Wyrok SN z dnia 20 maja 2011 r., sygn. IV CSK 91/11

Złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie może być uznane, stosownie do okoliczności, za czynność przedsięwziętą przed sądem bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 k.c.

Sąd Najwyższy w składzie: SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Marta Romańska

Protokolant Izabela Czapowska

w sprawie z powództwa Anny P. i Ewy P. - następczyń prawnych Radosława P. przeciwko Bankowi w W. o stwierdzenie obowiązku złożenia oświadczenia woli, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 20 maja 2011 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 8 grudnia 2009 r.,

1. oddala skargę kasacyjną;

2. zasądza od pozwanego na rzecz powódek kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Radosław P. wniósł o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli w sprawie przeniesienia na rzecz powoda oraz Barbary P. i Lecha P. w częściach ułamkowych po 1/3 własności nieruchomości położonej w J. przy ul. P. stanowiącej zabudowaną działkę nr 25, dla której Sąd Rejonowy w W. Wydział Zamiejscowy w P. prowadzi księgę wieczystą.

Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 14 maja 2009 r. oddalił powództwo i orzekł o kosztach postępowania. Ustalił, że dnia 3 czerwca 1937 r. Antonina F. i Halina L. zawarły z Bankiem (dalej „Bank”) umowę, na mocy której Bank zobowiązał się sprzedać im nieruchomość ujawnioną w księdze wieczystej B. wykaz 154 o powierzchni 1 513 m wraz z domem i przybudowaną salą za kwotę 50 000 zł. Kupujące wpłaciły Bankowi 5 000 zł na poczet ceny. Strony ustaliły, że reszta ceny, tj. 45.000 zł, zostanie pokryta w ten sposób, że Bank udzieli kupującym pożyczki. Strony ustaliły, że przewłaszczenie nieruchomości nastąpi po uzyskaniu administracyjnego zezwolenia. W dniu 14 listopada 1938 r. Antonina F., działając w imieniu w własnym oraz Haliny L., w formie aktu notarialnego przyrzekła Józefie P. zawarcie umowy sprzedaży zgodnie z treścią zawartej w dalszej części aktu notarialnego oferty. Cena sprzedaży została określona na kwotę 43 750 zł i miała być uregulowana w ten sposób, że kupująca miała przejąć hipotekę ustanowioną na rzecz Banku, a 15 000 zł miała zapłacić w gotówce Antoninie F. Tytułem zapłaty odsetek od pożyczki w 1938 r. została wpłacona na rzecz Banku kwota 3 341,78 zł, a w 1939 r. - kwota 3 220,50 zł. Antonina F. i Halina L. w dniu 10 marca 1938 r. otrzymały zezwolenie Starosty na przewłaszczenie rzeczonej nieruchomości. W dniu 27 kwietnia 1939 r. Antonina F. i Halina L. złożyły w formie aktu notarialnego oświadczenie, że ponieważ nie były właścicielkami nieruchomości ujawnionymi w księdze wieczystej, złożona w dniu 15 listopada 1938 r. Józefie P. oferta nabycia nieruchomości ma charakter cesji praw z umowy zawartej z Bankiem. Dnia 6 września 1948 r. Bank zwrócił się do Józefy P. o zapłatę kwoty 18 744 zł tytułem odsetek zaległych od dnia 1 stycznia 1940 r. do dnia 1 stycznia 1949 r. W dniu 22 kwietnia 1948 r. Józefa P. zawarła w formie aktu notarialnego ze Związkiem Zawodowym Pracowników Filmowych Rzeczypospolitej Polskiej w Ł. umowę dzierżawy rzeczonej nieruchomości do dnia 31 grudnia 1950 r. Wojewoda decyzją z dnia 18 sierpnia 1949 r. zezwolił Józefie P. na nabycie rzeczonej nieruchomości znajdującej się w pasie nadgranicznym. Decyzją Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 28 kwietnia 1951 r. ustanowiono przymusowy zarząd państwowy nad znajdującym się na rzeczonej nieruchomości pensjonatem „R.”. Następnie na mocy decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 20 lipca 1962 r. stwierdzono przejście na własność Państwa z mocy prawa z dniem 8 marca 1958 r. przedsiębiorstwa pensjonatowego „R.” wraz z nieruchomością. W styczniu 1960 r. pozwany Bank wezwał Józefę P. do zapłaty kwoty 1 838 zł tytułem reszty należności z tytułu pożyczki. Józefa P. zmarła dnia 16 lutego 1986 r., a spadek po niej nabyły dzieci Barbara P., Radosław P. i Lech P. w częściach po 1/3. Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa decyzją z dnia 5 stycznia 1993 r. stwierdził nieważność decyzji o objęciu w przymusowy zarząd pensjonatu oraz o przejęciu na własność Państwa nieruchomości. W dniu 15 września 1993 r. spadkobiercy Józefy P. przejęli nieruchomość z pensjonatem od Funduszu Wczasów Pracowniczych i złożyli wniosek o ujawnienie prawa własności w księdze wieczystej. Sąd Rejonowy w W. Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w P. prawomocnym postanowieniem z dnia 31 maja 1994 r. oddalił ten wniosek. W dniu 17 lutego 2000 r. powód złożył wniosek o stwierdzenie zasiedzenia przez Józefę Połomską własności rzeczonej nieruchomości. Postanowieniem z dnia 30 października 2001 r. Sąd Rejonowy w W. stwierdził, że Józefa P. nabyła przez zasiedzenie z dniem 22 kwietnia 1978 r. własność tej nieruchomości, Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2003 r. zmienił to postanowienie i wniosek oddalił, a Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 30 września 2004 r., IV CK 21/04 oddalił kasację. Pismem z dnia 26 lutego 2008 r. powód wezwał pozwanego do złożenia w terminie 7 dni do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności rzeczonej nieruchomości na rzecz Radosława P., Lecha P. i Barbary P. W odpowiedzi pozwany odmówił złożenia oświadczenia woli.