Załącznik do decyzji Nr 288/MON Ministra Obrony Narodowej
z dnia 29 lipca 2011 r. (poz. 225)

WYTYCZNE W SPRAWIE OCHRONY WOJSKOWYCH NIERUCHOMOŚCI ZABYTKOWYCH [1]

SPIS TREŚCI

1. Postanowienia ogólne

1.1. Zakres i przedmiot stosowania wytycznych

1.2. Definicje podstawowych pojęć (słowniczek)

2. Podstawowe zasady ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych

2.1. Kategorie oraz rodzaje wojskowych nieruchomości zabytkowych

2.2. Zasady ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych w okresie pokoju

3. Zasady planowania ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych na wypadek szczególnych zagrożeń

3.1. System ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych

3.2. Rodzaje zagrożeń

3.3. Zadania komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej

4. Plan ochrony zabytków

4.1. Metodyka postępowania

4.2. Główne części planu

4.3. Inne wymagania dotyczące planu

5. Ewidencja wojskowych nieruchomości zabytkowych

5.1. Zawartość dokumentów ewidencyjnych

5.2. Prowadzenie ewidencji wojskowych nieruchomości zabytkowych

6. Szkolenia specjalistyczne w zakresie ochrony nieruchomych dóbr kultury

6.1. Zakres stosowania szkoleń specjalistycznych

6.2. Osoby odpowiedzialne za organizację szkoleń

6.3. Program szkoleń

7. Postanowienia końcowe

Załączniki:

Załącznik Nr 1 Wykaz wojskowych nieruchomości zabytkowych znajdujących się w zasobach zarządcy

Załącznik Nr 2 Strona tytułowa planu ochrony zabytku nieruchomego

Załącznik Nr 3 Karta ewidencyjna wojskowej nieruchomości zabytkowej

Załącznik Nr 4 Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego niewpisanego do rejestru zabytków

1. Postanowienia ogólne

1.1. Zakres i przedmiot stosowania wytycznych

1.1.1. Postanowienia „Wytycznych w sprawie ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych, zwanych dalej „Wytycznymi”, dotyczą zabytków nieruchomych stanowiących część lub zespół nieruchomości będących dziełem budownictwa, urbanistyki i architektury wraz z ich otoczeniem usytuowanych na terenach będących w zarządzie Ministra Obrony Narodowej, zwanych dalej „wojskowymi nieruchomościami zabytkowymi”, które:

1) podlegają ochronie poprzez:

a) wpis do rejestru zabytków,

b) uznanie za pomnik historii,

c) utworzenie parku kulturowego,

d) ustalenia ochrony w miejscowym palnie zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii klejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego;

2) znajdują się w wojewódzkiej ewidencji zabytków;

3) znajdują się w ewidencji wojskowych nieruchomości zabytkowych;

4) są w trakcie postępowania administracyjnego mającego na celu wpisanie wojskowych nieruchomości zabytkowych do rejestru zabytków.

1.1.2. Wytyczne mają na celu uszczegółowienie zadań dla jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej, wynikających ze sprawowania trwałego zarządu w stosunku do wojskowych nieruchomości zabytkowych oraz określenie jednolitych zasad postępowania w zakresie ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych w czasie pokoju oraz na wypadek konfliktu zbrojnego lub sytuacji kryzysowych.

1.1.3. Wytyczne nie dotyczą zadań i kompetencji w zakresie ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych pozostających w zasobie Wojskowej Agencji Mieszkaniowej oraz Agencji Mienia Wojskowego.

