Informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z dnia 19.02.2004, sygn. PD2/415/006/04, Drugi Śląski Urząd Skarbowy w Bielsku-Białej, sygn. PD2/415/006/04

Czy pojęcie "miejsca zamieszkania lub czasowego pobytu na terytorium RP" powyżej 183 dni w danym roku podatkowym, w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 1991 r. w brzmieniu sprzed zmiany, która weszła w życie 01.01.2003 r. obejmuje również pobyt nielegalny?

Zapłata podatku dochodowego w Polsce jest uzależniona od istnienia obowiązku podatkowego. Zgodnie z art. 4 Ordynacji podatkowej pod pojęciem obowiązku podatkowego należy rozumieć nieskonkretyzowaną powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie. Dopiero z obowiązku podatkowego wynika zobowiązanie podatkowe, tj. konkretne zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonym w przepisach prawa podatkowego (art. 5 O.p.) W stanie prawnym obowiązujących w latach 1997-2002 nieograniczony obowiązek podatkowy od całości dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów ciążył na osobach fizycznych, które miały miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub których pobyt na terytorium RP trwał w danym roku podatkowym dłużej niż 183 dni (art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W 2003 roku nieograniczonym obowiązkiem podatkowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów, objęte zostały jedynie osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium RP. Natomiast ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy osób nie mających na terytorium RP miejsca zamieszkania (a w stanie prawnym obowiązującym do 2003 roku - również pobytu w RP poniżej 183 dni w danym roku podatkowym) uzyskujących dochody z pracy lub stosunku służbowego, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia oraz innych dochodów osiąganych na terytorium RP. Warunkiem posiadania przez podatnika nieograniczonego obowiązku podatkowego jest posiadanie miejsca zamieszkania w Polsce, ponieważ pojęcie to nie jest zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego można posłużyć się definicją wynikającą z art. 25 Kodeksu cywilnego, mówiącą, że miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. O tym, że pobyt w danej miejscowości ma charakter stały może decydować to, że dla danej osoby miejscowość ta stanowi centrum jej życiowej działalności względnie główny ośrodek działalności. Miejsce zamieszkania nie może być utożsamiane z miejscem zameldowania na pobyt stały. W latach 1997-2002 ustawodawca posługuje się również terminem "pobyt czasowy", który nie jest związany z zamiarem pobytu stałego i może trwać nawet kilka lat. W przypadku cudzoziemców Polska nie stanie się miejscem zamieszkania dopóki swoje "centrum życiowej działalności" będzie znajdowało się za granicą. Należy jednak mieć na uwadze to, że pobyt czasowy może przekształcić się w pobyt stały nawet po kilku dniach, zawsze jednak będzie to uzależnione od powstania zamiaru stałego pobytu. Powstanie nieograniczonego obowiązku podatkowego powoduje nie tylko posiadanie miejsca zamieszkania na terytorium RP ale również pobyt czasowy dłuższy niż 183 dni w ciągu roku kalendarzowego wg stanu prawnego obowiązującego do 2003 r. Jeżeli pobyt trwał krócej powstaje ograniczony obowiązek podatkowy. Żaden z przepisów podatkowych nie stwierdza czy pobyt cudzoziemców liczy się tylko w czasie kiedy przebywają na terytorium RP legalnie, nie można zatem jednoznacznie stwierdzić, że okres kiedy przebywają w Polsce nielegalnie nie będzie wpływał na ograniczony bądź nieograniczony obowiązek podatkowy. Zasadniczym dla ustalenia ograniczonego bądź nieograniczonego obowiązku podatkowego będzie więc zamiar stałego pobytu lub faktyczna długość pobytu w Polsce. Ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy podatników, którzy nie mają miejsca zamieszkania na terytorium RP, a w stanie prawnym obowiązującym do 2003 r. również osoby przebywające czasowo w Polsce najwyżej 183 dni w jednym roku podatkowym. Jednak osoby te podlegają tylko obowiązkowi podatkowemu od dochodów z pracy wykonywanej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Za źródło dochodów należy uznać m.in. dochody uzyskane przez nierezydentów z tyt. udziału w zyskach polskiej osoby prawnej. Z pisma Spółki wynika, że udziałowcy Spółki, będący obcokrajowcami, pełnili również funkcję członków Zarządu, jednakże nie byli nigdy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę czy też umowy cywilnoprawnej. Powołanie osoby na członka zarządu nie może być utożsamiane z umową o pracę ponieważ nie znajduje uzasadnienia zarówno w przepisach Kodeksu Pracy jak i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli chodzi o opodatkowanie dochodów uzyskanych przez osoby zagraniczne z tytułu powołania do organów stanowiących osób prawnych, jeżeli z umowy w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu nie wynika inaczej, dochody te opodatkowane są w sposób następujący: