Uchwała SN z dnia 22 maja 2009 r., sygn. III CZP 21/09

Sąd Najwyższy w składzie :

SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący), SSN Krzysztof Strzelczyk, SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)

Protokolant Bożena Kowalska

w sprawie z powództwa Niny S.

przeciwko Jerzemu S. i Mirosławie S.

o ustalenie i o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,

po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym 

w dniu 22 maja 2009 r.,

zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w B.

postanowieniem z dnia 12 lutego 2009 r., sygn. akt I ACa 640/08,:

„Czy pozorna umowa sprzedaży nieruchomości zawarta w formie aktu notarialnego, może być uznana, na podstawie art. 83 § 1 zdanie drugie kodeksu cywilnego, za innego rodzaju ważną umowę przenoszącą własność nieruchomości (umowę o dożywocie)?”

podjął uchwałę:

Umowa o dożywocie ukryta pod pozorną umową sprzedaży nieruchomości zawartą w formie aktu notarialnego jest nieważna, jeżeli istotne postanowienia umowy o dożywocie nie zostały objęte tą formą szczególną.

Uzasadnienie

Przedstawione zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego:

Powódka Nina S. zawarła z pozwanymi Jerzym S. i Mirosławą S. (obecnie Sz.) notarialną umowę sprzedaży nieruchomości za cenę 30.000 zł, którą - według zapisu zawartego w umowie - kupujący mieli zapłacić powódce w dniu podpisania umowy. Jednocześnie kupujący oświadczyli, że oddają sprzedającej w bezpłatne dożywotnie użyczenie dom mieszkalny, stanowiący część składową nabywanej nieruchomości. Strony nie miały jednak zamiaru zawrzeć umowy sprzedaży, bowiem nie przewidywały odpłatności za nieruchomość. Rzeczywistym ich celem, jak ustalił Sąd Okręgowy, było zawarcie umowy o dożywocie. W tym czasie powódka była chora i potrzebowała opieki, którą zobowiązali się zapewnić jej pozwani.

Powódka wytoczyła powództwo o stwierdzenie nieważności umowy sprzedaży i zobowiązanie pozwanych do złożenia oświadczenia woli o zwrotnym przeniesieniu własności nieruchomości podnosząc, że była to czynność pozorna.