1.2. Definicje podstawowych pojęć (słowniczek)

1.2.1. Stosowane określenia oznaczają:

a) ustawa – ustawę z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.),

b) Instrukcja – instrukcję przygotowania i realizacji planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2004 r. Nr 212, poz. 2153),

c) (uchylona),

d) (uchylona),

e) (uchylona),

f) zarządca – komórkę lub jednostkę organizacyjną resortu obrony narodowej realizującą zadania związane z zarządzaniem nieruchomościami resortu obrony narodowej,

g) użytkownik wojskowej nieruchomości zabytkowej – podmiot któremu protokolarnie została przekazana wojskowa nieruchomość zabytkowa w użytkowanie,

h) administrator – terenowy organ infrastruktury, któremu trwały zarządca przekazał protokolarnie nieruchomość,

i) Konwencja Haska – konwencję o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego podpisaną 14 maja 1954 r. w Hadze (Dz. U. z 1957 r. Nr 46, poz. 212),

j) rejestr zabytków – rejestr, o którym mowa w przepisach ustawy,

k) plan ochrony zabytku – plan, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz. U. Nr 212, poz. 2153),

l) kompleks nieruchomości wojskowych – teren oznaczony numerem ewidencyjnym, obejmujący nieruchomości wojskowe wraz ze wszystkimi znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi oraz infrastrukturą podziemną i naziemną.

2. Podstawowe zasady ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych

2.1. Kategorie oraz rodzaje wojskowych nieruchomości zabytkowych

2.1.1. Ochronie i opiece podlegają wojskowe nieruchomości zabytkowe, będące w szczególności:

a) krajobrazami kulturowymi,

b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,

c) dziełami architektury i budownictwa,

d) dziełami budownictwa obronnego,

e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi,

f) cmentarzami,

g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,

h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji,

i) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa,

j) cmentarzyskami,

k) kurhanami,

l) reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej.

2.1.2. Dla celów ewidencji, o której mowa w pkt 5. wprowadza się następujące rodzaje wojskowych nieruchomości zabytkowych podlegających ochronie i opiece:

a) zespoły pałacowe i dworsko-parkowe,

b) obiekty i zespoły rezydencyjne,

c) obiekty sakralne,

d) obiekty techniki i inne wg terminologii prawa budowlanego,

e) miejsca pamięci,

f) obiekty i kompleksy architektury obronnej.

2.2. Zasady ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych w okresie pokoju

2.2.1. Zadania i kompetencje osób zajmujących kierownicze stanowiska resortu obrony narodowej w zakresie ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych regulują odrębne przepisy.

2.2.2. Ochrona wojskowych nieruchomości zabytkowych polega głównie na zabezpieczeniu ich przed zniszczeniem, uszkodzeniem, dewastacją, na zapewnieniu im warunków trwałego zachowania, na opracowaniu dokumentacji naukowej, ewidencji i rejestracji oraz ich konserwacji, restauracji lub odbudowie opartej na naukowych zasadach.

2.2.3. Ochrona w zakresie określonym w pkt 2.2.2. w stosunku do wojskowych nieruchomości zabytkowych jest realizowana przez:

1) zarządców oraz administratorów, zgodnie z posiadanymi kompetencjami wynikającymi z protokolarnego przekazania obiektów w administrowanie, w zakresie:

a) prowadzenia ewidencji wojskowych nieruchomości zabytkowych na podstawie odrębnych przepisów oraz wymagań określonych w pkt 5 Wytycznych,

b) prowadzenia wszelkiej niezbędnej dokumentacji wojskowych nieruchomości zabytkowych wynikającej z przepisów odrębnych,

c) prowadzenia dokumentacji technicznej wojskowej nieruchomości zabytkowej jako obiektu budowlanego na zasadach określonych w przepisach odrębnych z zakresu utrzymania nieruchomości, w szczególności prawa budowlanego,

d) planowania i przeprowadzania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych na zasadach określonych w przepisach odrębnych w szczególności prawa budowlanego,

e) zabezpieczenia i utrzymania wojskowej nieruchomości zabytkowej oraz jej otoczenia w jak najlepszym stanie w oparciu i na zasadach określonych w przepisach odrębnych;

2) użytkowników wojskowej nieruchomości zabytkowej w zakresie korzystania z niej w sposób gwarantujący trwałe zachowanie jej wartości.

