Uchwała SN z dnia 29 listopada 2007 r. sygn. III CZP 94/07

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Iwona Koper

SSN Katarzyna Tyczka-Rote

Protokolant Bożena Nowicka

w sprawie z wniosku Piotra N

przy uczestnictwie Wiesława R

o wydzielenie do wyłącznego używania nieruchomości wspólnej,

po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym

w dniu 29 listopada 2007 r.,

zagadnienia prawnego przedstawionego

przez Sąd Okręgowy w T

postanowieniem z dnia 14 czerwca 2007 r.,

„Czy po rozwiązaniu spółki cywilnej podstawę prawną sądowego podziału quoad usum stanowi art. 206 k.c., implikujący drogę procesu, czy też należy jej poszukiwać w przepisach normujących czynności związane z zarządem majątkiem wspólnym, a więc w art. 199 zd. 2 i art. 201 zd. 2 k.c., przesądzających tryb nieprocesowy ?”

podjął uchwałę:

Sąd dokonuje podziału rzeczy wspólnej quoad usum w postępowaniu nieprocesowym. Podstawę tego podziału stanowią art. 199 zdanie drugie i art. 201 zdanie drugie k.c.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 20 marca 2007 r. przyznał wnioskodawcy Piotrowi N do wyłącznego korzystania lokal handlowo-usługowy nr 4, położony w G przy ul. M 40, o łącznej powierzchni 27,9 m², wraz ze szczegółowo opisanym wyposażeniem oraz nakazał uczestnikowi, Wiesławowi R, aby lokal ten i opisane wyposażenie wydał wnioskodawcy.

 Piotr N i Wiesław R byli wspólnikami spółki cywilnej. Wiesław R wypowiedział swój udział w tej spółce ze skutkiem od 1 stycznia 2006 r. Między nim a Piotrem N nie doszło do podziału majątku wspólnego spółki, obejmującego między innymi lokal handlowo-usługowy nr 4 przy ul. M 40 w G oraz wyposażenie tego lokalu.

 Podczas rozpoznawania apelacji uczestnika Sądowi Okręgowemu nasunęły się w odniesieniu do objętych dyspozycją art. 875 §1 k.c. przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych poważne wątpliwości, którym dał wyraz w przedstawionym zagadnieniu prawnym. W uzasadnieniu postanowienia przedstawiającego to zagadnienie wskazał przede wszystkim na dominujący nurt orzecznictwa, aprobowany przez znaczną część piśmiennictwa, przyjmujący, że sąd dokonuje podziału rzeczy wspólnej do korzystania (quoad usum) w postępowaniu nieprocesowym na podstawie art. 199 zdanie drugie i art. 201 zdanie drugie k.c. Odnotował jednak też wypowiedzi piśmiennictwa kwestionujące dopuszczalność dokonywania przez sąd podziału rzeczy wspólnej do korzystania w postępowaniu nieprocesowym na podstawie art. 199 zdanie drugie i art. 201 zdanie drugie k.c. Według autorów tych wypowiedzi, podział rzeczy wspólnej do korzystania przez sąd powinien być dokonywany w procesie na podstawie art. 206 k.c. To ostatnie stanowisko znalazło wsparcie w mniejszym lub większym zakresie także w niektórych wskazanych przez Sąd Okręgowy orzeczeniach Sądu Najwyższego. W postanowieniu z dnia 26 maja 2000 r., I CZ 66/00 (LEX nr 51345) Sąd Najwyższy wyraził zapatrywanie, że właściwym trybem w sprawach o podział rzeczy do korzystania jest postępowanie nieprocesowe, jednak podstawą podziału powinien być „nade wszystko” art. 206 k.c., a w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2002 r., II CKN 661/00 (LEX nr 54353) - pogląd, że współwłaściciele mogą się domagać w procesie dopuszczenia do współposiadania na podstawie art. 222 § 1 w związku z art. 206 k.c.; dopuszczenie do współposiadania może nastąpić także w drodze dokonania przez sąd podziału rzeczy do korzystania; podział taki nie prowadzi jednak do zniesienia współwłasności, nie jest więc konieczne orzekanie w postępowaniu nieprocesowym toczącym się z udziałem wszystkich współwłaścicieli