Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 11 lipca 2012 r., sygn. II PZP 1/12

Przepis art. 415 zdanie pierwsze w związku z art. 398¹⁵  § 1 k.p.c. nie stanowi materialnoprawnej podstawy roszczenia o zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia.

Teza urzędowa

Sąd Najwyższy w składzie:

Prezes SN Walerian Sanetra (przewodniczący)

SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca, uzasadnienie)

SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca)

SSN Jerzy Kwaśniewski

SSN Jan Górowski

SSN Tadeusz Wiśniewski

SSN Dariusz Zawistowski 

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2012 r., z udziałem prokuratora Prokuratury Generalnej Jana Szewczyka, sprawy z powództwa Leszka B. i Mirosława P. przeciwko S. Towarzystwu Ubezpieczeń E. SA z siedzibą w S. o odprawę pieniężną, na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 r. [. ..]

"Czy w sprawie z zakresu prawa pracy, orzeczenie o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia pieniężnego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie po jej przekazaniu do ponownego rozpoznania wskutek uwzględnienia skargi kasacyjnej, następuje wyłącznie na podstawie art. 398¹⁵ § 1 zdanie ostatnie k.p.c. w związku z odpowiednio stosowanym art. 415 zdanie pierwsze k.p.c., czy też mają zastosowanie również przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405-414 k.c.)?"

podjął uchwałę:

Przepis art. 415 zdanie pierwsze w związku z art. 398¹⁵ § 1 k.p.c. nie stanowi materialnoprawnej podstawy roszczenia o zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia

Uzasadnienie

I. Postanowieniem z dnia 10 lutego 2012 r. [...] w sprawie z powództw Leszka B. i Mirosława P. przeciwko S. Towarzystwu Ubezpieczeń E. SA o odprawę pieniężną (powoływanym dalej, jako: "postanowienie") Sąd Najwyższy przedstawił na podstawie art. 398¹⁷ § 1 k.p.c. do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego wskazane na wstępie zagadnienie prawne.

Zagadnienie to wyłoniło się w następującym stanie sprawy. Powodowie Mirosław P. i Leszek B. zawarli umowy o pracę z S. Towarzystwem Ubezpieczeń E. SA na czas nieokreślony z zastrzeżeniem, że w wypadku rozwiązania umowy przez pracodawcę "przed upływem 30 czerwca 2007 r." z powodu odwołania pracownika ze stanowiska, pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w wysokości iloczynu miesięcy pozostałych do 30 czerwca 2007 r. i przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia oraz premii. Pozwana Spółka wypowiedziała powodom umowy o pracę. Ich powództwa o odszkodowania z tytułu bezzasadnego wypowiedzenia umów o pracę zostały prawomocnie oddalone. Natomiast ich roszczenia o odprawy Sąd Okręgowy w Gdańsku z siedzibą z Gdyni częściowo uwzględnił, zasądzając na rzecz Mirosława P. 1.470.000 zł i na rzecz Leszka B. 630.000 zł z odsetkami ustawowymi i orzekając o rygorze natychmiastowej wykonalności. Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację pozwanej od powyższego wyroku. Jednakże Sąd Najwyższy uchylił ten wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 16 grudnia 2010 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że oddalił powództwo, orzekł o kosztach, a nadto nakazał każdemu z powodów zwrócić pozwanej zasądzone wyrokiem Sądu Okręgowego kwoty z ustawowymi odsetkami. Sąd Apelacyjny nie podzielił argumentacji powodów, że zużyli korzyści majątkowe z tytułu odpraw i nie są już nimi wzbogaceni. W ocenie Sądu, mieli oni świadomość, że sprawa jest sporna od samego początku, dotyczy znacznych sum pieniężnych i istnieje możliwość wzruszenia prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w postępowaniu kasacyjnym. Powinni zatem liczyć się z obowiązkiem zwrotu spełnionych i wyegzekwowanych świadczeń, a w szczególności powstrzymywać się od dokonywania ponadstandardowych wydatków.