Postanowienie WSA we Wrocławiu z dnia 3 lipca 2014 r., sygn. I SA/Wr 516/13

Prawo pomocy; Inne

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Henryka Łysikowska po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Wydziale I w sprawie ze skargi A Sp. z o.o. z siedzibą w M. na decyzję Dyrektora Izby Celnej we W. z dnia [...] marca 2013 r. nr [...] w przedmiocie podatku akcyzowego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia oleju smarowego postanawia: odmówić zmiany postanowienia z dnia 5 czerwca 2013 r. sygn. akt I SA/Wr 516/13 odmawiającego stronie skarżącej przyznania prawa pomocy.

Uzasadnienie

Uzasadnienie: Skarżąca spółka wniosła do tut. Sądu skargę na wskazaną w komparycji postanowienia decyzję. W terminie otwartym do uiszczenia wpisu w kwocie 1.056 zł skarżąca złożyła wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych (akta sądowe sprawy, karta nr [...]).W uzasadnieniu wniosku podała, że jest wobec niej prowadzona egzekucja należności w wysokości ponad 5.000.000 zł z tytułu należności publicznoprawnych. Ponadto w wyniku zajęcia przez Urząd Celny towaru o wartości ponad 300.000 zł w 2011 r., spółka została pozbawiona możliwości uzyskania zapłaty za ten towar od kontrahenta. Zwrócono też uwagę, że strona wniosła do tutejszego Sądu siedem skarg (sygn. akt I SA/Wr 511-517), w związku z czym zobligowana jest do uiszczenia wpisów sądowych w łącznej kwocie 7.334 zł. Zgodnie z oświadczeniem o majątku i dochodach, wysokość kapitału zakładowego spółki wynosi 400.000 zł, wartość środków trwałych 0 zł, a wysokość straty za ostatni rok obrotowy (2012) 72.117,31 zł. Stan kont na trzech rachunkach bankowych na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku wynosił 0 zł. Strona nadto podała wyniki finansowe za lata 2010 i 2011 r., które były dodatnie i wynosiły odpowiednio 195.307,98 zł i 185.573,46 zł. Z dokumentów złożonych na wezwanie, skierowane na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. - dalej: p.p.s.a.) wynika, że za 2012 r. spółka uzyskała przychód w kwocie 1.604.787,16 zł. Na koniec 2012 r. należności krótkoterminowe wynosiły 1.870.374,21 zł, a zobowiązania krótkoterminowe - 1.214.567,86 zł. Na ww. wezwanie przedłożono wydruk historii tylko jednego rachunku bankowego z saldem ujemnym w kwocie 19.25 zł, nie nadesłano wydruków z księgi podatkowej za luty, marzec i kwiecień 2013 r. Postanowieniem z dnia 5 czerwca 2013 r. referendarz sądowy odmówił skarżącej przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów. Sprzeciw od tego orzeczenia został postanowieniem Sądu z dnia 19 sierpnia 2013 r. odrzucony jako spóźniony. Postanowieniem z dnia 23 września 2013 r. odmówiono stronie przywrócenia terminu do wniesienia sprzeciwu. Po rozpoznaniu zażalenia skarżącej, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 8 listopada 2013 r. sygn. akt I GZ 506/13 oddalił zażalenie na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia sprzeciwu. Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału I doręczonym skarżącej w dniu 6 lutego 2014 r., ponownie wezwano skarżącą do uiszczenia, w terminie 7 dni, wpisu od skargi. Strona nie uiściła wpisu w zakreślonym terminie. W terminie otwartym do uiszczenia wpisu złożyła natomiast kolejny wniosek na urzędowym formularzu PPPr. z dnia 12 lutego 2014r. (data nadania) Wniosek zasadniczo zawierał tożsame uzasadnienie z uzasadnieniem wniosku rozpoznanego przez referendarza w dniu 5 czerwca 2013 r. Jedyną nową okolicznością było zwiększenie obciążenia finansowego strony z powodu ilości spraw zawisłych przed tut. Sądem na skutek skarg strony. We wniosku podano, iż suma wszystkich wpisów wynosi obecnie 49.640,00 zł Nieprawomocnym obecnie postanowieniem z dnia 10 marca 2014 r. Sąd odrzucił skargę strony z powodu nieuiszczenia wpisu od skargi. Spółka w ustawowym terminie złożyła skargę kasacyjną od powyższego rozstrzygnięcia. W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu od skargi kasacyjnej w kwocie 528 zł strona skarżąca złożyła w dniu 22 kwietnia 2014r. (data nadania) kolejny wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych o treści tożsamej z wnioskiem poprzednio złożonym. Nadto na wezwanie referendarza z dnia 11 kwietnia 2013r. strona nadesłała wykaz wszczętych wobec niej postępowań egzekucyjnych dotyczących należności publiczno-prawnych. Pomimo wezwania nie nadesłała natomiast historii rachunków bankowych, bilansu oraz rachunku zysków i strat za styczeń i luty 2014 r. i bilansu oraz rachunku zysków i strat za 2013 r. wnosząc o przedłużenie terminu do złożenia dodatkowych dokumentów. Postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2014 r. referendarz sądowy odmówił skarżącej spółce przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W sprzeciwie strona polemizowała z orzeczeniem referendarza. Do sprzeciwu dołączono bilans - sprawozdanie za 2013 r. nie dołączono natomiast historii rachunków bankowych, bilansu oraz rachunku zysków i strat za styczeń i luty 2014 r. oraz rachunku zysków i strat za 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Mając powyższe na uwadze Sąd ponownie rozpoznał na podstawie zebranego materiału dowodowego wniosek strony o przyznanie jej prawa pomocy, stosując przepisy regulujące kwestię zwolnienia od kosztów sądowych, bowiem intencją wnioskodawcy w niniejszej sprawie było uzyskanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. Rozpatrując wniosek strony o przyznanie prawa pomocy obejmujący zwolnienie od kosztów sądowych wskazać należy, iż strona skarżąca skorzystała już z możliwości złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy. Prawomocnym postanowieniem referendarza w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu z dnia 5 czerwca 2013 r., odmówiono stronie przyznania prawa pomocy. Postanowienie referendarza z dnia 5 czerwca 2013 r. na mocy art. 259 § 3 p.p.s.a., wobec prawomocnego odrzucenia sprzeciwu, ma skutek prawomocnego orzeczenia sądu. Ponowne wnioski o prawo pomocy złożone przez stronę skarżącą (z dnia 12 lutego i 22 kwietnia 2014r.) należy więc uznać za wniosek o zmianę postanowienia referendarza z dnia 5 czerwca 2013 r., odmawiającego przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W art. 165 p.p.s.a. wskazano, iż postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne. Jednakże warunkiem przyznania prawa pomocy w określonej sprawie jest wyczerpujące udokumentowanie stanu majątkowego wnioskodawcy, wskazującego na zasadność uwzględnienia wniosku. Zmiana prawomocnego orzeczenia musi wiązać się z zmianą okoliczności sprawy, która to zmiana powinna była zaistnieć po tym, jak Sąd rozstrzygnął pierwszy wniosek strony w tej materii, czyli po dniu 5 czerwca 2013 r. Podkreślić należy, że zmiana okoliczności winna dotyczyć stanu majątkowego strony i jej możliwości płatniczych, a ponadto wskazane kwestie muszą być udokumentowane w tak samo rzetelnym stopniu, jak w pierwotnym wniosku o prawo pomocy. Jest to niezmiernie istotne, ponieważ zmiany stanu faktycznego lub prawnego uzasadniające zmianę lub uchylenie postanowienia w trybie art. 165 p.p.s.a. muszą dotyczyć okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy tak, by uzasadniały zmianę lub uchylenie postanowienia (zob. postanowienie NSA z dnia 24 stycznia 2012 r., I GZ 9/12, LEX 1108666). W ocenie Sądu, oba ponowne wnioski strony o przyznanie prawa pomocy, będące w istocie wnioskiem o zmianę postanowienia z dnia 5 czerwca 2013 r. nie zasługują na uwzględnienie. Wedle art. 246 § 2 pkt 2) p.