Wyrok SN z dnia 9 lutego 2010 r., sygn. I UK 274/09

Przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury nie uwzględnia się lat kalendarzowych, w których ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników (art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Przewodniczący SSN Romualda Spyt (sprawozdawca), Sędziowie SN: Zbigniew Hajn, Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 lutego 2010 r. sprawy z odwołania Jana M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-nych-Oddziałowi w R. o wysokość świadczenia, na skutek skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 lutego 2009 r. [...]

1. o d d a l i ł skargę kasacyjną,

2. zasądził od ubezpieczonego Jana M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w R. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 24 lutego 2009 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z dnia 10 września 2008 r. i oddalił odwołanie ubezpieczonego Jana M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w R. z dnia 13 maja 2008 r. przyznającej mu emeryturę w wysokości najniższej emerytury - z uwagi na niemożność ustalenia podstawy jej wymiaru zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227). W pisemnych motywach wyroku Sąd drugiej instancji nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, że ubezpieczony, który legitymuje się okresem zatrudnienia w Kopalni Węgla Kamiennego „R." w R. w okresie od 25 lipca 1968 r. do 31 marca 1980 r. oraz od 1 kwietnia 1980 r. okresem ubezpieczenia społecznego rolników (okresem uzupełniającym), może wskazać do podstawy wymiaru emerytury, w myśl art. 15 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, lata kalendarzowe, w których podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników (z podstawą wymiaru zero). Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w konsekwencji błędnie Sąd Okręgowy przyjął, że chociaż okres składkowy i nieskładkowy (z wyłączeniem okresu uzupełniającego) ubezpieczonego wynosi 11 lat i 8 miesięcy, to istnieje możliwość ustalenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. Sąd Apelacyjny stwierdził, że ubezpieczony nie legitymuje się 20 letnim okresem ubezpieczenia, o jakim mowa w art. 15 ust. 6 ustawy emerytalnej, a okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, chociaż uwzględniany przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości, nie ma znaczenia przy ustalaniu podstawy wymiaru tego świadczenia. Odwołał się do definicji „okresu ubezpieczenia" wynikającej z art. 4 pkt 5 powyższej ustawy i stwierdził, że jest to okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz okres nieopła-cania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. Ponadto wskazał, że istotne znaczenie ma pojęcie „ubezpieczony", którego znaczenie wynika z pkt 13 przywołanego art. 4. Stanowi on, że jest nim osoba podlegającą ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a także osoba, która przed dniem wejścia w życie ustawy podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników. Podkreślił, że podstawy wymiaru emerytury nie można było też ustalić ani w sposób wynikający z art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej - z uwagi na przebieg ubezpieczenia, ani w myśl art. 16-22 tej ustawy, stąd też emerytura została ustalona stosownie do treści art. 23 tej ustawy.