Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 6 listopada 2012 r., sygn. I SA/Gl 512/12

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Eugeniusz Christ, Sędziowie WSA Bożena Pindel, Teresa Randak (spr.), Protokolant Karolina Czaplicka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2012 r. sprawy ze skargi G. B. na interpretację Ministra Finansów z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych oddala skargę.

Uzasadnienie

Interpretacją indywidualną z dnia [...] Nr [...] Dyrektor Izby Skarbowej w K. działający z upoważnienia Ministra Finansów, na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) stwierdził, że stanowisko wnioskodawczyni G.B. przedstawione we wniosku z dnia 30 września 2011 r. (wpływ do organu w dniu 19 października 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania wypłaconej kwoty świadczenia wraz z odsetkami - jest nieprawidłowe.

W uzasadnieniu wspomnianej interpretacji podano, iż we wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny. Wnioskodawczyni wraz z mężem są właścicielami nieruchomości przez, którą przebiega podziemny gazociąg wysokiego ciśnienia, dla którego utworzona została 30 m strefa ochronna, wolna od jakiejkolwiek zabudowy, biegnąca wzdłuż całego przebiegu gazociągu. W grudniu 2009 r. małżonkowie skierowali do Sądu Rejonowego przeciwko spółce przesyłowej gazu pozew o zapłatę odszkodowania za zajęcie nieruchomości bez tytułu prawnego, bezumowne korzystanie z nieruchomości, trwałą utratę możliwości zabudowy działki w wyniku budowy gazociągu i związany z tym trwały znaczny spadek wartości działki. Gazociąg powyższy jest budową urządzeń infrastruktury technicznej, o której mowa w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, został zrealizowany przez spółkę w 1990 r., bez zgody i wiedzy właścicieli nieruchomości, bez uzyskania tytułu prawnego do gruntu, jak też bez zgody na zajęcie nieruchomości. Jest to inwestycja celu publicznego, a inwestorem jest spółka Skarbu Państwa. W ww. sprawie zapadły wyroki sądowe I i II instancji (wyrok Sądu Okręgowego z dnia [...] oraz wyrok Sądu Apelacyjnego I Wydział Cywilny z dnia [...]) na mocy, których zasądzono od spółki na rzecz małżonków (właścicieli) jednorazowe odszkodowanie - świadczenie pieniężne w wysokości [...] zł wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę od 4 października 2008 r. do dnia zapłaty. Otrzymane na podstawie wyroku sądowego odszkodowanie zostało przyznane z tytułu poniesionej straty, wynikłej z bezprawnego działania przedsiębiorstwa przesyłowego. Odszkodowanie zasądzone wyrokiem sądowym zostało zapłacone jednorazowo w kwietniu 2011 r. Sąd uznał, że skoro spółka zrealizowała gazociąg bez tytułu prawnego w sposób trwale ograniczający i zakłócający prawo własności małżonków, gdyż z działki nie mogą korzystać, a w szczególności na tej części działki nie mogą zrealizować żadnej inwestycji budowlanej i wydzielić działki pod odrębną zabudowę, to przedsiębiorstwo przesyłowe zobowiązane jest do zapłaty odszkodowania na podstawie art. 222, art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego i art. 225 K.c. w zw. z art. 230 i 352 § 2 K.c. Spółka nie uzyskała zgody na wejście na teren działki i nie wypłaciła żadnego odszkodowania, istniejący przewód gazowy zakłóca w istotny sposób i ogranicza własność powodując spadek wartości działki i trwałe ograniczenia własności. Małżonkowie nie mogą korzystać z nieruchomości zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, nie mogą zabudować nieruchomości stosownie do planu zagospodarowania przestrzennego. Świadczenie pieniężne nałożone na przedsiębiorstwo przesyłowe ma charakter kar pieniężnych za nieprzestrzeganie zasad korzystania z cudzej rzeczy i niemożność korzystania z nieruchomości. Pełni rolę odszkodowania, jak też wskazał sąd w wyroku. W związku z powyższym zadano następujące pytanie: czy otrzymane odszkodowanie, podwyższone o kwotę odsetek naliczonych do dnia zapłaty z tytułu szkody rzeczywistej poniesionej (damnum emergens) straty - szkody trwałej związanej z inwestycją celu publicznego w całości korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust 1 pkt 3b lub art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Zajmując stanowisko, wnioskodawczyni przywołała treść art. 21 ust. 1 pkt 3 b i art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 128 ust. 4 ustaw o gospodarce nieruchomościami i wskazała, że ten ostatni przepis niewątpliwie obejmuje obowiązkiem odszkodowawczym wyrządzenie szkody w następstwie wykonywania uprawnień ograniczających władcze uprawnienia właścicieli nieruchomości i ich następców. Następnie stwierdziła, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód, uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych w następstwie, których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy. Tak więc, podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności w wyniku, których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy podatkowej, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Zwolnieniu od podatku podlegają świadczenia jakie należą się poszkodowanemu od strony, która mu szkodę wyrządziła i ponosi za nią odpowiedzialność. Zdaniem wnioskodawczyni, wypłacone wyrokiem sądu odszkodowanie stanowi odszkodowanie za rzeczywisty uszczerbek w majątku - spadek wartości nieruchomości. Należności wypłacone na podstawie wyroku sądowego są - jej zdaniem - odszkodowaniem, wynikają bowiem z bezprawnego zachowania w postaci zainstalowania urządzeń przesyłowych - inwestycji celu publicznego. Wskutek doznania szkody majątkowej małżonkowie stali się ubożsi - tzw. szkoda rzeczywista, przyznana wyrokiem sądu kwota stanowi naprawienie szkody z tytułu bezprawnego zawładnięcia gruntem w 1990 roku i spowodowania rzeczywistego uszczerbku w posiadanym majątku. Odszkodowanie ma wyrównać stratę w majątku małżonków, a nie przyczyniać się do jego przyrostu. Reasumując, wnioskodawczyni stwierdziła, iż jeden element majątku zastępowany jest przez inny element (utracona wartość nieruchomości przez wypłaconą zasądzoną wyrokiem sądowym kwotę pieniężną). Wypłacona zgodnie z wyrokiem sądu kwota pieniężna, nie prowadzi zatem do wzbogacenia, ale do odwrócenia ujemnych skutków w masie majątkowej. Z tego powodu wnioskodawczyni i jej mąż ponoszą straty, a odszkodowanie za straty w majątku spowodowane bezumownym korzystaniem z nieruchomości, nie stanowi zapłaty za świadczenie wzajemne w postaci usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, ani nie jest żadną z czynności wymienionych w art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług określających przedmiot opodatkowania oraz nie stanowi obrotu w rozumieniu art. 29 ust. 1 tej ustawy. W takiej sytuacji świadczenie podatnika - wysokość odszkodowania za szkody w majątku, wypłacone na podstawie wyroku sądowego - nieoparte na tytule prawnym do nieruchomości, nie podlega opodatkowaniu. Specyfika prawa podatkowego nakazuje traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych strat (damnum emergens) jako służące przywróceniu stanu majątku, który istniał przed wystąpieniem szkody. Opodatkowanie odszkodowania uniemożliwiłoby osiągnięcie wspomnianego celu. W praktyce oznaczałoby też kolejne opodatkowanie tego samego dochodu. Z tych właśnie przyczyn ustawodawca wprowadził zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem odszkodowanie przyznane wyrokiem sądu podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.