Wyrok WSA w Opolu z dnia 20 grudnia 2013 r., sygn. II SA/Op 406/13

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Naumowicz Sędziowie Sędzia WSA Teresa Cisyk Sędzia WSA Daria Sachanbińska (spr.) Protokolant St. sekretarz sądowy Joanna Szyndrowska po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 20 grudnia 2013 r. sprawy ze skargi P. P. na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Opolu z dnia 25 lipca 2013 r., nr [...] w przedmiocie ustalenia kwoty nienależnie pobranych płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Opolu z dnia 19 czerwca 2013 r., nr [...], 2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości, 3) zasądza od Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Opolu na rzecz skarżącego P. P. kwotę 100 (sto) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Decyzją nr [...] z dnia 19 czerwca 2013 r. Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Opolu - działając na podstawie art. 29 ust. 1, 2 i 8 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. nr 98, poz. 634, z późn. zm.), art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267), zwanej dalej K.p.a., art. 73 ust. 1 i 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania zasady współzależności, modulacji oraz zintegrowanego systemu administracji i kontroli przewidzianych w rozporządzeniach Rady (WE) nr 1782/2003 i (WE) nr 73/2009, oraz wdrażania zasady współzależności przewidzianej w rozporządzeniu Rady (WE) nr 479/2008 (Dz. Urz. UE L 141 z 30.04.2004 r., s. 18), zwanego dalej rozporządzeniem nr 796/2004 - ustalił P. P. kwotę nienależnie pobranych płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, uzyskanych na mocy decyzji nr [...] z dnia 12 listopada 2009 r. w sprawie przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego na rok 2009, w łącznej wysokości 537,40 zł. Jednocześnie określił, że wskazaną kwotę należy zwrócić w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji, pod rygorem naliczania po tej dacie odsetek w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ podał, że strona zwróciła się wnioskiem z dnia 7 maja 2009 r. o przyznanie płatności do gruntów rolnych na rok 2009, deklarując do jednolitej płatności obszarowej (JPO) powierzchnię 1,06 ha, w tym działkę ewidencyjną nr [...] o powierzchni użytkowanej rolniczo 0,61 ha, stanowiącą działkę rolną A. Po przeprowadzeniu kontroli administracyjnej Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Opolu wydał w dniu 12 listopada 2009 r. decyzję, mocą której przyznał płatności w łącznej wysokości 537,40 zł. Płatność ta została przekazana na rachunek producenta. Decyzją z dnia 19 lipca 2011 r. Dyrektor Opolskiego Oddziału Regionalnego ARiMR stwierdził nieważność decyzji z dnia 12 listopada 2009 r. ze względu na przyznanie płatności do obszaru, co do którego nie przeprowadzono postępowania wyjaśniającego w zakresie ustalenia powierzchni uprawnionej do otrzymania płatności. Organ wyższego stopnia zarzucił, że organ pierwszej instancji nie zweryfikował danych zawartych w systemie identyfikacji działek rolnych (LPIS), jak również ortoobrazów lotniczych i satelitarnych w celu prawidłowego ustalenia powierzchni kwalifikującej się do przyznania płatności bezpośrednich odnośnie działki ewidencyjnej nr [...]. Aktualny maksymalny obszar kwalifikujący się do przyznania płatności bezpośrednich dla w/w działki wynosi 0,00 ha. Przyznanie płatności do areału większego niż maksymalny obszar kwalifikujący się do przyznania płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego stanowiło - zdaniem Dyrektora Opolskiego Oddziału Regionalnego ARiMR - rażące naruszenie art. 17 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników, zamieniającego rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 (Dz. Urz. UE L 30 z 31.01.2009 r., s. 16), zwanego dalej rozporządzeniem nr 73/2009, oraz art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Podczas ponownej kontroli administracyjnej stwierdzono, że powierzchnia uprawniona do płatności bezpośrednich jest mniejsza niż zadeklarowana we wniosku na rok 2009. Powierzchnia stwierdzona została ustalona w oparciu o system informacji geograficznej, a ustalenia powyższych nieprawidłowości dokonano w oparciu o maksymalny obszar kwalifikujący się do dopłat (PEG), odpowiadający powierzchni użytkowanej rolniczo w ramach danej działki ewidencyjnej, dostępny w systemie informatycznym ARiMR na zdjęciach obszarów zajmowanych przez działki rolne ujęte we wniosku producenta. Na podstawie PEG wykluczono z działki rolnej A powierzchnię 0,61 ha. Po rozpatrzeniu materiału dowodowego Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Opolu decyzją nr [...] z dnia 6 lutego 2012 r. odmówił P. P. płatności do gruntów rolnych na rok 2009 i nałożył sankcję w wysokości 309,26 zł. W dniu 14 marca 2013 r. wszczęto z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia nienależnie pobranych środków finansowych przyznanych stronie decyzją z