2.2.4. Zarządca współdziała z właściwym terytorialnie Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, zwanym dalej „WKZ”, w sprawach:

a) porównywania stanu wpisanych do ewidencji wojskowych nieruchomości zabytkowych z rejestrem zabytków,

b) wnioskowania o wpisanie wojskowej nieruchomości zabytkowej do rejestru zabytków,

c) uzgodnień dotyczących zmiany sposobu użytkowania wojskowych nieruchomości zabytkowych, zagospodarowania, prowadzenia badań, prac i robót oraz podejmowania innych działań przy zabytkach,

d) uzyskiwania decyzji konserwatorskich wydanych dla nieruchomości dotychczas nieumieszczonych w ewidencji wojskowych nieruchomości zabytkowych,

e) ustalania nieruchomości wojskowych nie będących zabytkami, lecz znajdujących się w strefie ochrony konserwatorskiej lub objętych ochroną,

f) pozyskiwania kart ewidencyjnych będących w posiadaniu WKZ,

g) udzielania pomocy WKZ w zakresie umożliwiania wstępu na wojskowe tereny zamknięte z wojskowymi nieruchomościami zabytkowymi dla stwierdzenia stanu ich zachowania i ich wartości albo sporządzenia dokumentacji, a także w celu oznakowania wojskowej nieruchomości zabytkowej,

h) uzgadniania planu ochrony zabytku nieruchomego na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, zwanego dalej „planem ochrony zabytku”.

2.2.5. Realizacja ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych w zakresie przeprowadzania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych na poszczególnych etapach realizacji, poza uzgodnieniem z WKZ wymaga uzgadniania z właściwymi organami lub służbami w zakresie sanitarnym, ochrony środowiska, bhp, ppoż., a także powinna odbywać się zgodnie z projektem budowlanym, programem robót, warunkami technicznymi, Polskimi Normami oraz sztuką budowlaną.

2.2.6. Wszelkie zmiany sposobu użytkowania wojskowych nieruchomości zabytkowych, ich zagospodarowania oraz wykorzystania poza uzgodnieniem z WKZ oraz instytucjami nadrzędnymi z tytułu podległości służbowej zarządca zgłasza również do Biura Infrastruktury Specjalnej.

3. Zasady planowania ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych na wypadek szczególnych zagrożeń

3.1. System ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych

3.1.1. Ochrona zabytków przed zagrożeniami jest jednym z podstawowych zadań zarządcy oraz administratora wojskowej nieruchomości zabytkowej. Zarządca wojskowych nieruchomości zabytkowych oraz administrator, stosownie do posiadanych kompetencji, są zobowiązani do planowania, przygotowywania i realizacji przedsięwzięć zmierzających do ich ochrony przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w wyniku działań:

a) zapobiegawczych,

b) dokumentacyjnych,

c) zabezpieczających,

d) ratowniczych,

e) konserwatorskich.

3.2. Rodzaje zagrożeń

3.2.1. Zagrożeniami powodowanymi siłami natury, są w szczególności:

a) pożar,

b) powódź,

c) ulewa lub zalanie z innych przyczyn,

d) wichura,

e) trąba powietrzna,

f) nagły i znaczny spadek temperatury,

g) osunięcia gruntu,

h) tąpnięcia,

i) długotrwałe opady śniegu.

3.2.2. Zagrożeniami wynikłymi wskutek awarii technicznych lub błędu człowieka są w szczególności:

a) katastrofa budowlana,

b) awaria infrastruktury komunalnej (sieci wodociągowych, kanalizacyjnych i energetycznych),

c) awaria przemysłowa (skażenie chemiczne, biologiczne i promieniotwórcze).

3.2.3. Zagrożeniami wywołanymi czynnikami społecznymi lub politycznymi są w szczególności:

a) demonstracje i rozruchy uliczne,

b) akty wandalizmu, rabunki, kradzieże i dewastacje,

c) ataki terrorystyczne,

d) konflikty zbrojne,

e) inne zagrożenia.

3.3. Zadania komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej

3.3.1. Zarządca na podstawie odrębnych przepisów, odpowiada za ochronę wojskowych nieruchomości zabytkowych bez względu na stan zachowania.

