Wyrok SN z dnia 12 lutego 2015 r., sygn. IV CSK 265/14

Przepis art. 68 ust. 2a punkt 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst: Dz. U. 2014 r., poz. 518 ze zm.) ma zastosowanie w razie sprzedaży lokalu mieszkalnego, jeżeli środki ze sprzedaży przeznaczone zostaną w ciągu 12 miesięcy na nabycie udziału w nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystywanej na cele mieszkaniowe.

Teza urzędowa

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Iwona Koper (przewodniczący)

SSN Jan Górowski

SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa J. B. przeciwko Miastu S. o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 12 lutego 2015 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 20 grudnia 2013 r.,

1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala apelację powódki;

2. zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej koszty postępowania apelacyjnego i kasacyjnego w kwocie 9.849 (dziewięć tysięcy osiemset czterdzieści dziewięć) złotych.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 24 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w S. oddalił powództwo J. B. skierowane przeciwko Miastu S., w którym domagała się ustalenia, że nie jest zobowiązana do zwrotu na rzecz pozwanego bonifikaty pieniężnej w kwocie 106.976 złotych udzielonej powódce przy zakupie lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy K. 18 m 10, określonej w umowie z dnia 6 lipca 2010 roku o ustanowieniu odrębnej własności tego lokalu mieszkalnego i jego sprzedaży na rzecz powódki. Sąd pierwszej instancji zasądził także na rzecz strony pozwanej koszty procesu w kwocie 3.600 złotych. Rozstrzygnięcie to zapadło na tle następujących ustaleń faktycznych. Na podstawie umowy w formie aktu notarialnego z dnia 6 lipca 2010 roku powódka nabyła od strony pozwanej lokal mieszkalny położony w S. przy ulicy K. 18 m 10 o powierzchni 44,26 m2 ze stosownym udziałem we współwłasności części wspólnych budynku i gruntu o łącznej wartości 118.862 złotych. Powódka zapłaciła cenę wynoszącą 11.866 złotych, albowiem sprzedający udzielił jej bonifikaty w kwocie 106.976 złotych. W umowie sprzedaży zawarto postanowienie, że jeśli powódka w ciągu 5 lat od daty nabycia lokalu sprzeda go lub wykorzysta na inne cele niż uzasadniające udzielenie jej wskazanej bonifikaty, będzie zobowiązana do natychmiastowego zwrotu udzielonej bonifikaty z uwzględnieniem jej waloryzacji. W celu zabezpieczenia wierzytelności strony pozwanej o zwrot bonifikaty, powódka ustanowiła na rzecz Gminy Miejskiej S. na nabytym lokalu hipotekę kaucyjną do kwoty 154.848 złotych, wpisaną następnie do księgi wieczystej prowadzonej dla tego lokalu mieszkalnego. Na początku 2011 roku powódka za środki pochodzące z zaciągniętego kredytu bankowego kupiła udział w 1/2 części w nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym, usytuowanej w S. przy ulicy D. nr 5, do której przeprowadziła się latem 2011 roku, zajmując piętro budynku z osobnym wejściem i położone na nim dwa pokoje, kuchnię i łazienkę. Pozostały udział w tej nieruchomości nabyli rodzice powódki po 1/4 części każde z nich. W dniu 10 października 2011 roku powódka sprzedała opisany wyżej lokal mieszkalny przy ulicy K. nr 18/10 za cenę 142.000 złotych. Umową w formie aktu notarialnego zawartą w tym samym dniu - 10 października 2011 roku - J. B. nabyła od swoich rodziców udziały po 2/12 części od każdego z nich w nieruchomości przy ulicy D. nr 5 za kwotę 142.000 złotych. Powódka wystąpiła następnie do strony pozwanej o wyrażenie zgody na wykreślenie z księgi wieczystej urządzonej dla lokalu mieszkalnego przy ulicy K. nr 18/10 opisanej wyżej hipoteki umownej, oświadczając, że środki finansowe uzyskane ze sprzedaży tego lokalu przeznaczyła na zakup udziałów w nieruchomości przy ulicy D. nr 5, w której zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe. Strona pozwana odmówiła wyrażenia zgody na wykreślenie hipoteki umownej podnosząc, że w jej ocenie nie wystąpiły przewidziane prawem okoliczności zwalniające powódkę od obowiązku zwrotu udzielonej bonifikaty. Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo wskazując, że powódka nie wykazała podstawowej przesłanki tego powództwa określonej w art. 189 k.p.c., a więc interesu prawnego w uzyskaniu postulowanego rozstrzygnięcia Sądu. Ponadto Sąd Okręgowy ocenił, że nawet gdyby interes ten wykazała, powództwo podlegałoby oddaleniu, albowiem nie zrealizowały się przesłanki zwalniające powódkę od obowiązku zwrotu na rzecz strony pozwanej udzielonej jej bonifikaty, o których mowa w art. 68 ustęp 2a punkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm. - dalej jako u.g.n.). Po rozpoznaniu apelacji powódki Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że ustalił, iż powódka J. B. nie jest zobowiązana do zwrotu pozwanemu Miastu S. bonifikaty pieniężnej udzielonej przy zakupie lokalu mieszkalnego nr 10 przy ulicy K. 18 w S. określonej w umowie z dnia 6 lipca 2010 roku o ustanowieniu odrębnej własności lokalu i jego sprzedaży sporządzonej w formie aktu notarialnego rep. A nr [...] przez notariusz A. W. w Kancelarii Notarialnej w S. Sąd Apelacyjny obciążył ponadto stronę pozwaną kosztami postępowania za obie instancje. W ocenie Sądu drugiej instancji, powódka wykazała zarówno interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w uzyskaniu wyroku ustalającego nieistnienie jej zobowiązania w stosunku do strony pozwanej, jak i przesłanki zwalniające ją, w świetle art. 68 ustęp 2a punkt 5 u.g.n., od obowiązku zwrotu na rzecz strony pozwanej udzielonej jej bonifikaty pieniężnej. Powódka udowodniła bowiem, zdaniem Sądu Odwoławczego, że środki finansowe uzyskane ze sprzedaży lokalu mieszkalnego kupionego od strony pozwanej z bonifikatą przeznaczyła następnie na zakup udziału w nieruchomości przeznaczonej na zaspokojenie jej potrzeb mieszkaniowych. W skardze kasacyjnej strona pozwana, zaskarżając wyrok Sądu Apelacyjnego w całości, zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego, tj. art. 68 ust. 2 i art. 68 ust. 2a pkt 5 u.g.n., art. 189 k.p.c., art. 316, 328 § 2 i art. 382 § 2 k.p.c. W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego i wydanie orzeczenia co do istoty sprawy przez oddalenie apelacji powódki i obciążenie jej kosztami postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.