Kontrola udzielania zamówień publicznych /Nadużycie instytucji unieważnienia postępowania przez zamawiającego - przykłady z kontroli prowadzonej przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych/

Z art. 93 ustawy Prawo zamówień publicznych wynika, iż zamawiający w toku prowadzonego postępowania jest zobligowany do unieważnienia prowadzonego postępowania w przypadku wystąpienia któregokolwiek ze zdarzeń enumeratywnie wymienionych w ww. przepisie ustawy. Oznacza to ni mniej ni więcej, że działanie zamawiającego winno być pozbawione w odniesieniu do instytucji unieważnienia postępowania jakiejkolwiek uznaniowości. Wobec powyższego należy uznać, iż normy prawne wyrażone w art. 93 ustawy mają imperatywny charakter. Powyższe zostało potwierdzone w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 11 stycznia 2008 r. (sygn. akt KIO/UZP 54/07), w uzasadnieniu którego Izba wskazała, że: „Unieważnienie postępowania jest czynnością obligatoryjną po stronie zamawiającego w sytuacjach ściśle określonych w art. 93 ust. 1 ustawy, co nie daje zamawiającemu jednocześnie prawa do nadużywania tej instytucji”. Interpretacja przesłanek unieważnienia postępowania powinna być dokonywana w sposób ścisły przy zachowaniu prymatu wykładni literalnej i celowościowej norm prawnych wyrażonych w art. 93 ustawy Prawo zamówień publicznych. Na powyższe wskazała w wyroku z dnia 4 lutego 2008 r. (sygn. akt KIO/UZP 25/08) Krajowa Izba Odwoławcza, wskazując, że: „Przesłanki unieważnienia postępowania o zamówienie publiczne, określone w art. 93 ustawy p.z.p., należy interpretować ściśle”. W odniesieniu do przesłanki z art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 3 marca 2008 r. (sygn. akt KIO/UZP 134/08) wskazała, że: „Przepis art. 93 ust. 1 pkt 7 ustawy Prawo zamówień publicznych może mieć zastosowanie jedynie w przypadku, gdy postępowanie obarczone jest wadą uniemożliwiającą zawarcie ważnej umowy w sprawie zamówienia publicznego. Należy zauważyć, iż pomiędzy wadliwością postępowania a nieważnością umowy musi istnieć adekwatny związek przyczynowo-skutkowy. Wadą musi zostać dotknięte samo postępowanie o zamówienie publiczne i wada ta dodatkowo musi mieć charakter nieusuwalny, wywierający wpływ na umowę. Upływ terminu rozpoczęcia realizacji zamówienia nie jest wadą postępowania o zamówienie publiczne o takim charakterze”. W kolejnym wyroku z dnia 27 lutego 2009 r. (sygn. akt KIO/UZP 176/09) Krajowa Izba Odwoławcza wskazała w uzasadnieniu, że: „Zamawiający powinien wskazać, jaki interes publiczny wymaga dokonania przez niego unieważnienia postępowania. Tylko w ten sposób będzie w stanie udowodnić, że przesłanka ta rzeczywiście wystąpiła”. Tym samym wykazanie i udowodnienie, że dokonanie czynności unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego miało swoje normatywne i faktyczne podstawy, spoczywa zawsze na zamawiającym. Powyższe zostało potwierdzone w wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 3 kwietnia 2008 r. (sygn. akt KIO/UZP 248/08), w uzasadnieniu którego Izba wskazał, że: „W przypadku unieważnienia postępowania na zamawiającym ciąży obowiązek udowodnienia zaistnienia jednej z przesłanek określonych w art. 93 ust. 1 p.z.p.”. Na cywilnoprawne źródło tego obowiązku wskazała Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 11 grudnia 2008 r. (sygn. akt KIO/UZP 1377/08), stwierdzając, że: „Na Zamawiającym ciąży obowiązek udowodnienie przesłanek unieważnienia postępowania, gdyż on wywodzi z nich skutki prawne”.