Na podstawie art. 88 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Planowanie, przygotowanie i realizacja przedsięwzięć zapobiegawczych, dokumentacyjnych, zabezpieczających, ratowniczych i konserwatorskich] 1. Ochrona zabytków, na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, polega na planowaniu, przygotowaniu i realizacji przedsięwzięć zapobiegawczych, dokumentacyjnych, zabezpieczających, ratowniczych i konserwatorskich, mających na celu ich uratowanie przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zaginięciem.

2. Przedsięwzięcia określone w ust. 1 są realizowane poprzez:

1) zapobieganie i prowadzenie prac przygotowawczych – w czasie poprzedzającym wystąpienie konfliktu zbrojnego lub sytuacji kryzysowej;

2) podwyższenie gotowości – wprowadzanej w okresie narastania bezpośredniego zagrożenia przez właściwe organy kierowania kryzysowego, określone w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 i Nr 74, poz. 676);

3) reagowanie – w czasie wystąpienia i trwania konfliktu zbrojnego lub sytuacji kryzysowej;

4) zabezpieczenie i dokumentowanie – po ustąpieniu konfliktu zbrojnego lub sytuacji kryzysowej.

3. Zapobieganie i prowadzenie prac przygotowawczych obejmuje w szczególności następujące przedsięwzięcia i czynności:

1) opracowanie planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, jeżeli nie zostały one opracowane wcześniej, oraz ich aktualizację;

2) kontrolę i doskonalenie stanu technicznego zabytków;

3) instalowanie i utrzymywanie w sprawności urządzeń i systemów zabezpieczenia zabytków, w tym sygnalizacji wykrywania i alarmowania;

4) wykonywanie ewidencji i dokumentacji zabytków podlegających ochronie;

5) projektowanie i wykonywanie inżynieryjno-technicznych prac zabezpieczających przy zabytkach, takich jak:

a) podwyższenie klasy odporności ogniowej i poprawa właściwości konstrukcyjnych,

b) zabezpieczenia przed skutkami wybuchów, wichur, śnieżyc, powodzi lub zalania z innych przyczyn, osunięć lub zapadnięć gruntu,

c) obudowa lub osłona fragmentów szczególnie wartościowych i narażonych na destrukcję.

4. Podwyższenie gotowości obejmuje następujące czynności:

1) demontaż i ukrycie najcenniejszych detali architektonicznych i elementów wyposażenia;

2) przygotowanie i rozmieszczenie znaków Konwencji o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego wraz z Regulaminem wykonawczym do tej Konwencji oraz Protokołem o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisanej w Hadze dnia 14 maja 1954 r. (Dz. U. z 1957 r. Nr 46, poz. 212), zwanej dalej „Konwencją haską”;

3) zgromadzenie i utrzymywanie w gotowości urządzeń, sprzętu, narzędzi, opakowań, materiałów niezbędnych do wykonania prac zabezpieczających i działań ratowniczych;

4) zorganizowanie systemu monitorowania zagrożeń, alarmowania i powiadamiania;

5) wyznaczenie i przygotowanie zespołów ludzkich do prac zabezpieczających i działań ochronnych;

6) zorganizowanie współdziałania właścicieli, zarządców i użytkowników zabytków, zwanych dalej „kierownikami jednostek organizacyjnych”, organów administracji publicznej, specjalistycznych służb, jednostek i instytucji, Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz wolontariatu.

5. Podczas reagowania prowadzi się akcje ratownicze oraz udziela pomocy jednostkom ratowniczo-gaśniczym.

6. Zabezpieczenie i dokumentowanie obejmuje:

1) zabezpieczenie zabytków przed dalszą destrukcją po ustąpieniu bezpośredniego zagrożenia;

2) dokumentowanie zdarzeń, strat i podjętych działań;

3) informowanie właściwych organów administracji publicznej, w szczególności wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz organów założycielskich o stratach, podjętych działaniach i ewentualnych potrzebach pomocy.

