Wyrok WSA w Warszawie z dnia 28 listopada 2007 r., sygn. I SA/Wa 1385/06

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Anna Łukaszewska - Macioch sędzia WSA Emilia Lewandowska asesor WSA Iwona Kosińska (spr.) Protokolant Marta Maciejkowicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 listopada 2007 r. sprawy ze skarg: Prezydenta Miasta P. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, Miasta P. i P. [...] z siedzibą w W. na decyzję Ministra Budownictwa z dnia [...] czerwca 2006 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji wywłaszczeniowej 1) uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Ministra Transportu i Budownictwa z dnia [...] marca 2006 r. nr [...] obie w częściach dotyczących stwierdzenia nieważności orzeczenia Prezydium Rady Narodowej Miasta P. Urzędu Spraw Wewnętrznych z dnia [...] sierpnia 1968 r. nr [...] tylko w zakresie orzeczenia o wywłaszczeniu nieruchomości położonej w P. przy ul. [...], uregulowanej w księdze wieczystej KW nr [...]; 2) stwierdza, że zaskarżona decyzja w części opisanej w punkcie 1 wyroku nie podlega wykonaniu; 3) w pozostałym zakresie skargę oddala; 4) zasądza od Ministra Infrastruktury na rzecz skarżących Prezydenta Miasta P. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej, Miasta P. i P. [...] z siedzibą w W. po 220 (dwieście dwadzieścia) złotych dla każdego z nich, tytułem zwrotu części kosztów postępowania sądowego.

Minister Budownictwa decyzją z dnia [...] czerwca 2006 r. nr [...], po rozpatrzeniu wniosków Prezydenta Miasta P. oraz P. [...] w P. i R. [...] w P. o ponowne rozpatrzenie sprawy utrzymał w mocy decyzję Ministra Transportu i Budownictwa z dnia [...] marca 2006 r. nr [...] stwierdzającą nieważność orzeczenia wywłaszczeniowego z dnia [...] sierpnia 1968 r. nr [...] dotyczącego nieruchomości położonej w P. przy ul. [...] działka nr [...], zapisanej w księdze wieczystej Nr [...], o powierzchni [...] m2.

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że Prezydium Rady Narodowej Miasta P. Urzędu Spraw Wewnętrznych orzeczeniem z dnia [...] sierpnia 1968 r. wywłaszczyło na rzecz Skarbu Państwa, za odszkodowaniem, przedmiotową nieruchomość stanowiącej własność tabularną K.P., a faktyczną jego spadkobierców żony N.P. oraz wnuczki M.T. z domu P.. B.N., jako pełnomocnik M.T., będąc również nabywcą praw do spadku po K. P., dnia 10 kwietnia 2000 r. wystąpiła o stwierdzenie nieważności orzeczenia z 1968 r.. Decyzją z dnia [...] września 2000 r. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast stwierdził nieważność orzeczenia wywłaszczeniowego. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją tego organu z dnia [...] stycznia 2001 r. Natomiast Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2002 r. sygn. akt I SA 616/01, I SA 630/01 uchylił obie te decyzje. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast decyzją z dnia [...] stycznia 2003 r. odmówił stwierdzenia nieważności przedmiotowego orzeczenia wywłaszczeniowego. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją tegoż organu z dnia [...] czerwca 2003 r. Jednakże Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 21 czerwca 2005 r. sygn. akt I SA 1738/03 uchylił obie te decyzje. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że rozpatrując sprawę organ nadzoru naruszył art. 7 oraz art. 10 Kodeksu postępowania administracyjnego ponieważ pominął w nim stronę postępowania, czyli W.K.. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Minister Transportu i Budownictwa decyzją z dnia [...] marca 2006 r. stwierdził nieważność orzeczenia z dnia [...] sierpnia 1968 r. Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem Prezydent Miasta P. oraz P. [...] w P. i R. [...] w P. złożyli wnioski o ponowne rozpatrzenie sprawy. W ich uzasadnieniu wnioskodawcy podnieśli, że wadliwość postępowania wywłaszczeniowego nie może stanowić podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji, ponieważ przedmiotem postępowania w tym trybie jest samo orzeczenie administracyjne. Za nieprawidłowy uznali również zawarty w uzasadnieniu decyzji pogląd, że: przedmiotowa nieruchomość nie była niezbędna i odpowiednia ubiegającemu się o jej wywłaszczenie, cel wywłaszczenia nie został wskazany a nieobecność biegłego na rozprawie wywłaszczeniowej stanowiła rażące naruszenie prawa. Wnioskodawcy zarzucili także organowi, że nie odniósł się do materiału dowodowego i nie ocenił jego znaczenia, a wydana decyzja zawiera całkowicie odmienne rozstrzygnięcie, niż wcześniejsze decyzje wydane w sprawie. Po rozpatrzeniu złożonych wniosków Minister Budownictwa stwierdził, że nie mogą one zostać uwzględnione. W uzasadnieniu swojego stanowiska podniósł, że Minister Transportu i Budownictwa stwierdził rażące naruszenie art. 6 ust. 1, art. 15 ust. 1, art. 18 ust. 2 w związku z art. 16 ust. 2, art. 20 ust. 2 i art. 21 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1961 r. Nr 18, poz. 94, ze zm.) oraz art. 99 Kodeks postępowania administracyjnego w oparciu o akta archiwalne oraz wydane w sprawie wyroki. Znalazło to odzwierciedlenie w szczegółowym uzasadnieniu. W związku z tym powołując się na dotychczasowe orzecznictwo Minister wyjaśnił, że przedmiotem postępowania w trybie art. 156 § 1 kpa jest nie tylko samo orzeczenie administracyjne, ale także zachowanie przepisów procedury administracyjnej przy jej wydaniu. Z akt sprawy wynika, że wnioskodawca nie wskazał celu wywłaszczenia, czyli nie spełnił jednej z przesłanek z art. 3 ustawy z 1958 r. stanowiących o dopuszczalności wywłaszczenia, nie uzasadnił też konieczności nabycia nieruchomości na którykolwiek z celów wymienionych w art. 3 tej ustawy, a sama decyzja lokalizacyjna, którą wnioskodawca uzasadniał cel wywłaszczenia nie mogła stanowić dowodu na zaistnienie przesłanek z art. 3 tej ustawy, Ponadto faktyczne i prawne przesłanki oceny dokonanej w sprawie przez organ wywłaszczeniowy powinny znaleźć następnie wyraz w uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia, a fakt, że organ prowadzący postępowanie wywłaszczeniowe nie zrealizował obowiązku dokonania oceny prawnej zasadności wywłaszczenia wymaganej przepisami prawa materialnego, stanowi rażące naruszenie powołanych przepisów oraz art. 99 kpa. Zdaniem Ministra, nieuzasadniony jest zarzut, że organ stwierdził naruszenie art. 3 ust. 1 ustawy z 1958 r., ponieważ organ nie wskazał na naruszenie powyższego przepisu. Przedmiotowa nieruchomość była przeznaczona w planie zagospodarowania przestrzennego na urządzenie ogródków działkowych. Fakt ten nie przesądza jeszcze o jej niezbędności na realizację określonego celu publicznego, a tym samym konieczności wywłaszczenia. Ponadto wniosek Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej P. - Stare Miasto o wywłaszczenie z dnia 20 czerwca 1968 r. nie spełniał wymogów wskazanych w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. W szczególności nie wskazywał celu wywłaszczenia, nie uzasadnił również konieczności nabycia nieruchomości na którykolwiek z celów wymienionych w art. 3 tej ustawy. Uzasadnienia takiego nie zawiera również badana w trybie nadzoru decyzja wywłaszczeniowa. Minister Budownictwa uznał, że w przedmiotowej sprawie nastąpiło rażące naruszenie art. 6 ust. 1 i art. 21 ustawy z 1958 r., stanowiące samodzielną przesłankę do stwierdzenia nieważności decyzji 1968 r., ponieważ oferty nie skierowano do drugiej współwłaścicielki nieruchomości M.P., mimo iż wnioskodawca wywłaszczenia dysponował informacją o stosownym postanowieniu sądu, a także brak było podania ceny w wezwaniu do sprzedaży nieruchomości w drodze umowy. Równocześnie organ stanął na stanowisku, że brak jest podstaw, aby stwierdzić, że w sprawie zachodziły okoliczności określone w art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 1958 r., wyłączające realizacje obowiązku określonego w art. 6 ust. 1 ustawy. Skoro zaś wnioskodawca wywłaszczenia zaniechał realizacji obowiązku określonego w art. 6 ust. 1 ustawy wywłaszczeniowej, to tym samym należy uznać, że rażąco naruszył ten przepis. Zdaniem Ministra w postępowaniu wywłaszczeniowym naruszony został także art. 21 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. określający tryb ustalania odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, Z protokołu rozprawy wywłaszczeniowo-odszkodowawczej z dnia 20 sierpnia 1968 r. nie wynika bowiem, aby organ powołał biegłych, których opinii wysłuchałby na rozprawie, która była niezbędna przy ustalaniu odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Odszkodowanie przyznano na podstawie operatu szacunkowego z dnia 18 sierpnia 1968 r., sporządzonego przez rzeczoznawcę inż. B.M. biegłego ds. wywłaszczeń na wniosek Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej w P. Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, a więc wnioskodawcę wywłaszczenia, co należy uznać za niezgodne z wyżej wskazanym przepisem. Niedopełnienie obowiązków z art. 21 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. powoduje, że orzeczenie Prezydium Rady Narodowej m. P. dotknięte jest wadą rażącego naruszenia prawa także w zakresie ustalenia odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. W tej sytuacji Minister utrzymał w mocy kwestionowaną decyzję.