Postanowienie SN z dnia 18 stycznia 2019 r., sygn. III CZP 67/18

Stosunek prawny, jaki powstaje między właścicielem nieruchomości a posiadaczem samoistnym, który na gruncie wzniósł budynek regulowany art. 231 k.c, kwalifikuje się, jako zobowiązanie realne. Tak określa się stosunki zobowiązaniowe, w których jedna ze stron wskazywana jest przez określoną sytuację prawnorzeczową, zwłaszcza przez prawo własności określonej rzeczy. Inaczej mówiąc, uprawnionym (wierzycielem) bądź obowiązanym (dłużnikiem) w takim zobowiązaniu jest osoba znajdująca się w danej sytuacji prawnorzeczowej (np. będąca właścicielem rzeczy) i zmiana tej sytuacji prawnorzeczowej (np. przeniesienie własności) powoduje jednocześnie zmianę podmiotu w stosunku zobowiązaniowym. Uprawnienia w takim stosunku prawnym nie zyskują cechy bezwzględności ani bezpośredniości, nadal są skuteczne wobec oznaczonej osoby i polegają na możliwości domagania się spełnienia świadczenia, zmienia się tylko sposób wyznaczenia osoby zobowiązanej. Roszczeniu z art. 231 § 1 k.c. (wynikającemu z takiego stosunku prawnego) nie można więc przypisać charakteru rzeczowego. Przyjmuje się jednak, z uwagi na jego związek z posiadaniem nieruchomości a także wymóg utrzymywania posiadania dla zachowania roszczenia, które kieruje się przeciwko każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości, że roszczenie takie, podobnie jak stan posiadania samoistnego in sucapiendo, stanowią obciążenie nieruchomości. Zważywszy, że art. 1000 k.p.c. dla ochrony nabycia własności wprowadza jako zasadę wygaśnięcie wszelkich praw i roszczeń, a wyjątki od tej zasady wynikają z wyraźnego przepisu prawa, nie trudno nie zauważyć, że przepisy nie przewidują zachowania roszczenia art. 231 k.c. Nabycie własności w drodze egzekucji jest nabyciem pierwotnym, a więc takim, które nie pozostaje w żadnym związku z prawem, które przysługiwało osobie uprzednio uprawnionej, chodzi, więc o nabycie nowego prawa.