3.3.2. Kierownik jednostki organizacyjnej resortu obrony narodowej sprawującej trwały zarząd w stosunku do wojskowych nieruchomości zabytkowych w sytuacjach kryzysowych i konfliktu zbrojnego, zadania zapobiegawcze i przygotowawcze realizuje przy udziale administratora poprzez:

a) opracowanie i aktualizację planów ochrony zabytku,

b) kontrolę stanu technicznego wojskowej nieruchomości zabytkowej,

c) instalację i utrzymanie sprawności technicznej urządzeń i systemów zabezpieczenia wojskowej nieruchomości zabytkowej,

d) uzupełnienie ewidencji i dokumentacji wojskowej nieruchomości zabytkowej,

e) prowadzenie prac zabezpieczających przy wojskowej nieruchomości zabytkowej.

3.3.3. W okresie narastania bezpośredniego zagrożenia:

1) zarządca przy ścisłej współpracy z administratorem:

a) gromadzi sprzęt i materiały niezbędne do działań zabezpieczających i ratowniczych,

b) organizuje i uruchamia system monitorowania zagrożeń, alarmowania i powiadamiania,

c) nawiązuje kontakt z właściwymi organami administracji publicznej, zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej, służbami ratowniczymi, porządkowymi i innymi instytucjami, w celu określenia obszaru współdziałania;

2) administrator w porozumieniu z użytkownikiem wojskowej nieruchomości zabytkowej:

a) przeprowadza demontaż i ukrycie najcenniejszych detali architektonicznych bądź dóbr ruchomych,

b) rozmieszcza znaki Konwencji Haskiej na wojskowych nieruchomościach zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków zgodnie ze wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 9 lutego 2004 r. w sprawie wzoru znaku informacyjnego umieszczanego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (Dz. U. Nr 30, poz. 259).

3.3.4. W okresie wystąpienia i trwania sytuacji kryzysowej lub konfliktu zbrojnego zarządca przy ścisłej współpracy z administratorem:

a) prowadzi działania ratownicze własnymi i przydzielonymi siłami i środkami w ograniczonym zakresie,

b) współdziała z wyspecjalizowanymi jednostkami ratownictwa lub sił zbrojnych.

3.3.5. Po zakończeniu sytuacji kryzysowej lub konfliktu zbrojnego zarządca przy udziale administratora:

a) zabezpiecza wojskową nieruchomość zabytkową przed dalszym zniszczeniem, uszkodzeniem lub dewastacją,

b) dokumentuje zdarzenia, straty i działania zabezpieczające,

c) informuje właściwe organy administracji publicznej i jednostki nadrzędne o stratach, podjętych działaniach oraz potrzebach w zakresie niezbędnej pomocy.

4. Plan ochrony zabytków

4.1. Metodyka postępowania

4.1.1. Plan ochrony zabytku sporządza się dla wojskowej nieruchomości zabytkowej wpisanej do rejestru zabytków stanowiącej pojedynczy obiekt budowlany, lub zgodnie z treścią decyzji WKZ w sprawie wpisania do rejestru zabytków dla więcej niż jednego obiektu budowlanego stanowiącego wojskową nieruchomość zabytkową, z zastrzeżeniem, iż obiekty te zlokalizowane są na terenie jednego kompleksu nieruchomości wojskowych oraz z zastosowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych.

4.1.2. Przed przystąpieniem do opracowania planu ochrony zabytków zarządca powinien:

1) Ustalić stan zasobu wojskowych nieruchomości zabytkowych podlegających ochronie przez:

a) dokonanie porównania stanu ewidencyjnego wojskowych nieruchomości zabytkowych z ewidencją prowadzoną przez właściwe organy administracji publicznej i ochrony zabytków,

b) uaktualnienie zaistniałych zmian,

c) przeprowadzenie oceny stanu utrzymania i zabezpieczenia wojskowych nieruchomości zabytkowych przed pożarem, włamaniem i innymi możliwymi zagrożeniami,

d) sprawdzenie sprawności systemów zabezpieczeń i alarmowania,

e) sprawdzenie stanu dróg dojazdowych do wojskowych nieruchomości zabytkowych oraz miejsc możliwości poboru wody;

2) Uzyskać dane o prognozowanych zagrożeniach zabytków z gminnego lub miejskiego zespołu reagowania kryzysowego bądź biura bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego;