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym, gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z treści tego przepisu wynika wprost, że ciężar dowodu okoliczności uzasadniających wniosek spoczywa na stronie zwracającej się o takie prawo, zaś rozstrzygnięcie w zakresie prawa pomocy ma charakter uznaniowy, co oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, rozpoznający wniosek nie musi się przychylić do zgłoszonego żądania, a jedynie może przyznać to prawo jeżeli uzna, że zachodzi taka potrzeba. Ponadto osoba prawna obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie posiada niezbędnych środków na pokrycie kosztów postępowania sądowego, ale również, że podjęła wszelkie niezbędne kroki, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem. Wedle przekonania Sądu, w świetle przedstawionych przez spółkę okoliczności oraz przedłożonych dokumentów, nie można przyjąć, że skarżąca nie jest w stanie ponieść koniecznych kosztów sądowych. Przy czym dodać należy, że wniosek spółki o przyznanie prawa pomocy rozpoznawany był z uwzględnieniem obciążenia wynikającego ze wszystkich zawisłych w tym Sądzie spraw. W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, że każdy, kto wszczyna postępowanie sądowe, powinien liczyć się z koniecznością opłacenia kosztów sądowych, a co za tym idzie tak planować swój budżet, aby wygospodarować kwotę konieczną do ich uiszczenia. Wskazania także wymaga fakt, że udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to winno się sprowadzać jedynie do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest obiektywnie niemożliwe. Przepisy dotyczące prawa pomocy stanowią bowiem odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a., który stanowi, iż to strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, rzeczą wnioskodawcy jest wykazanie własnej sytuacji materialnej na tyle trudnej, by uzasadniała wyjątkowe traktowanie, o którym mowa w przytoczonych powyżej przepisach. Wobec tego, to na nim spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy, zaś rozstrzygnięcie sądu w tej kwestii zależy od tego, co zostanie przez stronę wykazane. Z powyższego wynika, że rozstrzygnięcie sądu w zakresie prawa pomocy ma charakter uznaniowy. To oznacza, że nawet jeżeli zostałaby spełniona przesłanka braku dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, sąd nie musi się przychylić do żądania strony, a jedynie może przyznać prawo pomocy, jeżeli w oparciu o powyższy przepis uzna, że zachodzi taka potrzeba w świetle zapewnienia stronie realizacji zasady prawa do sądu. Strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie od tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest bowiem kryterium finansowe, w związku z czym uznaniowość w zakresie przyznania czy też odmowy przyznania takiego prawa wymaga od sądu dokładnego przeanalizowania i wnikliwej oceny sytuacji wnioskodawcy. Ponadto osoba prawna obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie posiada niezbędnych środków na pokrycie kosztów postępowania sądowego, ale również, że podjęła wszelkie niezbędne kroki, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem. W niniejszym postępowaniu referendarz w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu prawomocnym obecnie postanowieniem z dnia 5 czerwca 2013 r. odmówił skarżącej spółce przyznania prawa pomocy. Skarżąca w obu ponownie złożonych wnioskach nie wskazała nowych okoliczności świadczących o pogorszeniu jej sytuacji finansowej, które zaistniałyby w sprawie od czasu rozpatrzenia poprzedniego wniosku. Uzasadnienie nowych wniosków stanowi w zasadzie kopię uprzedniego wniosku. W obecnie rozpatrywanym, tak jak uprzednio, zamieszczono uzasadnienie, iż strona obecnie nie dysponuje żadnymi środkami finansowym, jest wobec niej prowadzona egzekucja kwoty 5 milionów złotych z tytułu należności publiczno-prawnych, w wyniku zajęcia przez Urząd Celny w S. towaru o wartości ponad 300 tysięcy złotych w roku 2011 r. spółka została pozbawiona możliwości uzyskania zapłaty za ten towar od kontrahenta. Okoliczności te były już zatem brane na uwadze, przy ocenie zasadności przyznania stronie prawa pomocy. Zmianie uległa jedynie wskazana w kolejnym wniosku wielkość sumy wpisów, jakie strona jest obowiązana uiścić.