Wyrok SN z dnia 12 października 2011 r., sygn. II CSK 34/11

W pojęciu siły wyższej mieści się także zawieszenie wymiaru sprawiedliwości.

Teza urzędowa

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Jan Górowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Teresa Bielska-Sobkowicz

SSN Anna Kozłowska

Protokolant Maryla Czajkowska

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Marii H. i Wandy K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Staroście Powiatu

w P.

o zapłatę,

po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 12 października 2011 r.,

skargi kasacyjnej strony pozwanej

od wyroku Sądu Apelacyjnego w Ł.

z dnia 14 września 2010 r., uchylił zaskarżony wyrok w zakresie oddalającym apelację Skarbu Państwa i orzekającym o kosztach i zmienił wyrok Sądu Okręgowego Ł. z dnia 24 marca 2010r., w części uwzględniającej powództwo w ten sposób, że oddalił powództwo w całości oraz odstąpił od obciążenia powódek kosztami procesu.

Uzasadnienie

W pozwie z dnia 19 października 2007 r. Wanda K. i Maria H. wniosły o zasądzenie od Skarbu Państwa Starosty Powiatu w P. kwot po 501 955 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2007 r. tytułem bezprawnego przejęcia gospodarstwa rolnego Gustawa H., na podstawie art. 2 ust 1 lit. b dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. Nr 4, poz. 17 ze zm.). Pozwany Skarb Państwa - Starosta Powiatu wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc między innymi zarzut prekluzji oraz przedawnienia dochodzonego roszczenia. W toku procesu powódki sprecyzowały, że kwota 300.000 zł jest dochodzona z tytułu utraconych pożytków i ograniczyły powództwo, wnosząc o zasądzenie kwot po 437 272 zł na rzecz każdej z nich.

Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 24 marca 2010 r. zasą­dził od pozwanego Skarbu Państwa - Starosty Powiatu w P. na rzecz powódek Marii H. i Wandy K. po 387 315 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 24 marca 2010 r. do dnia zapłaty, umorzył postępowanie w zakresie roszczeń powódek o zapłatę na ich rzecz kwot po 64 682,50 zł i oddalił powództwo w pozostałej części.

Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej regulują przepisy kodeksu cywilnego, jednakże do stosunków prawnych powstałych przed jego wejściem w życie stosuje się przepisy dotychczasowe (art. XXVI przep. wpr. k.c.). W literaturze podkreśla się, że zgodnie z ogólną zasadą prawa międzyczasowego, miarodajny dla oceny określonego zdarzenia jest stan prawny obowiązujący w chwili jego zaistnienia (tempus regit actum), co oznacza, że nowa ustawa nie powinna być stosowana do oceny skutków (negatywnych albo pozytywnych) zdarzeń prawnych, które nastąpiły przed jej wejściem w życie. Dotyczy to także czynów niedozwolonych: jeżeli szkoda została wyrządzona czynem niedozwolonym przed wejściem w życie nowego prawa, to wtedy na podstawie starego prawa należy oceniać nie tylko to, czy na skutek tego zdarzenia powstał stosunek zobowiązaniowy, ale także jego treść (por. art. XXXIX p.w.k.z. i art. XLIX § 1 p.w.k.c.). Regułę tę uzasadnia konieczność poszanowania praw nabytych, a także - co najważniejsze - stworzenie w społeczeństwie zaufania do obowiązującego ustawodawstwa, aby każdy mógł ze spokojem według tego ustawodawstwa swe sprawy urządzać i swym postępowaniem kierować bez obawy, iż wsteczne działanie nowej ustawy jego plany pokrzyżuje i zamierzenia udaremni.