Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1

1. Zarządzenie reguluje:

1) postępowanie w wypadku:

a) skarg wniesionych do wojewódzkiego sądu administracyjnego na:

- decyzje, postanowienia lub inne akty bądź czynności z zakresu administracji publicznej,

- bezczynność organu administracji,

b) wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę skarżącą,

c) wnoszenia skargi kasacyjnej lub zażalenia przez organ administracji;

2) zasady prowadzenia rejestrów skarg;

3) zasady sporządzania i przekazywania do Ministerstwa Finansów informacji o skargach;

4) zasady wykorzystywania orzecznictwa sądów administracyjnych przy załatwianiu spraw.

2. Ilekroć w przepisach zarządzenia jest mowa o:

1) ustawie - należy przez to rozumieć ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 i z 2004 r. Nr 162, poz. 1692);

2) Sądzie - należy przez to rozumieć wojewódzki sąd administracyjny (WSA) lub Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), w zależności od tego, przed którym Sądem toczy się postępowanie;

3) decyzji - należy przez to rozumieć również:

a) postanowienie,

b) inny akt lub czynność z zakresu administracji publicznej, jeżeli dotyczy przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisu prawa - jeżeli przysługuje na nie skarga do WSA;

4) organie administracji - należy przez to rozumieć odpowiednio Ministra Finansów, Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, Szefa Służby Celnej, Główną Komisję Orzekającą w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz Dyrektora Izby Skarbowej lub Dyrektora Izby Celnej;

5) Departamencie Prawnym - należy przez to rozumieć również komórkę prawną w izbie skarbowej lub izbie celnej;

6) departamencie - należy przez to rozumieć odpowiednio właściwą rzeczowo komórkę organizacyjną Ministerstwa Finansów, izby skarbowej lub izby celnej;

7) biurze finansowym - należy przez to rozumieć odpowiednią komórkę organizacyjną, wykonującą dyspozycje środkami finansowymi organu administracji.

Rozdział 2

Postępowanie w sprawach skarg

§ 2

1. Kancelaria ogólna nadesłane skargi oraz inne pisma procesowe, w tym również wezwania na rozprawę, przekazuje:

1) bezpośrednio do właściwego departamentu - jeżeli oznaczenia zamieszczone w piśmie lub jego treść pozwalają na ustalenie takiego departamentu;

2) do Departamentu Prawnego - jeżeli z pisma nie wynika w sposób oczywisty, który departament jest właściwy; Departament Prawny niezwłocznie przekazuje pismo do właściwego departamentu.

2. Kancelaria ogólna zwraca szczególną uwagę na to, aby data wpływu pisma procesowego, odciśnięta na kopercie i na tym piśmie, była zgodna z datą jego faktycznego wpływu do urzędu, oraz aby odciśnięta data była czytelna.

3. Każdy departament, niezależnie od zarejestrowania sprawy sądowej w systemie „Sekretariat”, prowadzi odrębny rejestr tych spraw, dla celów kontrolnych; rejestr taki, obejmujący wszystkie sprawy sądowe, które wpłynęły do Ministerstwa Finansów, z wyjątkiem spraw celnych i spraw ze stosunku służbowego funkcjonariuszy celnych, prowadzi także Departament Prawny.

§ 3

1. Departament, do właściwości którego należy sprawa stanowiąca przedmiot skargi, jest obowiązany przekazać skargę do Sądu, wraz z odpowiedzią i aktami sprawy, w terminie 30 dni od dnia wpływu skargi do organu administracji; w terminie tym powinny zostać skompletowane wszystkie niezbędne dokumenty, łącznie z aktami innych organów, jeżeli dotyczą one tej sprawy.

2. Przekazywane do Sądu akta powinny być uporządkowane, ułożone w porządku chronologicznym, wpięte do odpowiedniej teczki lub teczek, zaś karty ponumerowane; każda teczka powinna zawierać spis znajdujących się w niej dokumentów.

3. Jeżeli Sąd zgłosi wobec pracownika Departamentu Prawnego, będącego pełnomocnikiem organu administracji, zastrzeżenia co do spełnienia wymogów, o których mowa w ust. 1 i 2, Departament Prawny informuje o tych zastrzeżeniach dyrektora właściwego departamentu.

§ 4

Departament, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy, może uwzględnić ją w całości, w terminie do dnia rozpoczęcia rozprawy.

