Wyrok SN z dnia 22 października 2014 r., sygn. II CSK 784/13

Zabezpieczenie udzielonej pożyczki na zasadzie przewłaszczenia może nastąpić także przez zatrzymanie rzeczy przez niespłaconego wierzyciela.

Gazeta Prawna nr 207/2014

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)

SSN Dariusz Dończyk

SSA Barbara Trębska (sprawozdawca)

Protokolant Maryla Czajkowska

w sprawie z powództwa Syndyka Masy Upadłości "S." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości z siedzibą w C. przeciwko R. O. o zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 22 października 2014 r., skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 sierpnia 2013 r.,

1. oddala skargę kasacyjną,

2. zasądza od Syndyka Masy Upadłości "S." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości z siedzibą w C. na rzecz R. O. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Syndyk Masy Upadłości "S." Spółki z o.o. w C. wniósł o zasądzenie od R. O. kwoty 10.744.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 sierpnia 2007 r. z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wraz z kosztami procesu. Wskazał, że korzyść uzyskana przez pozwanego bez podstawy prawnej wynikała z różnicy po-między ceną uzyskaną przez pozwanego ze sprzedaży nieruchomości a wysokością zobowiązania z tytułu pożyczki zabezpieczonej przewłaszczeniem na zabezpieczenie prawa wieczystego użytkowania gruntu.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu, podnosząc, że zgodnie z ustaleniami stron zaspokoił się z przedmiotu zabezpieczenia przez jego zatrzymanie a nie sprzedaż.

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy w S. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.177.490,20 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 sierpnia 2007 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części, orzekł o kosztach procesu i sądowych. Sąd Okręgowy ustalił, że w 2004 r. "S." Spółka z o.o. w C., która popadła w kłopoty finansowe, skontaktowała się z pozwanym, który wyraził zgodę na pożyczenie spółce kwoty 1.400.000 zł. Na taką wartość Spółka szacowała przysługujące jej prawo użytkowania wieczystego niezabudowanej działki gruntu o nr 3/2, położonej w S. przy ul. P., która miała stanowić zabezpieczenie pożyczki. W dniu 16 kwietnia 2004 r. przed notariuszem została zawarta umowa, na podstawie której pozwany udzielił spółce "S." pożyczki w kwocie 1.400.000 zł z oprocentowaniem 4% w stosunku rocznym, płatnej w opisanych ratach i terminach bezpośrednio na konta wierzycieli spółki. Spółka zobowiązała się do zwrotu pożyczki z oprocentowaniem do dnia 16 kwietnia 2005 r. Celem zabezpieczenia wierzytelności pożyczkodawcy, Spółka przeniosła na pozwanego prawo użytkowania wieczystego niezabudowanej działki gruntu o nr 3/2, pow. 5,0474 m2, położonej w S. przy ul. P. W § 9 umowy powód zobowiązał się do powrotnego przeniesienia na pożyczkobiorcę nieruchomości po dokonaniu spłaty udzielonej pożyczki wraz z oprocentowaniem. W tym samym dniu strony ustaliły również dodatkowe oprocentowanie z tytułu pożyczki. Nie zostało ono jednak objęte umową przewłaszczenia, ponieważ ówczesna wartość nieruchomości nie pozwalała na takie zabezpieczenie. Pożyczkobiorca wystawił poświadczony przez notariusza weksel in blanco, a strony popisały deklarację wekslową, w której przewidziały możliwość wypełnienia weksla w przypadku niespłacania miesięcznej raty w kwocie 49.000 złotych. Strony ustaliły także ustnie, że w razie braku możliwości spłaty pozwany zatrzyma nieruchomość i w taki sposób zaspokoi swoją wierzytelność z tytułu zwrotu pożyczki wraz z odsetkami. Spółka nie spłaciła zobowiązania pożyczki w żadnej części. Dokonywane były jedynie spłaty z tytułu dodatkowych odsetek zabezpieczonych wekslem. W dniu 13 kwietnia 2005 r. Spółka i pozwany zawarli aneks do umowy zmieniający termin zwrotu pożyczki na dzień 31 maja 2005 r. Nadto Spółka wyraziła zgodę - w sytuacji braku spłaty - na wykreślenie przez powoda z działu III księgi wieczystej praw i roszczeń wynikających z § 9 umowy w terminie 14 dni licząc od dnia 31 maja 2005 r. Zgoda na wykreślenie roszczenia była warunkiem postawionym przez pozwanego dla przedłużenia terminu spłaty pożyczki. Na wniosek pozwanego z księgi wieczystej nieruchomości wykreślono roszczenie Spółki o zwrotne przeniesienie własności. Wpis ten uprawomocnił się w dniu 28 lipca 2005 r.