Wyrok SN z dnia 22 czerwca 2018 r., sygn. II CSK 539/17

1. Art. 357¹ k.c. nie jest źródłem roszczenia, którego adresatem byłaby druga strona umowy, nie wynika z niego także uprawnienie kształtujące, a żądanie dostosowania umowy do zmienionych okoliczności może być realizowane jedynie przez wytoczenie powództwa lub powództwa wzajemnego, nie zaś w drodze zarzutu procesowego.

2. Klauzula nadużycia prawa ma uniwersalny charakter i może znaleźć zastosowanie wszędzie tam, gdzie udzielenie ochrony prawnej prawu podmiotowemu prowadziłoby do nieakceptowalnych rezultatów, mając na względzie założenia aksjologiczne lub funkcjonalne oparte na akceptowanych w społeczeństwie wartościach. Potrzeba sięgnięcia do art. 5 k.c. może zaktualizować się nie tylko na etapie postępowania rozpoznawczego, ze skutkiem w postaci oddalenia żądania, lecz także na etapie przymusowego dochodzenia prawa stwierdzonego już prawomocnym rozstrzygnięciem. Jeżeli powstanie tego stanu ma charakter następczy wobec sytuacji zamkniętej prekluzją związaną z prawomocnością materialną orzeczenia, może on, jako zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane, stanowić podstawę pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Marta Romańska (przewodniczący)

SSN Paweł Grzegorczyk (sprawozdawca)

SSN Bogumiła Ustjanicz

w sprawie z powództwa R. A. przeciwko R.K. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 22 czerwca 2018 r., skargi kasacyjnej pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 1 grudnia 2016 r., sygn. akt I ACa (...),

1. oddala skargę kasacyjną;

2. przyznaje adwokatowi K. P. od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego w (...) kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Powódka R. A. domagała się w powództwie skierowanym przeciwko R. K., po ostatecznym sprecyzowaniu żądania, częściowego pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci prawomocnego nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym z dnia 21 września 1995 r., nakazującego R. A., K. B. i I. A., aby zapłacili solidarnie powódkom A. M. i D. M. kwotę 1450 zł z odsetkami umownymi w wysokości 30% miesięcznie od dnia 11 sierpnia 1994 r. do dnia zapłaty.