§ 5

1. W wypadku uznania skargi za nieuzasadnioną, właściwy departament przygotowuje projekt odpowiedzi na skargę, zawierający w szczególności:

1) oznaczenie Sądu, do którego kierowana jest skarga;

2) określenie stron;

3) określenie rodzaju pisma;

4) podanie daty otrzymania skargi przez organ administracji;

5) oznaczenie zaskarżonej decyzji, określenie jej przedmiotu oraz podanie dnia jej doręczenia stronie lub pełnomocnikowi;

6) wniosek organu administracji co do sposobu rozstrzygnięcia sprawy;

7) wyczerpujące uzasadnienie wniosku;

8) klauzulę „Z upoważnienia” oraz podpis i imienną pieczątkę upoważnionego pracownika, jeżeli odpowiedź na skargę nie jest podpisywana przez organ administracji.

2. Uzasadnienie zawarte w odpowiedzi na skargę powinno zawierać:

1) zwięzłe przedstawienie przebiegu postępowania administracyjnego;

2) odniesienie się do wszystkich zarzutów i argumentów podniesionych w skardze;

3) przytoczenie okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających stanowisko organu administracji.

3. Wzór odpowiedzi na skargę stanowi załącznik nr 1 do zarządzenia.

§ 6

1. Przed przekazaniem skargi, wraz z odpowiedzią i aktami sprawy, do WSA, właściwy departament jest obowiązany uzyskać opinię Departamentu Prawnego, z zastrzeżeniem § 26 ust. 2; skarga, wraz z projektem odpowiedzi i aktami sprawy powinna być przekazana do Departamentu Prawnego w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia otrzymania skargi.

2. Departament Prawny zwraca akta sprawy, wraz ze swoją opinią, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od dnia otrzymania sprawy.

3. W wypadku różnicy stanowisk między właściwym departamentem a Departamentem Prawnym co do zasadności skargi, właściwy departament niezwłocznie przedstawia sprawę do rozstrzygnięcia nadzorującemu działalność tego departamentu.

§ 7

1. Odpowiedź na skargę podpisuje osoba działająca jako organ administracji lub osoba posiadająca upoważnienie do wydawania decyzji w imieniu organu administracji, z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego; wskazane jest przy tym, aby odpowiedź była podpisana przez pracownika zajmującego wyższe stanowisko służbowe w stosunku do osoby, która podpisała zaskarżoną decyzję, chyba że przepisy wewnętrzne stanowią inaczej.

2. Skargę, odpowiedź na skargę, wraz z kopiami odpowiedzi dla pozostałych stron postępowania sądowego, oraz akta sprawy przekazuje do WSA właściwy departament.

§ 8

W wypadku powstania przeszkody o charakterze obiektywnym, uniemożliwiającej w terminie 30-dniowym:

1) rozstrzygnięcie sprawy w trybie art. 54 § 3 ustawy (w szczególności z powodu toczącego się innego postępowania, którego wynik mógłby mieć istotne znaczenie dla sprawy objętej skargą, zaginięcia lub zniszczenia akt lub niemożności przesłuchania strony lub świadka);

2) udzielenie merytorycznej odpowiedzi na skargę (w szczególności z przyczyn wymienionych w pkt 1)

- właściwy departament, w podanym wyżej terminie, sporządza odpowiedź na skargę i przekazuje akta w takim zakresie, jaki jest możliwy, wnosząc przy tym o zawieszenie postępowania do określonego terminu (ewentualnie składając inny wniosek) i należycie uzasadniając ten wniosek; przepisy § 6 stosuje się odpowiednio.

§ 9

1. W postępowaniu przed Sądem organ administracji reprezentowany jest przez pracownika Departamentu Prawnego, z zastrzeżeniem § 27, a jeżeli okoliczności sprawy tego wymagają - w rozprawie uczestniczy również przedstawiciel departamentu właściwego rzeczowo; o potrzebie udziału takiego przedstawiciela decyduje dyrektor Departamentu Prawnego w porozumieniu z dyrektorem departamentu właściwego rzeczowo.

2. Jeżeli Sąd oddalił skargę:

1) ale niektóre, istotne dla sprawy argumenty, zawarte w odpowiedzi na skargę, uznał za nietrafne;

2) uzasadnienie ustne orzeczenia opiera się na argumentacji odbiegającej od dotychczasowej linii orzecznictwa;

3) orzeczenie ma charakter precedensowy

- pracownik Departamentu Prawnego, a jeżeli uczestniczył w rozprawie - przedstawiciel departamentu właściwego rzeczowo, sporządza w tym zakresie notatkę służbową i przekazuje ją kierownikowi właściwej komórki organizacyjnej, który na tej podstawie decyduje co do wystąpienia o sporządzenie pisemnego uzasadnienia orzeczenia.

