Uchwała SN z dnia 24 listopada 2010 r., sygn. I KZP 20/10

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący)

SSN Jerzy Grubba

SSN Piotr Hofmański (sprawozdawca)

SSN Przemysław Kalinowski

SSN Roman Sądej

SSN Jacek Sobczak

SSN Eugeniusz Wildowicz

Protokolant: Łukasz Majewski

przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej - Beaty Mik i przedstawiciela Rzecznika Praw Obywatelskich Jana Malinowskiego

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 24 listopada 2010 r., przekazanego na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r., Nr 14, poz. 147 ze zm.) oraz art. 60 § 2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o rozstrzygnięcie - w związku z ujawnionymi w orzecznictwie sądowym rozbieżnościami w wykładni prawa - następującego zagadnienia prawnego:

„Czy uchylenie postanowienia sądu meriti o uwzględnieniu wniosku prokuratora o przedłużenie tymczasowego aresztowania przez sąd ad quem i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji, w dacie przypadającej po upływie okresu, na który ten środek zapobiegawczy zastosowano, powoduje konieczność zarządzenia natychmiastowego zwolnienia tymczasowo aresztowanego z aresztu śledczego, jeżeli nie jest pozbawiony wolności w innej sprawie, czy też mimo upływu tego terminu środek ten nadal powinien być stosowany aż do dnia prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku prokuratora?”

u c h w a l i ł udzielić następującej odpowiedzi:

Uchylenie - w trybie kontroli instancyjnej - postanowienia o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania, niezależnie od tego, jakiej treści orzeczenie następcze wydano, rodzi obowiązek natychmiastowego zwolnienia oskarżonego, jeżeli upłynął termin, na który uprzednio zastosowano lub przedłużono stosowanie tego środka, a oskarżony nie podlega pozbawieniu wolności w innej sprawie.

Uzasadnienie

Występując z wnioskiem na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r., Nr 14, poz. 147, ze zmianami - dalej ustawa o RPO) oraz art. 60 § 2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052, ze zmianami - dalej ustawa o SN), Rzecznik Praw Obywatelskich domagał się rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy przytoczonego na wstępie zagadnienia prawnego, w związku ze stwierdzonymi rozbieżnościami w orzecznictwie sądów powszechnych. Uzasadniając swoje wystąpienie, Autor wniosku wywiódł, że praktyka orzecznicza sądów powszechnych jest zróżnicowana, gdy idzie o określanie skutków uchylenia - przez sąd ad quem - postanowienia sądu a quo o uwzględnieniu wniosku prokuratora o przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz skutków przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji. Problem dotyczy sytuacji, w której poza uchylonym postanowieniem o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania, brak jest jakiegokolwiek innego orzeczenia stanowiącego podstawę pozbawienia oskarżonego wolności. Nie podlega on pozbawieniu wolności w innej sprawie, zaś w sprawie, w której przedłużono stosowanie tymczasowego aresztowania, w dacie orzekania przez sąd odwoławczy upłynął już termin, na jaki uprzednio zastosowano lub przedłużono stosowanie tego środka zapobiegawczego. Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał orzeczenia, w których prezentowano stanowisko, iż w opisanej powyżej sytuacji uchylenie postanowienia o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania nie powoduje samo przez się konieczności zarządzenia zwolnienia oskarżonego, choćby brak było orzeczenia, które stanowiłoby podstawę pozbawienia wolności. Za takim stanowiskiem ma - według głoszonego w orzecznictwie poglądu - przemawiać argument odwołujący się do rozróżnienia pomiędzy uchyleniem postanowienia w przedmiocie stosowania (przedłużenia stosowania) tymczasowego aresztowania, a samym tymczasowym aresztowaniem.