Uchwała SN z dnia 20 maja 2011 r., sygn. III CZP 14/11

Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca) SSN Marian Kocon

w sprawie z powództwa Jerzego Ł. przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. w W. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 20 maja 2011 r., zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 24 stycznia 2011 r.,

„1. Czy koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przyznane pełnomocnikowi od Skarbu Państwa stanowią koszty sądowe?

2. W przypadku negatywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie, czy rozstrzygnięcie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez Sąd I instancji podlega zaskarżeniu?”

podjął uchwałę:

I. Pełnomocnikowi ustanowionemu przez sąd przysługuje zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji rozstrzygające o ponoszonych przez Skarb Państwa kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

II. Odmawia podjęcia uchwały w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne powstało przy rozpoznawaniu przez Sąd Apelacyjny zażalenia pełnomocnika powoda ustanowionego przez sąd na postanowienie Sądu pierwszej instancji przyznające mu od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego kwotę 500 zł. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny wskazał między innymi, że Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się, iż rozstrzygnięcie sądu w przedmiocie przyznania pełnomocnikowi ustanowionemu przez sąd od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej nie jest orzeczeniem o kosztach procesu, jednak, w ocenie Sądu Apelacyjnego, istnieją podstawy by koszty te uznać za wydatki stanowiące składnik kosztów sądowych, o których mowa w art. 5 w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm. - dalej: „u.k.s.c.”), zawierającym otwarty katalog wydatków. Gdyby zakwalifikować przyznane od Skarbu Państwa koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu jako koszty sądowe, postanowienie sądu pierwszej instancji w tym przedmiocie byłoby, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zaskarżalne zażaleniem na podstawie art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c. Jednakże rodziłoby to też konsekwencje przewidziane między innymi w art. 108 k.p.c., w tym konieczność orzekania o takich kosztach przez sąd z urzędu, bowiem § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm. - dalej: „rozp. w sprawie kosztów adwokackich”) oraz § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.- dalej: „rozp. w sprawie kosztów radcowskich”), przewidujące konieczność złożenia przez pełnomocnika ustanowionego przez sąd wniosku o przyznanie kosztów oraz oświadczenia, że koszty te nie zostały zapłacone w całości ani w części, nie mogłyby być stosowane, jako przepisy niższego rzędu sprzeczne z ustawą.