§ 10

1. Departament, którego działania lub bezczynności dotyczy skarga, zawiadamia organ administracji, za pośrednictwem nadzorującego działalność tego departamentu, o każdym wypadku, w którym:

1) ze względu na nieprzekazanie w terminie skargi, odpowiedzi na skargę i akt sprawy Sąd:

a) wymierzył organowi grzywnę,

b) wydał orzeczenie w trybie art. 55 § 2 ustawy;

2) ze względu na niewykonanie wyroku:

a) Sąd wymierzył organowi grzywnę w trybie art. 154 § 1, 2 i 6 ustawy,

b) osoba, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia Sądu, wystąpiła z roszczeniem o odszkodowanie w trybie art. 154 § 4 i 5 ustawy.

2. Kopię zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, właściwy departament przekazuje do Departamentu Prawnego.

§ 11

Prawomocne orzeczenie Sądu właściwy departament jest obowiązany wykonać niezwłocznie, kierując się zasadą wyrażoną w art. 170 ustawy, zgodnie z którą orzeczenie takie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

§ 12

1. Prawomocnie zasądzone przez Sąd koszty postępowania i ewentualnie inne należności należy niezwłocznie wypłacić osobie uprawnionej.

2. Wypłaty kosztów i należności, o których mowa w ust. 1, dokonuje biuro finansowe, po otrzymaniu z właściwego departamentu wniosku w sprawie zapłacenia uprawnionemu zasądzonych kwot; wniosek powinien zawierać niezbędne informacje identyfikujące sprawę oraz uprawnionego.

3. Biuro finansowe zawiadamia właściwy departament o dokonanej zapłacie kosztów postępowania i innych należności.

Rozdział 3

Wniesienie skargi kasacyjnej lub zażalenia

§ 13

1. Pełnomocnik organu administracji, prowadzący sprawę przed Sądem, niezwłocznie informuje, w formie notatki służbowej, właściwy departament o wydaniu przez Sąd orzeczenia podlegającego zaskarżeniu, przytaczając też zasadnicze tezy z podanego przez Sąd uzasadnienia.

2. Notatka, o której mowa w ust. 1, stanowi podstawę do wstępnej analizy celowości wniesienia skargi kasacyjnej lub zażalenia.

§ 14

1. Środki zaskarżenia mogą być wniesione tylko wówczas, gdy:

1) w wypadku skargi kasacyjnej - wyrokowi lub postanowieniu kończącemu postępowanie w sprawie zarzuca się naruszenie:

a) prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

b) przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

2) w wypadku zażalenia - ustawa przewiduje możliwość wniesienia tego środka zaskarżenia; w szczególności dotyczy to postanowień, których przedmiotem jest:

a) przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu,

b) wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności,

c) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania,

d) odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku,

e) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa,

f) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego,

g) odrzucenie skargi kasacyjnej,

h) odrzucenie zażalenia,

i) zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej,

j) ukaranie grzywną.

2. Środki zaskarżenia wnosi się do NSA za pośrednictwem WSA, w terminie:

1) w wypadku skargi kasacyjnej - 30 dni od dnia otrzymania odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem;

2) w wypadku zażalenia - 5 dni od dnia otrzymania postanowienia.

§ 15

1. Projekt skargi kasacyjnej i zażalenia przygotowuje właściwy departament i przekazuje, z zastrzeżeniem § 26 ust. 2, do uzgodnienia do Departamentu Prawnego w terminie:

1) 21 dni -w wypadku skargi kasacyjnej;

2) 3 dni - w wypadku zażalenia

- od dnia doręczenia organowi administracji zaskarżanego orzeczenia.

2. Departament Prawny opiniuje otrzymany projekt:

1) skargi kasacyjnej - w terminie 5 dni;

2) zażalenia - w terminie 2 dni.

3. Niezależnie od terminów określonych w ust. 1 i 2 prace nad projektem skargi kasacyjnej lub zażalenia nie mogą przebiegać w sposób uniemożliwiający wysłanie pisma procesowego w przepisanym czasie; w szczególności w sytuacji, gdy grozi niedotrzymanie terminu do wysłania pisma, nie należy korzystać z poczty wewnętrznej, lecz przekazać projekt pisma procesowego bezpośrednio do właściwego departamentu.

