Wyrok SN z dnia 16 października 2014 r., sygn. III CSK 302/13

Ubezpieczeniach majątkowych regułą powinno być świadczenie ubezpieczyciela w wysokości poniesionej szkody będącej skutkiem wypadku ubezpieczeniowego, a granicę odpowiedzialności powinna stanowić suma ubezpieczenia, odpowiadająca wysokości składki jako świadczenia wzajemnego ubezpieczającego (art. 824 § 1 w związku z art. 805 § 1 i § 2 pkt 1 k.c.). Za stanowiskiem takim przemawia także treść art. 824 § 2 i 3 k.c., według których zmiana wartości ubezpieczonego mienia wpływa na określenie wysokości sumy ubezpieczenia, co do zmiany której obie strony umowy mają stosowne uprawnienia i wpływa następnie na związaną z sumą ubezpieczenia wysokością związanej z nią składki ubezpieczającego. Dlatego wszelkie klauzule ograniczające odpowiedzialność ubezpieczyciela w umowie ubezpieczenia majątkowego, w tym zwłaszcza klauzula proporcjonalności jego świadczenia w stosunku do rzeczywistej wartości przedmiotu ubezpieczenia (wartości odtworzeniowej nowej) stanowią wyjątek od zasady i wymagają wyraźnego i znanego ubezpieczającemu postanowienia umownego, na które się godzi, także wtedy, gdy ograniczenie takie znajduje się w ogólnych warunkach umów przygotowanych przez ubezpieczyciela i akceptowanych przez ubezpieczającego.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący)

SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)

SSN Iwona Koper

w sprawie z powództwa M. R. i J. S. przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń I. S.A. z siedzibą w W. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 16 października 2014 r., skargi kasacyjnej powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 21 maja 2013 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy w T. zasądził od pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeń I. S.A. z siedzibą w W. na rzecz powodów M. R. i J. S. kwoty po 163 919,20 złotych z odsetkami i kosztami postępowania z tytułu umowy ubezpieczenia od szkód wywołanych pożarem ich domu w T. w 2009 r. W wyniku pożaru, który objął dach i pierwsze piętro budynku powodowie ponieśli szkodę na mieniu, obejmującą także szkody wywołane akcją ratowniczą, uprzątnięciem pozostałości po pożarze, koszty rozbiórki i osuszenia budynku, a także koszty związane z pracami remontowymi. Pozwany przyznał i wypłacił powodom zaliczkę w wysokości po 202 110,11 złotych (łącznie 404 420,22 złotych).