3) Ustalić cenne detale architektoniczne wymagające zabezpieczenia przez:

a) dokonanie oględzin wojskowej nieruchomości zabytkowej, jej części i cennych detali wystroju architektonicznego,

b) ustalenie miejsc najbardziej narażonych na określone zagrożenia;

4) Sprecyzować w formie pisemnej zamiar działania w oparciu o wnioski z przeprowadzonych ustaleń oraz uwzględnić priorytety w poszczególnych etapach działania;

5) Zaplanować wykonywanie innych dokumentów cząstkowych planu ochrony zabytku takich jak schematy, wykazy i inne, dostosowując je do specyfiki wojskowej nieruchomości zabytkowej i jej funkcji użytkowych.

4.2. Główne części planu

4.2.1. Struktura części opisowej planu powinna zawierać:

1) Charakterystykę wojskowej nieruchomości zabytkowej uwzględniającą:

a) nazwę,

b) charakterystykę stylu budownictwa ze względu na epokę, w której została wzniesiona,

c) pierwotne i obecne przeznaczenie,

d) stan zachowania oryginalnych elementów budowli,

e) wykaz elementów wystroju wojskowej nieruchomości zabytkowej podlegających zabezpieczeniu i wnioski dotyczące sposobu ich zabezpieczenia,

f) ewentualną dokumentację fotograficzną,

g) ocenę stanu dokumentacji wojskowej nieruchomości zabytkowej (wpis do rejestru zabytków, organ, numer decyzji, datę, syntezę zawartości),

h) pozytywne i negatywne uwarunkowania położenia wojskowej nieruchomości zabytkowej ze względu na jej bezpieczeństwo i ochronę,

i) ocenę stanu technicznego wojskowej nieruchomości zabytkowej uwzględniającą stan urządzeń zabezpieczających, instalacji, komunikacji wewnętrznej, dojazdów, miejsc poboru i odprowadzania wody;

2) Charakterystykę i ocenę ryzyka wystąpienia zagrożeń, uwzględniając:

a) ogólną charakterystykę zagrożeń dla wojskowej nieruchomości zabytkowej,

b) ocenę ryzyka wystąpienia zagrożeń niemilitarnych dla wojskowej nieruchomości zabytkowej zawierającej:

– ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń,

– prognozowane skutki wystąpienia zagrożeń,

– wyznaczoną wartość ryzyka dla zidentyfikowanych zagrożeń,

c) ocenę zagrożeń oraz ich skutków dla wojskowej nieruchomości zabytkowej, w sytuacji wystąpienia konfliktu zbrojnego;

3) Wnioski z dokonanej oceny zagrożeń;

4) Zamiar działania z określeniem niezbędnych przedsięwzięć zmierzających do zabezpieczenia wojskowej nieruchomości zabytkowej przed skutkami potencjalnych zdarzeń określonych w punktach 3.2.1., 3.2.2. i 3.2.3. Wytycznych, uwzględniając:

a) zwięzłą koncepcję ochrony ze wskazaniem głównych przedsięwzięć określonych w punkcie 3.3.,

b) wyszczególnienie osób odpowiedzialnych za kierowanie ochroną,

c) zasady alarmowania i powiadamiania oraz kierowania i współdziałania w trakcie prowadzenia działań zapobiegawczo-ochronnych i ratowniczych;

5) Instrukcję postępowania osób lub grup osób w razie wystąpienia określonych sytuacji kryzysowych z uwzględnieniem:

a) sposobu powiadamiania,

b) miejsca stawienia się oraz zasad postępowania zespołu osób wyznaczonych do prac zabezpieczająco-ochronnych;

6) Sposób ochrony wojskowej nieruchomości zabytkowej ze szczegółowym określeniem:

a) wykazu prac przygotowawczych, organizacyjnych, techniczno-inżynieryjnych, dokumentacyjnych i innych niezbędnych do wykonania z określeniem czasu ich wykonania,

b) wykazu środków technicznych, urządzeń, sprzętu i materiałów przewidzianych do realizacji zadań przygotowawczych, zabezpieczających oraz ratowniczych z określeniem ich przeznaczenia, sposobu pozyskania i miejsc przechowywania,

c) osób i zespołów odpowiedzialnych, ze wskazaniem przypisanych im zadań oraz czasu ich wykonania,

d) w formie kalkulacji – szacunkowych kosztów wykonania prac przygotowawczo-zabezpieczających;