§ 16

1. Skarga kasacyjna i zażalenie powinny spełniać wymagania przepisane dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać:

1) oznaczenia zaskarżonego orzeczenia;

2) w wypadku skargi kasacyjnej:

a) wskazanie, czy orzeczenie zaskarża się w całości czy w części, oraz

b) przytoczenie podstaw kasacyjnych;

3) wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia, wraz z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany;

4) uzasadnienie.

2. Przepisy § 3 stosuje się odpowiednio.

§ 17

1. Przepisy § 15 i 16 stosuje się odpowiednio do odpowiedzi na skargę kasacyjną; odpowiedź taka powinna być wniesiona w terminie 14 dni od otrzymania skargi kasacyjnej, przy czym Departament Prawny powinien zaopiniować projekt odpowiedzi w ciągu 5 dni.

2. Skargę kasacyjną oraz zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej może podpisać wyłącznie radca prawny, adwokat lub osoba wymieniona w art. 175 § 2 i 3 ustawy.

Rozdział 4

Rejestry skarg oraz sporządzanie informacji o skargach

§ 18

1. Departamenty prowadzą rejestr skarg do WSA, zwany dalej „rejestrem”, z podziałem na poszczególne lata.

2. Dyrektorzy departamentów wyznaczają pracowników odpowiedzialnych za prowadzenie rejestru oraz ustalają zasady zastępowania tych pracowników w czasie ich nieobecności, tak aby rejestr był stale dostępny, a wpisy w nim i kontrola terminów mogły być dokonywane na bieżąco.

§ 19

1. Do rejestru wpisuje się wszystkie skargi, które wpłynęły w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

2. Skargę do rejestru wpisuje się bezpośrednio po jej otrzymaniu; skargę opatruje się kolejnym numerem rejestru.

3. Rejestr prowadzi się na bieżąco, wpisując do niego czynności mające zasadnicze znaczenie dla przebiegu postępowania.

§ 20

Wpisowi do rejestru podlega w szczególności:

1) data doręczenia skargi organowi administracji;

2) imię i nazwisko (nazwa) strony skarżącej i jej adres;

3) przedmiot skargi oraz wartość przedmiotu sporu;

4) nazwa organu administracji, który wydał zaskarżoną decyzję, istota rozstrzygnięcia, jego data i numer;

5) imię i nazwisko pracownika departamentu, któremu skarga została przydzielona do prowadzenia;

6) data i numer ewentualnej decyzji wydanej w trybie art. 54 § 3 ustawy;

7) data, do której skarga, odpowiedź na skargę i akta sprawy powinny być przekazane do WSA;

8) data przekazania do WSA skargi, odpowiedzi na skargę oraz akt sprawy;

9) termin rozprawy i sygnatura akt WSA;

10) data orzeczenia WSA, rodzaj rozstrzygnięcia oraz kwota zasądzonych od organu administracji kosztów postępowania i innych należności;

11) data doręczenia orzeczenia WSA i akt sprawy organowi administracji;

12) data, do której mogą być wniesione przez organ administracji:

a) skarga kasacyjna i termin jej faktycznego wniesienia,

b) odpowiedź na skargę kasacyjną i termin faktycznego wniesienia tej odpowiedzi,

c) zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej oraz data i rodzaj rozstrzygnięcia sądu;

13) data i rodzaj rozstrzygnięcia NSA, dotyczącego skargi kasacyjnej;

14) data przekazania wniosku do biura finansowego o przekazanie uprawnionemu zasądzonych na jego rzecz kosztów postępowania lub innych należności;

15) data przekazania kosztów postępowania lub innych należności przez biuro finansowe;

16) w wypadku konieczności wydania decyzji w związku z orzeczeniem Sądu - wyznaczona przez dyrektora departamentu data, do której decyzja taka powinna być wydana oraz data jej faktycznego wydania i jej numer.

§ 21

1. Pracownik prowadzący rejestr jest odpowiedzialny za terminowe dokonywanie stosownych wpisów; w szczególności jest obowiązany informować dyrektora departamentu o zagrożeniach w dotrzymaniu terminów, o których mowa w § 20 pkt 7 i 12, oraz o zwłoce w wydaniu decyzji będącej wykonaniem orzeczenia sądu (§ 20 pkt 16).

2. Pracownik, któremu skarga została przydzielona do prowadzenia, jest obowiązany niezwłocznie przekazać informacje, które powinny być zawarte w rejestrze, pracownikowi prowadzącemu ten rejestr lub osobie zastępującej tego pracownika.

