Wyrok SN z dnia 9 marca 2018 r., sygn. I CSK 336/17

1. Przepis art. 98 ust. 1 u.g.n. ma zastosowanie nie tylko wówczas, gdy wydzielenie działek pod drogi następuje zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, lecz także w związku z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (art. 4 ust. 2 pkt 1 u.p.z.p.). Zmiana własnościowa będąca wynikiem podziału nie jest przedmiotem rozstrzygnięcia w decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, lecz jej następstwem, na które nie ma wpływu dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty. Warunkiem wystąpienia przewidzianego w art. 98 ust. 1 u.g.n. skutku jest jednak to, aby z decyzji wynikało, że następuje wydzielenie działki pod drogę publiczną. Podział, o którym mowa, prowadzi zatem do powstania nowej nieruchomości, będącej własnością gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa, dla której powinna być urządzona odrębna księga wieczysta, przy czym podstawą wpisu w niej jest ostateczna decyzja zatwierdzająca podział (art. 98 ust. 2 u.g.n.).

2. Przepis art. 5 k.c. pozwala na odmowę udzielenia ochrony prawu podmiotowemu w związku z okolicznościami, które czyniłyby taką ochronę nieakceptowalną ze względu na racje aksjologiczne lub funkcjonalne, oparte na powszechnie uznanych w społeczeństwie wartościach. Ustawowy i obligatoryjny charakter opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nie sprzeciwia się sięgnięciu do klauzuli nadużycia prawa podmiotowego, podobnie jak okoliczność, że opłata ta jest należna podmiotowi publicznemu. Ocena, czy istnieją ku temu podstawy, musi być wszechstronna i uwzględniać całokształt zachowań stron. Znaczenie w tej mierze mogą mieć m.in. prawne i faktyczne możliwości korzystania z gruntu, na które wpływ mogą mieć działania właściciela podejmowane nie tylko w sferze dominium, lecz także imperium.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Anna Owczarek (przewodniczący)

SSN Józef Frąckowiak

SSN Paweł Grzegorczyk (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa Miasta W. przeciwko J. S.A. w Z o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 9 marca 2018 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 27 września 2016 r., sygn. akt VI ACa (...),