Wyrok SN z dnia 29 marca 2011 r., sygn. I PK 231/10

Zróżnicowanie wynagrodzenia lekarzy w stosunku do wynagrodzenia lekarzy rezydentów jest uzasadnione sposobem jego finansowania oraz celem umów zawieranych z rezydentami.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Bogusław Cudowski (sprawozdawca), Jolanta Strusińska-Żukowska.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 marca 2011 r. sprawy z powództwa Iwony O. przeciwko Samodzielnemu Psychiatrycznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej [...] w C. o odszkodowanie, na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 22 czerwca 2010 r. [...]

oddalił skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Powódka Iwona O. wniosła o zasądzenie od Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej [...] w C. kwoty 41.643 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, tytułem odszkodowania za naruszenie zasady równego traktowania pracowników i zasady niedyskryminacji przy ustalaniu wynagrodzenia.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z 23 lutego 2010 r. oddalił powództwo i odstąpił od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej. Sąd ustalił, że powódka jest zatrudniona w pozwanym Szpitalu na podstawie umowy o pracę na stanowisku lekarza stażysty. Obecnie posiada II stopień specjalizacji w dziedzinie psychiatrii i pełni obowiązki starszego asystenta na oddziale detoksykacji alkoholowej. Jej miesięczne wynagrodzenie zasadnicze wynosi 2.530 zł. Zasadnicze wynagrodzenie miesięczne lekarza odbywającego specjalizację w ramach rezydentury w dwóch pierwszych latach wynosi 3.170 zł, a po dwóch latach rezydentury 3.458 zł (§ 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 21 maja 2009 r. w sprawie uznania dziedzin medycyny za priorytetowe, Dz.U. Nr 84, poz. 709, § 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysokości zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego lekarzy i lekarzy dentystów odbywających specjalizację w ramach rezydentury Dz.U. Nr 66, poz. 560). W opinii Sądu spór sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy ustalenie przez pozwanego wysokości wynagrodzenia zasadniczego lekarza specjalisty na poziomie niższym od wynagrodzenia zasadniczego lekarza rezydenta narusza zasady równego traktowania pracowników. Stwierdzono w związku z tym, że warunek jednakowego wynagrodzenia dotyczy tych przypadków, gdy pracownicy posiadają tę samą cechę istotną tzn. wykonują taką samą pracę lub pracę tej samej wartości. A contrario wysokość wynagrodzenia pracowników, których praca nie jest taką samą ani nie posiada tej samej wartości, może być zróżnicowana. Sąd Rejonowy uznał, że praca lekarza specjalisty i praca lekarza rezydenta nie jest taką samą pracą oraz nie jest pracą o jednakowej wartości. Powódka legitymuje się większą wiedzą teoretyczną większym doświadczeniem zawodowym oraz stażem pracy niż lekarz rezydent, który dopiero uczy się zawodu od lekarzy specjalistów. Większa jest również odpowiedzialność zawodowa lekarza specjalisty niż lekarza rezydenta. Lekarz specjalista samodzielnie wykonuje specjalistyczne świadczenia zdrowotne i ponosi z tego tytułu pełną odpowiedzialność. Rezydent zaś świadczy pracę pod kierownictwem lekarza posiadającego specjalizację. Wskazuje to, że wartość pracy lekarza specjalisty jest wyższa niż lekarza rezydenta. Dla ustalenia, czy w obrębie tych dwóch grup zawodowych doszło do dyskryminacji płacowej jednej z nich Sąd porównał wysokość wynagrodzenia zasadniczego oraz inne składniki wynagrodzenia przyznawane pracownikom w formie pieniężnej, tj. premie okresowe, dodatki stażowe, wynagrodzenie za czas dyżuru. Porównanie to obejmujące płacę zasadniczą i kwotę wypłaconą pracownikom z tytułu godzin nadliczbowych (a w przypadku powódki również premię okresową i dodatek stażowy) wypadło na korzyść powódki. W okresie od 1 stycznia 2009 r. do 30 września 2009 r. powódka zarobiła u pozwanego 57.782,06 zł, natomiast rezydentka wskazana przykładowo