7. Ochrona zabytków ruchomych polega ponadto na podjęciu, w zależności od sytuacji i posiadanych możliwości, następujących czynności:

1) zabezpieczenia ich przed zniszczeniem lub uszkodzeniem, w miejscu stałego przechowywania, oraz na zorganizowaniu stałego dozoru;

2) przemieszczenia do innych, przygotowanych pomieszczeń jednostki organizacyjnej;

3) rozśrodkowania zabytków do innych wytypowanych i przygotowanych obiektów w tej samej miejscowości;

4) ewakuacji do wyznaczonych i uprzednio przygotowanych obiektów poza miejscowością ich stałego przechowywania, jeżeli nie ma możliwości ich właściwego zabezpieczenia na miejscu lub w tej samej miejscowości, oraz zapewnienia stałego dozoru;

5) ewakuacji najcenniejszych zabytków za granicę w przypadku konfliktu zbrojnego;

6) przyjmowania, na wniosek właściciela lub posiadacza, cennych zabytków na czasowe przechowanie przez publiczne jednostki organizacyjne kultury.

8. W odniesieniu do zabytku ruchomego, znajdującego się czasowo poza jednostką organizacyjną, kierownik tej jednostki podejmuje decyzję dotyczącą zwrotu zabytku lub pozostawienia go w miejscu czasowego przechowywania.

§ 2.[Podmioty realizujące działania] Działania, o których mowa w § 1, realizują, w ramach zadań obrony cywilnej, organy administracji publicznej odpowiednich stopni i kierownicy jednostek organizacyjnych posiadających zabytki, przy użyciu środków finansowych posiadanych przez te jednostki.

§ 3.[Plany ochrony zabytków] 1. Organizację i sposób ochrony zabytków, na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, planuje się w jednostkach organizacyjnych posiadających zabytki oraz na poszczególnych stopniach administracji, ujmując stan zasobu podlegającego ochronie, zagrożenia, zamiar działania, sposób realizacji, niezbędne siły i środki oraz czas i koszty wykonania w sporządzanych w tym celu następujących dokumentach:

1) planie ochrony zabytków jednostki organizacyjnej;

2) gminnym planie ochrony zabytków;

3) powiatowym planie ochrony zabytków;

4) wojewódzkim planie ochrony zabytków;

5) krajowym planie ochrony zabytków.

2. Plany ochrony zabytków, o których mowa w ust. 1, sporządza się odpowiednio do przewidywanych i realnych zagrożeń, w szczególności na wypadek:

1) pożaru;

2) powodzi, ulewy lub zalania z innych przyczyn;

3) wichury;

4) katastrofy budowlanej, awarii technicznej, chemicznej;

5) demonstracji i rozruchów ulicznych, rabunku lub aktu wandalizmu;

6) ataku terrorystycznego;

7) konfliktu zbrojnego.

3. Plany ochrony zabytków zawierają w szczególności:

1) informacje niezbędne do realizacji prac przygotowawczych oraz sprawnego koordynowania i zarządzania ochroną w poszczególnych etapach działania;

2) wykaz osób uprawnionych do podejmowania decyzji i kierowania ochroną;

3) wyszczególnienie sposobów przepływu informacji na wszystkich stopniach zarządzania.

4. W razie zaistnienia konfliktu zbrojnego lub sytuacji kryzysowej, gdy planowane prace związane z ochroną zabytków nie zostały w całości wykonane, kierownik jednostki organizacyjnej posiadającej zabytki zabezpiecza je w sposób doraźny przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zaginięciem.

5. Plany ochrony sporządza się według „Instrukcji przygotowania i realizacji planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych”, stanowiącej załącznik do rozporządzenia.

§ 4.[Gminny, powiatowy, wojewódzki i krajowy plan ochrony zabytków] 1. Plan ochrony zabytków jednostki organizacyjnej na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych opracowuje kierownik jednostki organizacyjnej posiadającej zabytki, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, oraz przedstawia do zatwierdzenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta).

2. Gminny plan ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych opracowuje wójt (burmistrz, prezydent miasta); plan ten podlega uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków oraz właściwym terenowym organem obrony cywilnej na obszarze powiatu.

