Postanowienie SN z dnia 8 lutego 2018 r., sygn. II CSK 203/17

Subsydiarny charakter konstrukcji nadużycia prawa podmiotowego powoduje, iż sięganie do niej jest nieuzasadnione wtedy, gdy wartości, które chroni klauzula nadużycia prawa, są dostatecznie zabezpieczone w drodze innego przepisu. Zasady współżycia społecznego, do których odwołuje się art. 5 k.c, stanowią wykładnik oceny istnienia ważnych powodów uzasadniających ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym na podstawie art. 43 § 2 k.r.o., a instytucje te, jak dostrzega się w piśmiennictwie, operują podobnym mechanizmem wartościowania i mogą realizować zbliżony cel. W konsekwencji, przyczyn sięgania do art. 5 k.c. w rozważanej materii można poszukiwać w takich nadzwyczajnych okolicznościach, które ze względu na swój charakter lub czas wystąpienia nie mogłyby być brane pod uwagę w płaszczyźnie art. 43 § 2 k.r.o., jako przyczyna żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Paweł Grzegorczyk (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Marian Kocon

SSN Krzysztof Strzelczyk

w sprawie z wniosku A. W. przy uczestnictwie W.M. o podział majątku wspólnego, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 lutego 2018 r., skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Okręgowego w P. z dnia 19 września 2016 r., sygn. akt II Ca [...],

uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w P., pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wnioskodawczyni A.W. wniosła o podział majątku wspólnego pochodzącego ze związku małżeńskiego z uczestnikiem W.M., po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej na skutek rozwiązania małżeństwa przez rozwód. W toku postępowania wnioskodawczyni domagała się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym w proporcji 75% do 25% na jej korzyść.

Sąd pierwszej instancji określił skład majątku wspólnego, którego najważniejszymi elementami okazały się spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ulicy W. [...] o powierzchni użytkowej 58,12 m i wartości 168 400 zł, oraz prawo własności niezabudowanych nieruchomości położonych w miejscowości N., gmina Z., o łącznej powierzchni 3,54 ha, o wartości 41 800 zł, a ponadto ruchomości, środki pieniężne i jednostki rozrachunkowe zgromadzone na koncie wnioskodawczyni i uczestnika w otwartym funduszu emerytalnym. Majątek ten Sąd podzielił przydzielając wnioskodawczyni m.in. prawo do lokalu mieszkalnego w B., natomiast uczestnikowi m.in. prawo własności nieruchomości w N. Oddalił zarazem żądanie wnioskodawczyni ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym i zasądził na rzecz uczestnika od wnioskodawczyni dopłatę w kwocie 50 000 zł.