7) Schemat lub opis systemu alarmowania i powiadamiania, kierowania oraz współdziałania i łączności z wykazami adresów, telefonów jednostek ratowniczych, osób funkcyjnych, specjalistycznych służb, instytucji i rzeczoznawców;

8) Sposób dokumentowania działań ratowniczych oraz informowania o stratach, szkodach i potrzebach w zakresie ich likwidacji (fotograficzny lub opisowy).

4.2.2. Część graficzna planu zawiera:

1) plan w skali 1:2000 bądź mapę w skali 1:5000 lub 1:10000 usytuowania kompleksu nieruchomości wojskowych ze wskazaniem:

a) wojskowej nieruchomości zabytkowej,

b) dróg dojazdowych,

c) ważnych punktów infrastruktury bezpieczeństwa (hydranty, wyłączniki zasilania prądu, centralnego ogrzewania, gazu, itp.),

d) miejsca składowania materiałów i sprzętu do zabezpieczenia,

e) rejonów i rodzaju zagrożenia dla wojskowych nieruchomości zabytkowych;

2) zdjęcie bądź zdjęcia wojskowej nieruchomości zabytkowej wraz z ich opisem;

3) zdjęcia detali wystroju architektonicznego podlegających zabezpieczeniu wraz z opisem.

4.2.3. Załączniki do planu ochrony zabytków:

1) Wykaz podstawowych znaków umownych w planie ochrony zabytków określony jest w Instrukcji;

2) Zarządca sporządza załączniki w zakresie i ilości wynikającej ze specyfiki wojskowej nieruchomości zabytkowej, dla której sporządzany jest przedmiotowy plan;

3) Wykaz załączników:

a) wykaz wojskowych nieruchomości zabytkowych zawierający ważniejsze elementy podlegające zabezpieczeniu,

b) schemat współdziałania, powiadamiania i łączności,

c) zestawienie prac dokumentacyjnych i konserwatorsko-zabezpieczających w razie wystąpienia szkód w wojskowej nieruchomości zabytkowej,

d) organizacja prac zabezpieczających przy wojskowej nieruchomości zabytkowej z podziałem na prace I i II kolejności,

e) plan (sposób) oznakowania wojskowej nieruchomości zabytkowej znakiem rozpoznawczym Konwencji Haskiej,

f) sposób informowania o stratach w wojskowej nieruchomości zabytkowej jednostki organizacyjnej,

g) wykaz jednostek organizacyjnych, instytucji i organizacji przewidzianych do udzielenia pomocy w razie zagrożenia.

4.3. Inne wymagania dotyczące planu

4.3.1. Sporządzany plan ochrony zabytków powinien zawierać stronę tytułową według załącznika Nr 2 do wytycznych.

4.3.2. Sporządzany plan ochrony zabytków powinien zawierać spis treści.

4.3.3. W zależności od informacji zawartych w planie ochrony zabytków zarządca w uzgodnieniu z pełnomocnikiem ds. ochrony informacji niejawnych lub właściwym organem ds. ochrony informacji niejawnych:

a) określa klauzulę niejawności dokumentu,

b) określa klauzulę niejawności w stosunku do dokumentów cząstkowych planu.

4.3.4. Opracowany plan ochrony zabytków zarządca uzgadnia z WKZ.

4.3.5. Opracowany i uzgodniony plan ochrony zabytków zarządca przedkłada do zatwierdzania właściwemu organowi administracji samorządowej: wójt gminy (burmistrz lub prezydent miasta).

4.3.6. Plan ochrony zabytku sporządza zarządca w trzech egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron – wykonawcy (zarządca) uzgadniającego (WKZ) oraz zatwierdzającego (prezydent lub burmistrz miasta). Jednocześnie przekazuje zatwierdzoną kopię planu właściwemu użytkownikowi wojskowej nieruchomości zabytkowej, celem realizacji metod i form postępowania w razie wystąpienia zagrożenia.

