Wyrok SN z dnia 29 maja 2013 r., sygn. I UK 613/12

Sąd ubezpieczeń społecznych może stwierdzić przedawnienie składek ubezpieczeniowych, jeśli nastąpiło ono przed rozpoczęciem procedury w sprawie zaległości.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)

SSN Beata Gudowska

SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania K. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R. o wymiar składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, wypadkowe i Fundusz Pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 29 maja 2013 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 31 maja 2012 r.,

uchyla zaskarżony wyrok w pkt 1 w zakresie, w jakim ustala, że K. S. nie jest zobowiązana do zapłaty składek za okres od kwietnia 2001 r. do 1 stycznia 2007 r. i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2011 r. w pkt 1 zmienił zaskarżoną przez K. S. decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 20 października 2010 r. w ten sposób, że wymierzył odwołującej się składki na ubezpieczenia społeczne za miesiące: od kwietnia 2001 r. do stycznia 2008 r. na - ubezpieczenia emerytalne w kwocie 21.857,79 zł, na ubezpieczenia rentowe w kwocie 14.260.62 zł; na ubezpieczenia wypadkowe w kwocie 2.037,74 zł; na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące od kwietnia 2001 r. do stycznia 2008 r. w kwocie 11.732,92 zł, na Fundusz Pracy za miesiące od kwietnia 2001 r. w kwocie 2.743,37 zł, oddalając odwołanie w pozostałej części. Sąd pierwszej instancji ustalił, że decyzją z dnia 22 stycznia 2009 r. organ rentowy stwierdził, iż ubezpieczona z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (handlu obwoźnego) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 2 stycznia 2008 r. Kolejną decyzją organ rentowy stwierdził, że ubezpieczona podlega ubezpieczeniu społecznemu według przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą w okresie od dnia 4 września 1990 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. Wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2009 r. Sąd pierwszej instancji oddalił odwołanie ubezpieczonej od wskazanych decyzji a przedmiotowy wyrok uprawomocnił się wskutek oddalenia apelacji ubezpieczonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 29 kwietnia 2010 r. Konsekwencją wydania powyższych orzeczeń było wydanie przez organ rentowy zaskarżonej decyzji z dnia 20 października 2010 r. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, w tej sytuacji brak jest aktualnie podstaw do podważania przyjętego w zaskarżonej decyzji okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż kwestia ta została już uprzednio prawomocnie rozstrzygnięta. Jednocześnie, kierując się przepisem art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), zgodnie z którym należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat licząc od dnia w którym stały się wymagalne, Sąd Okręgowy uznał, iż bezzasadne jest wymierzenie odwołującej się składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od stycznia 1999 r. do marca 2001 r., tj. za okres wcześniejszy aniżeli 10 lat przypadających przed wydaniem wyroku w niniejszej sprawie, gdy w myśl powołanego uprzednio uregulowania prawnego należności te uległy przedawnieniu. Na sutek apelacji odwołującej się Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z dnia 31 maja 2012 r., zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w pkt 1 w ten sposób, że ustalił, że K. S. nie jest zobowiązana do zapłaty składek za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 1 stycznia 2007 r., a w pozostałej części apelację oddalił. W uzasadnieniu wskazał, że ustawą z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 232, poz. 1378) skrócono okresy przedawnienia należności z tytułu składek z 10 do 5 lat. Zgodnie z art. 27 ust. 1 wspomnianej ustawy, do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 41b ust. 1 ustawy wymienionej w art. 2 oraz w art. 24 ust. 4 ustawy wymienionej w art. 11, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r. stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. Zgodnie zaś z ust. 2, jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Sąd wskazał także, że słusznie zwraca uwagę organ rentowy na treść art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Jednak, zdaniem Sądu Apelacyjnego, taka sytuacja nie ma miejsca w niniejszej sprawie. W żadnym razie nie można uznać bowiem, że prawomocna jest decyzja z dnia 20 października 2010 r., bowiem stała się ona prawomocna z dniem wydania wyroku.