Wyrok SN z dnia 19 maja 2016 r., sygn. II UK 269/15

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)

SSN Krzysztof Staryk

SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku W. K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o świadczenie przedemerytalne, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 19 maja 2016 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 3 października 2014 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny wyrokiem z 3 października 2014 r. oddalił apelację pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w O. z 8 października 2013 r., którym zmieniono decyzję pozwanego z 5 sierpnia 2013 r. i przyznano wnioskodawcy prawo do świadczenia przedemerytalnego od 15 lipca 2013 r. przy uwzględnieniu okresu praktycznej nauki zawodu od 1 września 1973 r. do 24 czerwca 1976 r. w Zasadniczej Szkole Przyzakładowej i Technikum [...] (dalej jako: zasadnicza szkoła przyzakładowa) jako okresu składkowego. Pozwany odmówił wnioskodawcy świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 i 6 oraz ust. 2 w związku z art. 7 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych. Stwierdził, że wnioskodawca nie ma 40 lat stażu uprawniającego do emerytury, gdyż nie można zaliczyć do tego stażu okresu nauki w zasadniczej szkole przyzakładowej wobec braku świadectwa pracy albo indywidualnej umowy z pracodawcą o praktyczną naukę zawodu. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca (urodzony 9 marca 1956 r.) pierwsze zatrudnienie podjął 1 września 1973 r. w ramach umowy o praktyczną naukę zawodu jako uczeń zasadniczej szkoły przyzakładowej. Wnioskodawca od 1 września 1973 r. do 12 czerwca 1976 r. uczęszczał do Zasadniczej Szkoły Zawodowej [...]. W tym okresie był zatrudniony w Przedsiębiorstwie [...] na stanowisku ucznia - montera instalacji chemoodpornych i antykorozyjnych. Zawarł z tym zakładem umowę o praktyczną naukę zawodu. Nauka w szkole trwała 3 dni w tygodniu, a kolejne trzy dni uczniowie odbywali praktyki w stałych godzinach, a ich obecność rejestrowana była przez instruktora reprezentującego zakład pracy. Wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenia za pracę raz w miesiącu płacone przez kierownika warsztatów tego zakładu ze środków zatrudniającego przedsiębiorstwa. Patronat nad uczniami sprawował przedstawiciel zakładu pracy. Uczniowie zakwaterowani byli w internacie. W legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy (str. 82) widnieje zapis, że od 1 września 1973 r. do 28 czerwca 1976 r. był on uczniem zasadniczej szkoły przyzakładowej. Sąd Okręgowy wskazał na ustawę z 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226 ze zm.). Stwierdził, że podstawą zaliczenia okresów zatrudnienia młodocianego do okresów składkowych jest nawiązanie stosunku pracy (umowy o naukę zawodu) młodocianego i zakładu pracy, choć dopuszcza się również wykonywanie pracy w okresie uczęszczania do zasadniczej szkoły przysposobienia zawodowego, gdyż uczniowie (młodociani pracownicy) byli w tym czasie przyjmowani do pracy i zatrudniani w celu przyuczania do zawodu, a obowiązek pogłębiania wiedzy teoretycznej był realizowany ubocznie (wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2000 r., II UKN 294/99). Wnioskodawcę wiązała z Przedsiębiorstwem [...] umowa o pracę w celu przyuczenia do określonej pracy. Wnioskodawca nie posiada umowy o pracę, jednak świadkowie wskazali, iż zawarł on z tym pracodawcą umowę o praktyczną naukę zawodu. Umowa nie była zawarta pomiędzy szkołą, lecz pomiędzy wnioskodawcą a zakładem pracy. Wnioskodawca musiał być obecny w zakładzie pracy w ściśle określonych godzinach, jego obecność rejestrował instruktor będący pracownikiem zakładu pracy, nie zaś szkoły. Za wykonywaną pracę otrzymywał wynagrodzenie płacone ze środków przedsiębiorstwa w odstępach comiesięcznych. Praca była pod nadzorem pracodawcy. Świadek R. B. zachował umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego zawartą 1 września 1974 r. z tym przedsiębiorstwem, co świadczy, że takie umowy zakład zawierał ze swoimi uczniami. Wnioskodawca posiada świadectwo pracy wydane przez Przedsiębiorstwo [...] z 25 kwietnia 1985 r., w którym wyszczególniono, że okres od 1973 r. do 1976 r., gdy był uczniem zasadniczej szkoły przyzakładowej podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia. W legitymacji ubezpieczeniowej dokonano wpisu, iż od 1 września 1973 r. do 28 czerwca 1976 r. był uczniem Zasadniczej Szkoły Zawodowej [.] będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie [...]. Wpisu dokonano określając początek i koniec nauki jako początek i koniec zatrudnienia. Wnioskodawca przedłożył dowody wystarczające do uznania okresu za udowodniony jako okres składkowy. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu oddalenia apelacji stwierdził, że nie było możliwe przeprowadzenie dowodu z akt osobowych (nie udało się ich odnaleźć). Przeprowadzone dowody jednoznacznie wskazują, że wnioskodawca odbywał naukę zawodu, która jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6 pkt 2 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach. Potwierdza to w szczególności świadectwo pracy z 25 kwietnia 1985 r. i wpis w legitymacji ubezpieczeniowej. Wnioskodawca w spornym okresie był zatrudniony jako uczeń praktycznej nauki zawodu.