Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 11 lutego 2010 r., sygn. I SA/Gl 574/09

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Ewa Madej, Sędzia NSA Eugeniusz Christ, Sędzia WSA Wojciech Organiściak (spr.), Protokolant Izabela Maj, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lutego 2010r. sprawy ze skargi I. P. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie ulgi płatniczej - umorzenie zaległości podatkowej oddala skargę.

Uzasadnienie

Pismem z dnia [...] 2007 r. I. P. wniosła o umorzenie zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodu uzyskanego z tytułu dokonanej w 2005 r. sprzedaży nieruchomości w kwocie [...] zł. Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w B. decyzją z dnia [...] r. nr [...] odmówił umorzenia ww. zaległości w podatku dochodowym od osób fizycznych. W uzasadnieniu organ I instancji wskazał, iż odmówił uwzględnienia tego wniosku, gdyż nie znalazł przesłanek uzasadniających udzielenie ulgi w spłacie podatku. Od powyższej decyzji I. P. złożyła odwołanie do Dyrektora Izby Skarbowej w K. , który decyzją z dnia [...] r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

Następnie I. P. na powyższą decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w K. złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, który wyrokiem z dnia 6 listopada 2008 r. sygn. akt I SA/Gl 654/08 uchylił decyzję organu II instancji. W uzasadnieniu Sąd nawiązując do stanowiska organu odwoławczego podkreślił, iż nie zostało ono poprzedzone wszechstronną i wnikliwą analizą zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz wskazał, iż dokonano wadliwej jego oceny. Sąd podkreślił także, iż wywody organu podatkowego w zakresie sytuacji finansowej i życiowej skarżącej, skoncentrowano przede wszystkim na okolicznościach, które doprowadziły do zaistnienia przedmiotowej zaległości podatkowej natomiast marginalnie przeanalizowano aktualną sytuację życiową wnioskodawczyni. Sąd wskazał, iż rozważania organu II instancji odnoszące "ważny interes podatnika" zasadniczo tylko do kwestii okoliczności w jakich zaistniała przedmiotowa zaległość podatkowa, bez oceny działań strony podejmowanych w celu zapobieżenia skutkom skrajnej nierzetelności najemców lokalu oraz przede wszystkim bez rozpatrzenia aktualnej sytuacji materialnej i życiowej wnioskodawcy, były niewystarczające. Zdaniem Sądu koniecznym było zestawianie sytuacji strony i "ważnego interesu podatnika" z "interesem publicznym". W wyroku uchylającym decyzję organu II instancji, Sąd podkreślił m. in., iż okoliczności zaistnienia zaległości podatkowej, sposób postępowania podatnika, jego życiowe priorytety (zgodnie z którymi pierwszeństwo przyznaje on podmiotom innym niż wierzyciel podatkowy) mogą stanowić element całokształtu przesłanek, które organ wyposażony w kompetencje wynikające z uznania administracyjnego bierze pod uwagę rozstrzygając o zastosowaniu ulgi płatniczej lub o odmowie przyznania tego przywileju. Istnienia przesłanki ważnego interesu podatnika nie można jednak rozpatrywać bez wnikliwej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, a więc wszelkich danych, które obrazują, ogólnie mówiąc, sytuację życiową osoby wnioskującej o umorzenie zaległości podatkowej. Dane te obejmują przede wszystkim informacje dotyczące stanu majątkowego strony (w tym jej bieżących możliwości płatniczych), jej sytuacji rodzinnej, stanu zdrowia, źródła uzyskiwanych dochodów, realnych możliwości podjęcia lub zmiany zatrudnienia, a także skutków, jakie dla jednostki oraz osób pozostających na jej utrzymaniu może spowodować egzekucja zaległości objętej wnioskiem o umorzenie. Sąd przyznając rację organowi podatkowemu, iż o ważnym interesie podatnika nie może przesądzać przekonanie strony, że spełnia przesłanki umorzenia zaległości podatkowej, podkreślał, iż nie można wykluczyć istnienia przesłanki "ważnego interesu podatnika" bez szczegółowej analizy danych dotyczących aktualnej sytuacji wnioskodawcy. Sąd wskazał, iż interes podatnika, w rozumieniu art. 67a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr. 8, poz. 60, ze zm., dalej Ordynacja podatkowa) należy widzieć nie tylko w kontekście sytuacji nadzwyczajnych, ale także poprzez pryzmat normalnej sytuacji ekonomicznej, w tym wysokość uzyskiwanych przez stronę dochodów oraz konieczność ponoszenia wydatków. W ocenie Sądu stwierdzenie zawarte w decyzji organu II instancji z dnia 30 kwietnia 2008 r., iż za zastosowaniem omawianej ulgi płatniczej nie przemawia ważny interes podatniczki, nie zostało poprzedzone analizą realnych możliwości zaspokajania bieżących podstawowych potrzeb życiowych z otrzymywanego w związku z niezdolnością do pracy świadczenia, które jest jedynym źródłem dochodu strony od wielu lat. Sąd podkreślał konieczność zestawienia dochodu strony z minimum socjalnym, uprawniającym do korzystania ze świadczeń pomocy społecznej, określonym w art. 8 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 10 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t. j. Dz. U z 2008 r., Nr 115, poz. 728 ze zm.). Sąd podkreślił, iż analizując przesłankę ważnego interesu podatnika, a także interes publiczny organ II instancji nie przeprowadził żadnych rozważań dotyczących skutków egzekucji przedmiotowej zaległości, która może doprowadzić do zajęcia otrzymanej przez stronę renty na zasadach wynikających z art. 141 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 ze zm.). Sąd w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 listopada 2008 r. zwracał uwagę organowi II instancji, iż w przypadku, gdy egzekwowanie zaległości podatkowej od podatnika znajdującego się w trudnej sytuacji finansowej spowoduje konieczność objęcia go świadczeniami pomocy społecznej wykluczona zostaje kolizja pomiędzy "ważnym interesem podatnika" a "interesem publicznym", co oznacza konieczność rozważenia czy wiek, stan zdrowia, niezaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, brak realnych możliwości pozyskania nowych źródeł dochodu, nie zobowiązuje organu podatkowego rozpatrującego wniosek o umorzenie zaległości podatkowych do odpowiedzi na pytanie o to, czy przymusowemu ściągnięciu należności nie sprzeciwia się wzgląd na interes publiczny. Sąd podkreślał także, iż ustawodawca ustanawiając ulgę płatniczą określoną w art. 67 a § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, nie zastrzegł dopuszczalności jej zastosowania wyłącznie do sytuacji, w których zaistnienie zaległości podatkowych wynika z okoliczności całkowicie niezależnych od podatnika, a jego aktualne położenie życiowe jest skutkiem zdarzeń nadzwyczajnych, takich jak klęska żywiołowa, pożar, czy inne nagłe i niespodziewane zdarzenie. Sąd podkreślał także, iż wynikający z uznania administracyjnego wybór pomiędzy dwoma równowartościowymi rozstrzygnięciami (tj. uwzględnieniem wniosku lub odmową umorzenia zaległości podatkowej) winien być poprzedzony wszechstronnym zbadaniem "ważnego interesu podatnika" i "interesu publicznego".