Postanowienie SN z dnia 26 listopada 2019 r., sygn. IV CSK 416/18

1. Skoro zadaniem administratora hipoteki ustanowionego na podstawie ustawy o obligacjach z 1995 r. jest wykonywanie praw wierzyciela hipotecznego, to trzeba przyjąć, że może on złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się hipoteki, o jakim mowa w art. 246 k.c. i ze skutkami przewidzianymi w tym przepisie. Zastrzeżenia do bezpieczeństwa zabezpieczenia hipotecznego ustanowionego na korzyść obligatariuszy nie mogą być argumentem rozstrzygającym o wyłączeniu stosowania art. 246 k.c. w odniesieniu do hipoteki ustanowionej na podstawie ustawy o obligacjach z 1995 r. O tym, że administrator hipoteki będzie podejmował co do niej wyłącznie działania nastawione na ochronę interesów obligatariuszy powinna zadecydować umowa prowadząca do jego ustanowienia oraz odpowiedzialność, jaką ponosi podejmując się obowiązków w niej przewidzianych. W sytuacjach, gdy oświadczenie administratora hipoteki ustanowionej na podstawie ustawy o obligacjach z 1995 r. budzą wątpliwości co do skutków, jakie wywołują dla bezpieczeństwa obrotu, sąd wieczystoksięgowy -w związku z wyznaczoną mu ustawowo ograniczoną kognicją i brakiem instrumentów pozwalających nie tylko zweryfikować, ale zwykle w ogóle ustalić, czy oświadczenia administratora hipoteki są składane w celu obejścia prawa -powinien zawiadomić o postępowaniu prokuratora (art. 59 k.p.c), jako podmiot instytucjonalnie zobowiązany do podejmowania czynności procesowych w celu wyjaśnienia, czy nie doszło do naruszenia praworządności.

2. Nie można zgodzić się z poglądem, że administrator hipoteki może - w każdym razie, gdy nie przewidują tego warunki emisji (wzmianka w umowie z administratorem jest niewystarczająca) - zrzekać się hipotek zabezpieczających wierzytelności obligatariuszy (wyrażać zgody na bezobciążeniowe wyodrębnienie lokali z nieruchomości obciążonej hipoteką), z czym nieuchronnie wiązałoby się zwiększenia ryzyka ich niezaspokojenia.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący)