Wyrok SN z dnia 30 czerwca 2020 r., sygn. III CSK 347/17

1. Sądowa waloryzacja korzyści majątkowych, zwracanych jako nienależne świadczenie pieniężne będąca odmianą klauzuli rebus sic stantibus, wymaga rozłożenia skutków zmiany siły nabywczej pieniądza na obie strony. Jej celem jest wprawdzie przywrócenie początkowej wartości długu, ale przy uwzględnieniu interesów obu stron i zasad współżycia społecznego. Niezbędna jest zatem indywidualizacja mierników waloryzacji i dostosowanie ich do okoliczności danej sprawy, przy pozostawieniu oceny sędziowskiemu uznaniu.

2. Art. 46 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym nie obejmuje wszystkich czynności, które powodują jakiekolwiek skutki majątkowe, tylko takie, które powodują lub mogą w przyszłości spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych. Wymóg kontrasygnaty dotyczy zatem oświadczeń, których celem jest powstanie, zmiana lub ustanie stosunku prawnego, w tym umów przedwstępnych i umów, co do których skutkiem niewykonania zobowiązania niepieniężnego może być powstanie zobowiązania pieniężnego.

3. Konstytutywne, prawokształtujące orzeczenie waloryzacyjne, o którego wydaniu decydują okoliczności istotne z punktu widzenia art. 358¹ § 3 k.c, oceniane w dacie zamknięcia rozprawy powoduje skutki na przyszłość (ex nunc). Oznacza to, że świadczenie pieniężne staje się wymagalne i przysługuje wierzycielowi w nowej (zwaloryzowanej) wysokości dopiero od chwili uprawomocnienia się takiego wyroku. Przyczyną prawną świadczenia odsetek jest bowiem opóźnienie w wykonaniu świadczenia (art. 481 § 1 k.c.) lub zwłoka (476 k.c), stąd orzeczenie określające treść i wysokość świadczenia wyznacza termin początkowy ich płatności.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Roman Trzaskowski (przewodniczący)

SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)

SSN Katarzyna Tyczka-Rote

w sprawie z powództwa R. Z. i H. Z. przeciwko Gminie L. przy interwencji ubocznej Skarbu Państwa - Wojewody (...) o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 30 czerwca 2020 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej, skargi kasacyjnej powodów oraz skargi kasacyjnej interwenienta ubocznego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 6 czerwca 2017 r., sygn. akt I ACa (...),