4.3.7. Plan ochrony zabytków zarządca powinien aktualizować w terminie do 31 marca każdego roku, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego.

4.3.8. Kopie wpisów aktualizacyjnych zarządca przesyła organowi uzgadniającemu oraz zatwierdzającemu.

5. Ewidencja wojskowych nieruchomości zabytkowych

5.1. Zawartość dokumentów ewidencyjnych

5.1.1. Ewidencja wojskowych nieruchomości zabytkowych, sporządzana w formie wykazu powinna zawierać (załącznik Nr 1):

a) nazwę i numer wojskowej nieruchomości zabytkowej,

b) rodzaj lub kategorię wojskowej nieruchomości zabytkowej określone w punkcie 2.1.,

c) miejsce usytuowania wojskowej nieruchomości zabytkowej, adres, dzielnica, gmina, powiat, województwo,

d) numer kompleksu nieruchomości wojskowych,

e) nazwę jednostki organizacyjnej sprawującej zarząd nad wojskową nieruchomością zabytkową,

f) rok budowy,

g) pierwotne i obecne przeznaczenie,

h) aktualny sposób użytkowania,

i) nazwę i adres użytkownika,

j) numer rejestru i datę wpisu do rejestru zabytków w odniesieniu do wojskowych nieruchomości zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków,

k) informacje o ujęciu wojskowej nieruchomości zabytkowej niewpisanej do rejestru zabytków, w ewidencji prowadzonej przez właściwego terytorialnie WKZ (gminnej ewidencji zabytków),

l) datę zatwierdzenia planu ochrony zabytku,

m) uwagi.

5.1.2. Ewidencja wojskowych nieruchomości zabytkowych sporządzana w formie rozszerzonej powinna zawierać:

1) wszelkie możliwe do uzyskania informacje historyczne oraz inne dane o wojskowej nieruchomości zabytkowej, umieszczane odpowiednio w kartach ewidencyjnych wojskowej nieruchomości zabytkowej, stanowiących załączniki nr 3 i 4 do Wytycznych;

2) fotografie, szkice lub inne formy graficzne odzwierciedlające historyczny (jeśli istnieje) oraz aktualny wygląd wojskowej nieruchomości zabytkowej przechowywane w formie elektronicznej i papierowej stanowiące integralną część karty ewidencyjnej wojskowej nieruchomości zabytkowej;

3) kartę ewidencyjną wojskowej nieruchomości zabytkowej określoną w załączniku nr 3 do Wytycznych sporządza się dla wojskowych nieruchomości zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków, zgodnie z treścią decyzji WKZ w sprawie wpisania do rejestru zabytków.

5.2. Prowadzenie ewidencji wojskowych nieruchomości zabytkowych

5.2.1. Ewidencja prowadzona jest, stosownie do kompetencji przez:

a) Szefostwo Infrastruktury Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych,

b) Biuro Infrastruktury Specjalnej,

c) zarządców.

5.2.2. Szefostwo Infrastruktury Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych prowadzi zbiorczą ewidencję wojskowych nieruchomości zabytkowych na podstawie dokumentacji ewidencyjnej pochodzącej bezpośrednio od zarządców wojskowych nieruchomości zabytkowych zgodnie z podległością służbową.

5.2.3. Dyrektor Biura Infrastruktury Specjalnej współdziała w sprawach ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych z Generalnym Konserwatorem Zabytków oraz właściwymi terytorialnie WKZ.

5.2.4. Biuro Infrastruktury Specjalnej prowadzi ewidencję wojskowych nieruchomości zabytkowych za resort obrony narodowej, w oparciu o zbiorczą ewidencję sporządzaną w formie wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Wytycznych, otrzymywaną w terminie do 30 kwietnia każdego roku z Szefostwa Infrastruktury Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych oraz od innych komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej realizujących zadania związane z zarządzaniem nieruchomościami.

5.2.5. Ewidencja wojskowych nieruchomości zabytkowych podlega aktualizowaniu w terminie do 31 marca każdego roku według stanu na dzień 31 grudnia roku ubiegłego.