przez pracodawcę 36.135,95 zł. W ogólnym więc rozrachunku wynagrodzenie powódki za pracę jako lekarza specjalisty za okres objęty sporem było wyższe niż wynagrodzenie rezydent-ki, pomimo tego, że jej wynagrodzenie zasadnicze w tym okresie było niższe. W dalszej części uzasadnienia Sąd Rejonowy wskazał, że sytuacja prawna rezydentów, w tym wysokość przysługującego im wynagrodzenia, została szczegółowo uregulowana przez ustawodawcę. Artykuł 16 ust. 1a ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) stanowi, że lekarz może odbywać specjalizację na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, zawartej z jednostką organizacyjną prowadzącą specjalizację na czas określony, w celu doskonalenia zawodowego obejmującego realizację programu specjalizacji. Zgodnie z art. 16 ust. 1c rezydentury są finansowane z budżetu państwa. Wysokość wynagrodzenia lekarza rezydenta została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysokości zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego lekarzy i lekarzy dentystów odbywających specjalizacje w ramach rezydentury. Zgodnie z § 2 rozporządzenia wysokość zasadniczego wynagrodzenia miesięcznego lekarza i lekarza dentysty odbywającego specjalizację w ramach rezydentury, w dziedzinach medycyny uznanych za priorytetowe wynosiło w pierwszych dwóch latach rezydentury - 3.602 zł, a po dwóch latach rezydentury -3.890 zł. Jednostka organizacyjna zatrudniająca lekarza celem odbycia specjalizacji nie może samodzielnie regulować jego wynagrodzenia i nie ma wpływu na wysokość tego wynagrodzenia. Nie można zatem mówić o dyskryminacji płacowej, ponieważ to nie pozwany dokonał zróżnicowania pod względem wynagrodzeń pracujących u niego lekarzy odbywających specjalizację w ramach rezydentury i lekarzy posiadających już specjalizację. Wynagrodzenie powódki i lekarzy rezydentów są finansowane z dwóch różnych źródeł. W przypadku lekarza rezydenta Minister Zdrowia przekazuje środki na wypłatę wynagrodzeń zasadniczych (jak również odprowadzanych od wynagrodzeń zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy oraz na dokonanie odpisu na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych z tytułu zatrudnienia) zatrudniającej takiego lekarza jednostce. Natomiast pieniądze na wynagrodzenie dla lekarzy specjalistów pochodzą z realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawieranych przez dany szpital z NFZ. Wysokość wynagrodzeń zależy od wysokości kontraktów. Wynagrodzenie powódki jest finansowane przez szpital z puli uzyskiwanej corocznie w ramach kontraktu z NFZ. W tych okolicznościach nie można przyjąć, że pozwany naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, skoro to nie on ukształtował wynagrodzenie lekarzy rezydentów. Ukształtowanie przez pozwanego wynagrodzenia zasadniczego powódki na poziomie niższym niż wynagrodzenie lekarza rezydenta zatrudnionego w szpitalu pozwanego podyktowane było sytuacją ekonomiczną szpitala i zarazem ograniczone środkami uzyskanymi przez szpital od NFZ. Nie sposób zatem przyjąć, że pozwany zróżnicował sytuację swoich pracowników, dopuszczając się dyskryminacji w wynagradzaniu. Zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 20 października 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów lekarz rezydent powinien pełnić w czasie specjalizacji określoną w jej programie liczbę dyżurów, nie mniej niż 3 w miesiącu. Szpital jest zatem obowiązany zapewnić rezydentowi możliwość pełnienia co najmniej 3 dyżurów w miesiącu. Wynagrodzenie za dyżury jest uzależnione od wynagrodzenia zasadniczego, dlatego też nie mogło budzić wątpliwości, że wynagrodzenie za dyżury należne rezydentom było większe od wynagrodzenia za dyżury należnego lekarzom specjalistom, których wynagrodzenie zasadnicze było mniejsze. Pozwany szpital nie miał wpływu na wysokość wynagrodzenia zasadniczego rezydentów, a więc również na wysokość wynagrodzenia za czas pełnionego dyżuru, który stanowi tylko określony procent wynagrodzenia zasadniczego.