3. Powiatowy plan ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych opracowuje starosta; plan ten podlega uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków oraz właściwym terenowym organem obrony cywilnej na obszarze województwa.

4. Wojewódzki plan ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych opracowuje wojewódzki konserwator zabytków, w uzgodnieniu z wojewodą i Szefem Obrony Cywilnej Kraju.

5. Krajowy plan ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych opracowuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

§ 5.[Opracowanie planów] 1. Plany ochrony zabytków są integralną częścią planów obrony cywilnej i podlegają corocznej aktualizacji w terminie do dnia 31 marca każdego roku, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego.

2. Plany ochrony zabytków opracowuje się:

1) na poziomie jednostki organizacyjnej w trzech egzemplarzach, z tym że:

a) pierwszy egzemplarz pozostaje u opracowującego,

b) drugi egzemplarz przekazuje się właściwemu terenowemu organowi obrony cywilnej,

c) trzeci egzemplarz przekazuje się właściwemu organowi ochrony zabytków;

2) na poziomie gminy i powiatu w dwóch egzemplarzach, z tym że:

a) pierwszy egzemplarz pozostaje u opracowującego,

b) drugi egzemplarz przekazuje się właściwemu wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków;

3) na poziomie województwa w dwóch egzemplarzach, z tym że:

a) pierwszy egzemplarz pozostaje u opracowującego,

b) drugi egzemplarz przekazuje się ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;

4) na poziomie kraju w dwóch egzemplarzach, z tym że:

a) pierwszy egzemplarz pozostaje u opracowującego,

b) drugi egzemplarz przekazuje się Szefowi Obrony Cywilnej Kraju.

3. Części planów ochrony zabytków zawierające informacje, których ujawnienie mogłoby przynieść szkodę chronionym zabytkom, w tym zwłaszcza dane dotyczące organizacji ochrony zabytków o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa narodowego, na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, podlegają ochronie na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 11, poz. 95, z późn. zm.²⁾).

§ 6.[Organy odpowiedzialne za organizację, koordynację współdziałania oraz kierowanie pracami przygotowawczymi w zakresie ochrony zabytków] 1. Za organizację, koordynację współdziałania oraz kierowanie pracami przygotowawczymi w zakresie ochrony zabytków, na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, są odpowiedzialni, działający w porozumieniu z właściwymi organami obrony cywilnej, kierownicy jednostek organizacyjnych i organy sporządzające plany ochrony zabytków lub upoważnieni przez nich pracownicy.

2. Organy administracji publicznej zapewniają przygotowanie i realizację przewidzianych działań w zakresie ochrony zabytków, na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, zgodnie z posiadaną właściwością.

§ 7.[Termin sporządzenia planów ochrony zabytków] Plany ochrony zabytków, o których mowa w § 3, sporządza się w nieprzekraczalnym terminie 9 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

§ 8.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załącznik do rozporządzenia Ministra Kultury
z dnia 25 sierpnia 2004 r. (poz. 2153)

INSTRUKCJA PRZYGOTOWANIA I REALIZACJI PLANÓW OCHRONY ZABYTKÓW NA WYPADEK KONFLIKTU ZBROJNEGO I SYTUACJI KRYZYSOWYCH

Załącznik nr 1 do Instrukcji przygotowania i realizacji
planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych

Załącznik nr 3 do Instrukcji przygotowania i realizacji
planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych

Załącznik nr 4 do Instrukcji przygotowania i realizacji
planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych

Załącznik nr 5 do Instrukcji przygotowania i realizacji
planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych

Załącznik nr 7 do Instrukcji przygotowania i realizacji
planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych

Załącznik nr 8 do Instrukcji przygotowania i realizacji
planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych

Załącznik nr 9 do Instrukcji przygotowania i realizacji
planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych

Załącznik nr 10 do Instrukcji przygotowania i realizacji
planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu
zbrojnego i sytuacji kryzysowych