dnia 12 listopada 2009 r. oraz pouczono P. P. o przysługujących mu uprawnieniach. Dalej organ stwierdził, że różnice wysokości płatności JPO, określone w decyzjach z dnia 12 listopada 2009 r. i z dnia 6 lutego 2012 r., stanowią środki pobrane bez podstawy prawnej, a więc zachodziły przesłanki do zwrotu tej kwoty. Kwota pomocy podlegająca zwrotowi wynosi 537,40 zł (537,40 zł - 0,00 zł). Następnie organ podał, że zgodnie z art. 29 ust. 1 i 2 ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, kierownik biura powiatowego Agencji ustala, w drodze decyzji administracyjnej, kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków publicznych: 1) pochodzących z funduszy Unii Europejskiej; 2) krajowych, przeznaczonych na: a) współfinansowanie wydatków realizowanych z funduszy Unii Europejskiej, b) finansowanie przez Agencję pomocy przyznawanej w drodze decyzji administracyjnej. Warunki przyznawania płatności do gruntów rolnych reguluje ustawa z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r. nr 170, poz. 1051, z późn. zm.), zwana dalej ustawą. Tylko łączne spełnienie przez producenta rolnego wszystkich wymienionych w art. 7 ustawy przesłanek stanowi podstawę do ubiegania się o przyznanie płatności do gruntów rolnych. Zgodnie z art. 14 rozporządzenia nr 73/2009, każde państwo członkowskie ustanawia i prowadzi zintegrowany system administrowania i kontroli (tzw. system zintegrowany), który obejmuje elementy wymienione w art. 15 tego rozporządzenia. Podczas prowadzenia kontroli administracyjnej zastosowanie ma system identyfikacji działek rolnych (art. 17 rozporządzenia nr 73/2009), który ustanawiany jest na podstawie map lub dokumentów ewidencji gruntów lub też innych danych kartograficznych. Korzysta się z technik skomputeryzowanego systemu informacji geograficznych, w tym najlepiej ortoobrazów lotniczych lub satelitarnych (tzw. system LPIS), przy zastosowaniu jednolitego standardu gwarantującego dokładność co najmniej równą dokładności kartografii w skali 1:10 000. Z kolei, w myśl art. 30 ust. 1 ustawy, Agencja przeprowadza kontrole administracyjne i kontrole na miejscu określone w przepisach Unii Europejskiej, o których mowa w art. 1 pkt 1. Kontrole administracyjne, zgodnie z art. 24 ust. 1 rozporządzenia nr 796/2004, pozwalają na wykrycie nieprawidłowości, a w szczególności na ich automatyczne wykrycie za pomocą narzędzi informatycznych. Wskazane kontrole dotyczą zgodności między działkami rolnymi zadeklarowanymi w jednym wniosku a działkami odniesienia w systemie identyfikacji działek rolnych, oraz weryfikują kwalifikacje do pomocy określonych terenów jako takich. Organ odwołał się też do brzmienia art. 50 ust. 3 rozporządzenia nr 796/2004, po czym wskazał, że ustaloną kwotę należy zwrócić w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji, zaś od dnia następującego po upływie ww. terminu do dnia zwrotu nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności od kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności nalicza się odsetki w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. Podał nadto zasady obliczania tych odsetek. W dalszej części uzasadnienia Kierownik Biura Powiatowego uznał, że w niniejszej sprawie nie mają zastosowania przepisy dotyczące terminów przedawnienia (art. 73 ust. 5 rozporządzenia nr 796/2004), ponieważ w przypadku płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego za 2009 r. wypłata nastąpiła w dniu 2 grudnia 2009 r., tym samym nie upłynął czteroletni okres między datą płatności pomocy a datą pierwszego powiadomienia beneficjenta przez właściwe władze o nieuzasadnionym charakterze danej płatności. Nie zaistniały również przesłanki, o których mowa w art. 73 ust. 4 rozporządzenia nr 796/2004, skutkujące brakiem obowiązku zwrotu przez wnioskodawcę pobranych płatności. Celem określonych w tym przepisie wyjątków od zasady, że płatności nienależnie lub nadmiernie pobrane powinny zostać zwrócone, jest zwolnienie z obowiązku zwrotu tylko w takich sytuacjach, gdy błąd Agencji spowodował wypłatę nienależnych płatności i jednocześnie brak było możliwości wykrycia tego błędu przez rolnika, zaś w przypadku gdy błąd dotyczył stanu faktycznego, który miał wpływ na nienależną płatność, gdy ponadto nie doszło do wydania decyzji, o której mowa w art. 29 ust. 1 ustawy oraz jej doręczenia stronie w terminie 12 miesięcy od dokonania płatności. W niniejszej sprawie obowiązek zwrotu nienależnie pobranych płatności nie wynika z błędów, czy też pomyłki organu, lecz jest konsekwencją zadeklarowania przez P. P. do jednolitej płatności obszarowej działki rolnej A o powierzchni użytkowanej rolniczo 0,61 ha, przy powierzchni ewidencyjno-gospodarczej 0,00 ha. Tak więc powodem prowadzenia postępowania w stosunku do płatności otrzymanych za rok 2009 jest zadeklarowanie przez wnioskodawcę powierzchni większej niż uprawniona do płatności bezpośredniej, a nie błąd Agencji polegający na niewłaściwym przyznaniu płatności.