5.2.6. Zarządcy prowadzą ewidencję wojskowych w zakresie podanym w punktach 5.1.1. i 5.1.2. Wytycznych.

5.2.7. (uchylony).

5.2.8. Ewidencję wojskowych nieruchomości zabytkowych zarządca prowadzi w formie papierowej i elektronicznej, inni uprawnieni prowadzą ewidencję w formie elektronicznej.

6. Szkolenia specjalistyczne w zakresie ochrony nieruchomych dóbr kultury

6.1. Zakres stosowania szkoleń specjalistycznych

6.1.1. W ramach obligatoryjnych zajęć z kształcenia obywatelskiego zgodnie z metodyką szkolenia żołnierzy z przedmiotów „Kształcenie obywatelskie” oraz „Profilaktyka i dyscyplina wojskowa” żołnierze powinni odbywać szkolenie w zakresie ochrony dóbr kultury w wymiarze co najmniej dwóch godzin dydaktycznych w skali roku.

6.1.2. Szkolenia, o których mowa w punkcie 6.1.1., mogą być realizowane w ramach szkoleń programowych lub uzupełniających realizowanych w komórkach lub jednostkach organizacyjnych, w których żołnierze pełnią służbę oraz powinny obejmować również wszystkich pracowników wojska zatrudnionych w danej komórce lub jednostce organizacyjnej.

6.1.3. Żołnierze oraz pracownicy resortu zajmujący się problematyką ochrony nieruchomych dóbr kultury powinni brać udział w szkoleniach lub kursach doskonalących organizowanych przez organy i instytucje zawodowo zajmujące się problematyką ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych w wymiarze nie mniej niż 16 godzin dydaktycznych i nie rzadziej niż raz na 2 lata.

6.1.4. Szkolenia, o których mowa w punkcie 6.1.3., mogą być organizowane przez Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej we współpracy z Biurem Infrastruktury Specjalnej.

6.2. Osoby odpowiedzialne za organizację szkoleń

6.2.1. Obowiązek organizacji i realizacji szkoleń dla żołnierzy i pracowników wojska, o których mowa w punkcie 6.1.1., spoczywa na kierownikach, szefach, dyrektorach, komendantach i dowódcach jednostek i komórek organizacyjnych resortu obrony narodowej. Właściwy terytorialnie zarządca jest zobowiązany do wyznaczenia osoby posiadającej wiedzę w zakresie ochrony nieruchomych dóbr kultury, celem przeprowadzenia szkolenia.

6.2.2. Obowiązek zapewnienia uczestnictwa w szkoleniach i kursach, o których mowa w punkcie 6.1.3., dla osób bezpośrednio zajmujących się ochroną wojskowych nieruchomości zabytkowych, spoczywa na kierownikach, szefach, dyrektorach, komendantach i dowódcach jednostek organizacyjnych resortu, które sprawują trwały zarząd w stosunku do wojskowych nieruchomości zabytkowych.

6.3. Program szkoleń

6.3.1. Program szkoleń powinien obejmować w szczególności:

a) podstawowe akty prawne regulujące problematykę ochrony nieruchomych dóbr kultury,

b) podstawowe zasady i sposoby ochrony wojskowych nieruchomości zabytkowych,

c) podstawowe obowiązki komórek i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej odpowiedzialnych za ochronę wojskowych nieruchomości zabytkowych,

d) zasady dokonywania wpisów lub skreśleń wojskowych nieruchomości zabytkowych będących w użytkowaniu wojska z rejestru zabytków,

e) metodykę wykonywania planów ochrony zabytków.

6.3.2. Szczegółowy zakres tematyki obowiązującej w procesie szkolenia żołnierzy oraz pracowników resortu obrony narodowej określają przepisy dotyczące przestrzegania zasad ochrony dóbr kultury w resorcie obrony narodowej.

7. Postanowienia końcowe

7.1. Ochronę wojskowych nieruchomości zabytkowych pozostających w trwałym zarządzie MON należy prowadzić na zasadach określonych w przepisach dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.