§ 22

1. Izby skarbowe, izby celne oraz właściwe departamenty są obowiązane, w terminie do ostatniego dnia lutego każdego roku, przekazać do Departamentu Prawnego Ministerstwa Finansów zbiorczą informację, za rok ubiegły, o skargach do WSA i NSA według wzoru określonego odpowiednio w załącznikach nr 2-5 do zarządzenia.

2. Izby celne są obowiązane, w terminie do ostatniego dnia lutego każdego roku, przekazać zbiorczą informację, o skargach do WSA, za rok ubiegły, do Ministerstwa Finansów:

1) do Departamentu Ceł - w sprawach celnych, według wzoru określonego w załączniku nr 6 do zarządzenia;

2) do Departamentu Organizacji Służby Celnej - w sprawach dotyczących stosunku służbowego funkcjonariuszy celnych, według wzoru określonego w załączniku nr 7 do zarządzenia.

Rozdział 5

Zasady wykorzystywania orzecznictwa sądów przy załatwianiu spraw

§ 23

Izby skarbowe i izby celne są obowiązane umieszczać prawomocne wyroki WSA, w których sporządzono pisemne uzasadnienie, i wyroki NSA w Systemie Informacji Podatkowej, niezwłocznie po ich otrzymaniu.

§ 24

Departamenty Ministerstwa Finansów przekazują niezwłocznie Departamentowi Systemu Podatkowego prawomocne wyroki Sądu, w których sporządzono pisemne uzasadnienie, w sprawach ze skarg na decyzje Ministra Finansów, w celu zamieszczenia w Systemie Informacji Podatkowej.

§ 25

1. Departamenty, których akty lub czynności podlegają zaskarżeniu do WSA, są obowiązane wykorzystywać w bieżącej pracy orzeczenia zamieszczone w Systemie Informacji Podatkowej.

2. Departamenty są obowiązane do bieżącego dokonywania analizy orzeczeń sądów.

3. Wyniki analizy orzeczeń sądów należy wykorzystywać w szczególności do:

1) poprawy orzecznictwa oraz zapewnienia jego jednolitości;

2) opracowywania materiałów szkoleniowych dla pracowników orzekających w sprawach kończących się wydaniem decyzji zaskarżalnej do WSA;

3) sygnalizowania potrzeby zmiany przepisów, których wadliwość powoduje uchylanie decyzji organów administracji.

Rozdział 6

Przepisy szczególne w zakresie spraw celnych, dotyczące Departamentu Ceł i Departamentu Organizacji Służby Celnej Ministerstwa Finansów oraz izb celnych

§ 26

1. Do Departamentu Ceł i Departamentu Organizacji Służby Celnej Ministerstwa Finansów oraz izb celnych stosuje się odpowiednio przepisy zarządzenia, z zastrzeżeniem przepisów § 27 i 28.

2. W sprawach celnych i w sprawach dotyczących stosunku służbowego funkcjonariuszy celnych nie stosuje się przepisów § 6 i 15, w zakresie uzgodnień z Departamentem Prawnym oraz § 10 ust. 2.

§ 27

1. W postępowaniu przed Sądem w sprawach celnych Minister Finansów jest reprezentowany przez upoważnioną osobę zatrudnioną lub pełniącą służbę w Departamencie Ceł Ministerstwa Finansów, a dyrektor izby celnej - przez upoważnioną osobę zatrudnioną w izbie celnej.

2. W postępowaniu przed Sądem w sprawach ze stosunku służbowego funkcjonariuszy celnych Szef Służby Celnej jest reprezentowany przez upoważnioną osobę zatrudnioną lub pełniącą służbę w Departamencie Organizacji Służby Celnej Ministerstwa Finansów, a dyrektor izby celnej - przez upoważnioną osobę zatrudnioną lub pełniącą służbę w izbie celnej.

§ 28

Izby celne są obowiązane przekazywać do Departamentu Ceł Ministerstwa Finansów:

1) informacje o orzeczeniach mających charakter istotnych precedensów lub budzących zasadnicze wątpliwości;

2) kopie wyroków Sądów.

Rozdział 7

Przepisy końcowe

§ 29

Traci moc instrukcja nr 1/PR Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawach postępowania w Ministerstwie Finansów oraz izbach skarbowych, izbach celnych i urzędach kontroli skarbowej w wypadku zaskarżenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego decyzji, postanowienia lub innego aktu bądź czynności z zakresu administracji publicznej (Dz. Urz. Min. Fin. z 2002 r. Nr 16, poz. 78).

§ 30

[1] Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.