Wyrok SN z dnia 12 czerwca 2015 r., sygn. II CSK 455/14

Jednostronne oświadczenie dłużnika zawarte w akcie notarialnym o poddaniu się egzekucji nie ma charakteru konstytutywnego, nie kreuje między stronami, nazywanymi w oświadczeniu dłużnikiem i wierzycielem, żadnego zobowiązania. Podobnie ocenia się sytuację gdy oświadczenie o podaniu się egzekucji podpisał wierzyciel, chociaż uczestnictwo wierzyciela w czynności kieruje rozważania ku konstrukcji umowy. Umowę taką można byłoby traktować jako uznanie (właściwe) długu.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jan Górowski (przewodniczący)

SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)

SSN Grzegorz Misiurek

w sprawie z powództwa A. S. przeciwko M. S. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 12 czerwca 2015 r., skargi kasacyjnej pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...] z dnia 30 stycznia 2014 r.,

1. oddala skargę kasacyjną,

2. zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Powódka domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego z dnia 19 marca 2010 r. sporządzonego przed notariuszem w G., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego w G. z dnia 13 stycznia 2011 r., zawierającego oświadczenie powódki o zawarciu z pozwanym w dniu 19 marca 2010 r. umowy pożyczki w kwocie 78.000 zł z oprocentowaniem w wysokości stawki WIBOR 12M plus 1% i poddaniu się egzekucji wprost z tego aktu w zakresie obowiązku zapłaty pozwanemu kwoty 100.000 zł stanowiącej pożyczkę z dnia 19 marca 2010 r. i upoważniającym pozwanego do prowadzenia na podstawie tego aktu na jego rzecz egzekucji w przedmiocie zwrotu tej pożyczki. Twierdziła, że obowiązek stwierdzony powołanym aktem notarialnym nie istnieje.

Pozwany domagał się oddalenia powództwa. Wyrokiem z dnia 23 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo. W motywach rozstrzygnięcia Sąd ustalił, że pozwany był przyjacielem rodziców powódki i w związku z kłopotami finansowymi w jakie popadł ojciec powódki, pożyczał im różne kwoty, do roku 2005 r. łącznie 85.000 zł. Rodzice powódki spisali oświadczenie o istnieniu ich solidarnego długu w tej kwocie wobec pozwanego; długu tego nie spłacili. W 2010 r. pozwany zaczął upominać się o zwrot długu, który w tym czasie wynosił 78.000 zł. Ponieważ rodzice powódki nie posiadali majątku a powódka była właścicielką ponad 100 - metrowego dwupoziomowego lokalu mieszkalnego, pozwany zaproponował, aby ustanowić na tym lokalu hipotekę. Rozmowy pozwany prowadził z ojcem powódki. Powódka zgodziła się udzielić zabezpieczenia długu rodziców jednak nie przez ustanowienie hipoteki ale przez podpisanie pozornej umowy pożyczki na kwotę 78.000 zł. Pozwany nie świadczył na rzecz powódki z tytułu umowy pożyczki żadnych pieniędzy. Zawarta umowa stanowiła w rzeczywistości oświadczenie powódki o kumulatywnym przystąpieniu do długu rodziców jaki mieli wobec pozwanego. Wykonaniem umowy było poddanie się przez powódkę w drodze aktu notarialnego egzekucji co do obowiązku zapłaty pozwanemu kwoty 100.000 zł. Umowa, której treść ustalano przez dłuższy czas, została spisana przez strony w obecności adwokata pozwanego oraz ojca powódki. Koszty aktu notarialnego obejmującego oświadczenie o poddaniu się egzekucji poniosła powódka, pozwany wcześniej uiścił podatek od umowy pożyczki. Wobec tego, że powódka nie realizowała uzgodnionych warunków spłaty kwoty wymienionej w umowie, pozwany ponaglał o zapłatę tak ojca powódki jak i powódkę. W odpowiedzi, powódka w piśmie z dnia 14 listopada 2010 r. oświadczyła, że umowa pożyczki miała charakter formalny i nie czuje się zobowiązana do zwrotu jakiejkolwiek kwoty. Jesienią 2010 r. powódka sprzedała swoje mieszkanie, jednakże żadnej kwoty z uzyskanej ceny nie przekazała pozwanemu. Na wniosek pozwanego aktowi notarialnemu o poddaniu się egzekucji została nadana klauzula wykonalności i na podstawie tego tytułu wykonawczego wszczął on przeciwko powódce egzekucję. Powódka wystąpiła z powództwem o ustalenie, że umowa pożyczki jako pozorna jest nieważna, jednakże to powództwo zostało prawomocnie oddalone z braku interesu prawnego; w ocenie sądu rozstrzygającego wskazaną sprawę, z uwagi na toczącą się egzekucję właściwym środkiem ochrony interesu powódki powinno być powództwo przeciwegzekucyjne.