Wyrok SN z dnia 6 czerwca 2013 r., sygn. II UK 343/12

Artykuł 83a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie określa granic czasowych wydania decyzji w przedmiocie ponownego ustalenia prawa lub zobowiązania stwierdzonego decyzją organu rentowego, co oznacza, że może ona być wydana w każdym czasie, jeżeli zostaną spełnione przesłanki wskazane w tym przepisie.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)

SSN Beata Gudowska

SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku R. T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o ubezpieczenie społeczne, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 6 czerwca 2013 r., skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w [...] z dnia 8 maja 2012 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 28 grudnia 2011 r. oddalił odwołanie wnioskodawczyni R. T. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 października 2009 r. Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 1 września 2000 r. do 31 grudnia 2004 r. wnioskodawczyni miała zarejestrowaną działalność gospodarczą - gabinet stomatologiczny. Za powyższy okres nie zapłaciła składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał w związku z tym decyzję z dnia 10 listopada 2005 r. - obejmującą wnioskodawczynię tymi ubezpieczeniami w powyższym okresie (od decyzji tej wnioskodawczyni nie złożyła odwołania); zaś decyzją z dnia 7 lutego 2006 r. wyliczył należne za ten okres składki (tę decyzję bezskutecznie wnioskodawczyni zaskarżyła). Prowadzenie działalności gospodarczej było dla wnioskodawczyni "tak znacznym stresem, że zapadła na depresję, którą leczyła od 1 września 2000 r. Zaprzestała wówczas prowadzenia działalności gospodarczej. Zawiadomień Urzędu Skarbowego i ZUS o zawieszeniu działalności gospodarczej dokonała dopiero w 2002 r., przy czym US zawiadomiła pisemnie, a ZUS - prawdopodobnie również pisemnie, choć nie ma na to dowodu". Pismem z dnia 8 maja 2008 r. pełnomocnik wnioskodawczyni - radca prawny złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. w związku z art. 83a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego zakończonego decyzją z dnia 10 listopada 2005 r., wskazując, że miesięczny termin na wniesienie wniosku o wznowienie postępowania biegnie od daty doręczenia wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 marca 2008 r., czyli od dnia 21 kwietnia 2008 r. Ten wniosek - jako spóźniony - załatwiono odmownie zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 2 października 2009 r. Na skutek nieprawidłowego pouczenia o sposobie zaskarżenia tej decyzji postępowanie odwoławcze toczyło się do dnia 18 lipca 2011 r., kiedy to wnioskodawczyni doręczono odpis postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 10 czerwca 2011 r. o odrzuceniu jej skargi na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 30 listopada 2009 r. W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy przyjął, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zakres odwołania ściśle limituje treść zaskarżanej nim decyzji. Jeśli decyzja odmawia wznowienia postępowania, to odwołaniem od niej domagać się można zmiany tej decyzji, a nie ponownego rozpoznania przez Sąd obowiązku podlegania wnioskodawczyni ubezpieczeniom społecznym. Jeśli w dniu 8 maja 2008 r. profesjonalny pełnomocnik - radca prawny precyzyjnie, z przywołaniem art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. w związku z art. 83a ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, domagał się wznowienia postępowania, to zaskarżona decyzja prawidłowo załatwia ten wniosek. Skoro wniosek jest nader precyzyjny i kilkakrotnie powtórzony, to brak podstaw, by doszukiwać się innej intencji wnioskodawczyni. Jasnej treści wniosku odpowiada precyzyjna decyzja organu rentowego. Skoro w poprzednim procesie - w maju 2006 r. - wnioskodawczyni podała, że nie prowadziła już działalności gospodarczej, a w czerwcu 2006 r. Sąd zgromadził w tej mierze dowody, to najpóźniej w czerwcu 2006 r. wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję w rozumieniu art. 145 § pkt 5 k.p.a. Zgodnie z art. 148 § 1 k.p.a., podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania. Miesięczny termin upłynął zatem najpóźniej w lipcu 2006 r. i żadnego znaczenia nie ma data doręczenia stronie odpisu wyroku sądu. Z tych motywów Sąd Okręgowy oddalił odwołanie. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 8 maja 2012 r. oddalił apelację wnioskodawczyni od powyższego wyroku. Sąd drugiej instancji dodatkowo ustalił w toku postępowania apelacyjnego, że wniosek o wznowienie postępowania wnioskodawczyni złożyła w dniu 7 maja 2008 r. i dotyczył wznowienia postępowania zakończonego wydaniem ostatecznej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 listopada 2005 r. w przedmiocie objęcia strony obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.