Wyrok SN z dnia 25 maja 2010 r., sygn. I UK 8/10

Osobowa spółka jawna, do której wkład na pokrycie udziałów w postaci swojego przedsiębiorstwa wniosła osoba fizyczna, jest w zakresie stopy procentowej należności składkowych na ubezpieczenie wypadkowe uniwersalnym sukcesorem prawnym osoby fizycznej prowadzącej poprzednio tę samą (kontynuowaną) pozarolniczą działalność, przeto nowopowstała spółka jawna zachowuje prawo do opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe według dotychczasowej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, która obowiązywała jej poprzednika prawnego.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Romualda Spyt (przewodniczący)

SSN Małgorzata Gersdorf

SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania Przedsiębiorstwa Budowlano - Usługowego "B." A. B. i Wspólnicy Spółka jawna w B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. o wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 25 maja 2010 r., skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w B. z dnia 6 października 2009 r.,

oddala skargę kasacyjną i zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz Przedsiębiorstwa Budowlano - Usługowego "B." A. B. i Wspólnicy Spółki Jawnej w B. kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. wyrokiem z dnia 6 października 2009 r. oddalił w punkcie I wyroku apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. z dnia 15 czerwca 2009 r. zmieniającego decyzję organu rentowego z dnia 28 maja 2008 r. podwyższającą wnioskodawcy Przedsiębiorstwu Budowlano - Usługowemu B. A. B. i Wspólnicy spółce jawnej w B. stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe o 50% w okresie od dnia 1 kwietnia 2007 r. do dnia 31 marca 2008 r. i ustalającego, że w okresie od dnia 1 września 2007 r. do dnia 31 marca 2008 r. wnioskodawca powinien opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe przy zastosowaniu stopy procentowej wynoszącej 1,60%, a także zasądzającego od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 4.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, oraz w punkcie II zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.W sprawie tej ustalono, że Andrzej B. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Budowlano - Usługowe B. i zatrudniał pracowników, odprowadzając należne składki na ubezpieczenie społeczne. Z dniem 31 sierpnia 2007 r. przedsiębiorstwo to zostało wniesione jako wkład niepieniężny do spółki jawnej - Przedsiębiorstwa Budowlano - Usługowego B. A. B. i Wspólnicy spółka jawna - na zasadzie art. 55 i 55 k.c. W ten sposób wszystkie składniki majątkowe dotychczasowego pracodawcy zostały przeniesione na spółkę jawną, a jego pracownicy zostali przejęci w trybie art. 23 k.p. W dniu 1 września 2007 r. spółka zgłosiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przejęcie pracowników. W wyniku następstwa prawnego, spółka jawna płaciła składki w wysokości ustalonej dla swojego poprzednika prawnego - 1,60% i złożyła odpowiednie formularze za rok 2007.Decyzją z dnia 28 maja 2008 r., wydaną na podstawie art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2002 r., Nr 199, poz. 1673 ze zm., zwanej dalej ustawą wypadkową), organ ubezpieczeń społecznych podwyższył wnioskodawcy stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe o 50% w okresie od dnia 1 kwietnia 2007 r. do dnia 31 marca 2008 r., uznając, że spółka w tym okresie rozliczała składki na ubezpieczenie wypadkowe w nieprawidłowej wysokości (przy zastosowaniu stopy procentowej 1,6%), podczas gdy stopa ta w roku składkowym obejmującym okres rozliczenia od dnia 1 kwietnia 2007 r. do dnia 31 marca 2008 r. wynosi 2,00% podstawy jej wymiaru.Rozpoznając odwołanie wnioskodawcy, Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 19 września 2008 r. