Wyrok SN z dnia 21 marca 2013 r., sygn. II CSK 458/12

Przyjęcie pełnomocnictwa przez pełnomocnika, jak wskazuje się w doktrynie, może prowadzić do zawarcia umowy, którą jednak należy wyraźnie oddzielić od samego pełnomocnictwa. W odniesieniu do jednostronnej czynności prawnej jaką jest udzielenie pełnomocnictwa do dokonania czynności materialnoprawnych w imieniu mocodawcy nie może mieć zastosowanie art. 65 § 2 k.c., lecz art. 65 § 1 k.c.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Antoni Górski (przewodniczący)

SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)

SSN Anna Owczarek

w sprawie z powództwa Ł. Z. przeciwko M. - Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 21 marca 2013 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 15 maja 2012 r., uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w K. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Ł. Z. w pozwie wniesionym przeciwko M. Spółce z o.o. wniósł o uzgodnienie ze stanem prawnym działu IV księgi wieczystej Kw nr [...] przez wykreślenie dwóch hipotek umownych kaucyjnych do kwot 120.000 zł i 200.000 zł.

Sąd Rejonowy w K., wyrokiem z dnia 12 stycznia 2012 r., powództwo oddalił, natomiast wyrokiem z dnia 15 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił apelację powoda wniesioną od wyroku Sądu pierwszej instancji.

W sprawie ustalono, że wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 25 lutego 2010 r. zostało rozwiązane przez rozwód z winy obu stron małżeństwo M. L. i A. L. zawarte w dniu 20 czerwca 2002 r. M. L. i A. L. od 6 października 2004 r. prowadzili działalność gospodarczą jako wspólnicy spółki cywilnej "C". Powód jest synem M. L. z jej poprzedniego związku. Powód w dniu 29 marca 2006 r. zawarł z M. L. i A. L., jako wspólnikami "C." s.c. umowę dzierżawy nieruchomości o obszarze 1603 m2 położonej w P., której był właścicielem. W umowie dzierżawcy zobowiązali się na tej nieruchomości wybudować domki letniskowe oraz zagospodarować ten teren. Wydzierżawiający wyraził zgodę na podnajem domków wzniesionych przez dzierżawców na jego działce. W związku z planowanym przez powoda dłuższym pobytem za granicą powód uzgodnił z M. i A. L. wystawienie dla nich szerokiego pełnomocnictwa, aby uniknąć kłopotów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej na jego działce i biorąc pod uwagę, że np. bank może żądać dodatkowego zabezpieczenia. W dniu 11 maja 2006 r. powód przed notariuszem udzielił pełnomocnictwa swojej matce M. L. oraz jej mężowi A. L., w ramach którego pełnomocnicy umocowani byli m.in. do ustanowienia na przysługujących powodowi i nabytych na podstawie udzielonego pełnomocnictwa nieruchomości lub prawach do nieruchomości, spółdzielczych własnościowych prawach do lokali, prawach do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej - hipotek zabezpieczających wierzytelności przysługujące w stosunku do pełnomocników, w sposób i na warunkach co do rodzaju i wysokości hipotek według uznania pełnomocników. W dniu 21 sierpnia 2007 r. M. L. i A. L., jako wspólnicy "C." s.c. w P. podpisali wniosek - ofertę zawarcia umowy finansowania operacyjnego nr 43056 oraz dokument zawierający Ogólne warunki umowy finansowania operacyjnego (w tym dokumencie wyjaśniono, że termin "finansowanie operacyjne" oznacza umowę leasingu). Podpisanie tych dokumentów nastąpiło w K. za pośrednictwem firmy M. Spółka jawna, będącej dealerem M. Spółki z o.o. Umowa została zawarta 22 sierpnia 2007 r., bo tego dnia w W. podpisała ją upoważniona osoba z firmy M.- Spółka z o.o. Przedmiotem umowy był pojazd osobowy, nowy, 6-miejscowy, marki Mercedes-Benz typ Viano CDI 2.2, o cenie 125.000 zł, z ubezpieczeniem 148.361,50 zł. Pierwsza opłata wynosiła 1.875 zł, trzy następne miesięczne raty leasingowe po 2.643,47 zł, w kolejnych miesiącach raty leasingowe wynosiły 3.173,95 zł Umowa została zawarta na okres 60 miesięcy (5 lat), czyli do sierpnia 2012 r. W dniu 4 kwietnia 2008 r. M. L. i A. L. jako wspólnicy "C." s.c. w P. podpisali z M. Spółką z o.o. umowę finansowania operacyjnego nr L 111216, a także dołączone do niej Ogólne warunki umowy finansowania operacyjnego. Przedmiotem umowy był pojazd osobowy, nowy, 7- miejscowy, marki Merces-Benz, typ R - klasa R 320 CDI, o cenie netto 218.032,79 zł, z ubezpieczeniem 263.278,79 zł. Początkowa opłata leasingowa wynosiła 21.803,28 zł. Kolejne raty płatne były w odstępach miesięcznych. Umowa została zawarta na okres 60 miesięcy (5 lat), czyli miała wygasnąć w kwietniu 2013 r. Wiosną 2008 r. zaczął rozwijać się konflikt między małżonkami L. Spór objął także wzięte w leasing pojazdy. Małżonkowie ustalili, że A. L. weźmie mercedesa-busa, a M. L. drugi pojazd, przy czym każde z nich będzie spłacać posiadany samochód we własnym zakresie. W połowie lipca 2008 r. A. L. został usunięty z nieruchomości w P. Kilka dni później, 17 lipca 2008 r., A. L. wniósł pozew o rozwód. W praktyce te wydarzenia uniemożliwiły wspólną działalność w ramach spółki "C". Powstały problemy ze spłatą rat leasingowych za oba samochody. M. C. i A. L. oddali samochody w porozumieniu z M. W dniu 11 maja 2009 r. wymieniona firma wypowiedziała L. obie umowy finansowania operacyjnego ze skutkiem natychmiastowym. Dokonano rozliczenia obu umów i ustalono, że saldo końcowej umowy nr 43056 wynosi 84.131,29 zł, a saldo końcowe umowy nr L 111216 wynosi 136.053,88 zł. W dniu 8 czerwca 2009 r. A. L., powołując się na udzielone mu pełnomocnictwo, złożył oświadczenie o ustanowieniu na nieruchomości powoda dwóch hipotek umownych, kaucyjnych do kwot 120.000 zł i 200.000 zł na rzecz pozwanej. Hipoteki zostały wpisane do księgi wieczystej Kw nr [...] prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej własność powoda. W § 1 pkt IV aktu notarialnego z 8 czerwca 2009 r. zawarte jest oświadczenie A. L., że strony umów leasingowych nr 43056 i nr L 111216 uzgodniły, że zabezpieczeniem leasingodawcy przysługujących mu wierzytelności będzie hipoteka kaucyjna do kwoty 120.000 odnosząca się do Mercedesa Viano (umowa nr 43056) oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 200.000 zł odnosząca się do Mercedesa klasy R CDI (umowa nr L 111216). Powód w okresie od czerwca 2007 r. do lipca 2008 r. odbywał karę pozbawienia wolności. Z uwagi jednak na pobieranie nauki miewał przepustki. Wówczas podpisywał dokumenty sporządzane i wysyłane przez rodzinę. Podstawą udzielenia przez powoda pełnomocnictwa były relacje rodzinne. Z czasem stosunki małżeńskie pomiędzy matką powoda i jego ojczymem pogorszyły się, skutkiem czego było wniesienie przez A. L. w dniu 17 lipca 2008 r. pozwu o rozwód.