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązujące wnioskodawcę jako płatnika składek za okres sporny okres roku nie ulegała podwyższeniu o 50%. Po rozpoznaniu apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny w B., wyrokiem z dnia 10 marca 2009 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, iż wnioskodawca w okresie od dnia 1 września 2007 r. do dnia 31 marca 2008 r. powinien opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe przy zastosowaniu stopy procentowej wynoszącej 1,60%. Zdaniem Sądu, organ rentowy wadliwie wskazał okres powstania zaległości od dnia 1 kwietnia 2007 r. do dnia 31 marca 2008 r. Tymczasem wnioskodawca rozpoczął swoją działalność od dnia 1 września 2007 r., zatem przed tą datą nie obciążały go żadne własne należności. W ocenie Sądu, konstrukcja art. 93a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, zwanej dalej Ordynacją podatkową) opiera się na pochodnym nabyciu pod tytułem ogólnym praw i obowiązków o charakterze podatkowym. Na podstawie art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, zwanej dalej ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych lub ustawą systemową), ma ona także zastosowanie w sprawach dotyczących składek. Użycie przez ustawodawcę zwrotu „wszelkie" w sposób jednoznaczny wskazuje na sukcesję generalną, a nie singularną.Apelację organu rentowego od tego wyroku Sąd Apelacyjny uznał za niezasadną. Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie była „możliwość wstąpienia nowopowstałego podmiotu gospodarczego w prawo do opłacania niższej składki na ubezpieczenie wypadkowe, a co za tym idzie sporna była także wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe należna w okresie od dnia 1 kwietnia 2007 r. do dnia 31 marca 2008 r.”. W ocenie Sądu Apelacyjnego, wniesienie przedsiębiorstwa osoby fizycznej do handlowej spółki osobowej i kontynuowanie przez tę osobę działalności gospodarczej jest przekształceniem, o którym mowa w art. 93a § 1 Ordynacji podatkowej. W wyniku takiego przekształcenia występuje „kontynuacja, a nie następstwo prawne, ponieważ tylko sam podmiot podlega zmianie, a nie zamianie na inny podmiot. Skutki przekształcenia jak i następstwa prawnego są jednak tożsame - wstąpienie we wszelkie prawa i obowiązki”. Zakres przejmowanych praw i obowiązków w przypadku przekształcenia podmiotu determinowany jest przez rodzaj tego przekształcenia. Przy przekształceniu spółki osób fizycznych niemającej osobowości prawnej w inną spółkę niemającą osobowości prawnej - sukcesja będzie bardzo szeroka, dlatego Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że w sprawie doszło do sukcesji generalnej, obejmującej także prawo do ulgi w wysokości opłacanych składek na ubezpieczenie wypadkowe. Oznaczała to, że wnioskodawca zachował prawo do opłacania składki w okresie od dnia 1 września 2007 r. do dnia 31 marca 2008 r. „przy zastosowaniu stopy procentowej swojego poprzednika prawnego wynoszącej 1,60%”.W skardze kasacyjnej pełnomocnik organu rentowego zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności: 1/ art. 15 ust. 2 ustawy systemowej oraz art. 28 ust. 4 w związku z art. 33 ust. 1 ustawy wypadkowej przez błędną subsumcję i pominięcie, że wnioskodawca w ustalonym w sprawie stanie faktycznym z mocy prawa z dniem 1 września 2007 r. został objęty tymi przepisami, 2/ niewłaściwe zastosowanie art. 32 ust. 1 ustawy wypadkowej w związku z art. 93a § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej wskutek przyjęcia, że: a) odesłanie z art. 31 ustawy systemowej do przepisów Ordynacji podatkowej, które dotyczy wyłącznie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, może dotyczyć także ustalenia właściwej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, b) przyjęcie sukcesji w zakresie opłacania składki na ubezpieczenie wypadkowe w oparciu o stopę procentową składki, która jest ustalana indywidualnie i różnicowana w zależności od ustawowo określonych czynników ocenianych odrębnie dla każdego płatnika, przez co z istoty nie podlega obrotowi prawnemu (sukcesji) i godzi w zasadę równego traktowania podmiotów w systemie ubezpieczeń społecznych.