Wyrok SN z dnia 5 grudnia 2006 r., sygn. II PK 124/06

Podanie jako przyczyny wypowiedzenia zmieniającego wprowadzenia znanego pracownikowi, nowego regulaminu wynagradzania, z błędnym określeniem daty jego wejścia w życie, nie oznacza naruszenia art. 45 § 1 w związku z art. 42 § 2 k.p.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 grudnia 2006 r. sprawy z powództwa Stanisława D., Henryka O., Anny O., Kazimierza L., Henryka G. przeciwko Przedsiębiorstwu Spedycji Międzynarodowej C.H. W. SA w W. o przywrócenie poprzednich warunków płacy, na skutek skargi kasacyjnej strony po­zwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 24 listopada 2005 r. [...]

1. u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz zmienił wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Świebodzinie z dnia 3 marca 2004 r. [...] i oddalił powództwo,

2. nie obciążył powodów kosztami postępowania.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 3 marca 2004 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Świebodzinie uwzględnił powództwo o uznanie za bezskuteczne wypowiedzeń warunków płacy dokonanych przez pozwane Przedsiębiorstwo Spedycji Międzynarodowej „C.H. W.” w W. powodom Stanisławowi D. - w dniu 25 września 2003 r., Henrykowi O. - w dniu 26 września 2003 r., Annie O. - w dniu 29 września 2003 r., Kazimierzowi L. - w dniu 30 września 2003 r. i Henrykowi G. - w dniu 22 października 2003 r. i przywrócił po­wodom poprzednie warunki wynagrodzenia, wynikające z Zakładowego Układu Zbio­rowego Pracy z dnia 25 stycznia 1995 r. Przyczynę wypowiedzenia określoną przez pracodawcę jako wprowadzenie nowych wynagrodzeń regulaminem z dnia 3 grudnia 2002 r., który wszedł w życie w dniu 3 stycznia 2003 r., Sąd pierwszej instancji uznał za nieprawdziwą. Sąd ten ustalił, że w dniu 7 sierpnia 2002 r. pracodawca dokonał wypowiedzenia układu zbiorowego, a okres tego wypowiedzenia upłynął w dniu 30 listopada 2002 r. W dniu 21 listopada 2002 r. przekazał wszystkim zakładowym or­ganizacjom związkowym (ZZ Pracowników Terenowych PSM „C.H. W.” SA, ZZ Pra­cowników PSM „C.H. W.” SA i Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” PSM „C.H. W.” SA) projekt regulaminu wynagradzania sporządzony w tym samym dniu, który został odrzucony na podstawie uzgodnionego stanowiska związków. Zarządzeniem z dnia 3 grudnia 2002 r. prezes zarządu wprowadził regulamin wynagradzania, który został doręczony wszystkim kierownikom oddziałów i powodowie zapoznali się z jego treścią w lutym 2003 r., co potwierdzili podpisami na liście. W dniu 12 grudnia 2002 r. ZZ Pracowników Terenowych PSM „C.H. W.” SA przedstawił stanowisko odnośnie do regulaminu, a w dniu 20 grudnia 2002 r. wspólne stanowisko przedstawiły dwa pozostałe związki. Pozwany nie uwzględnił tych stanowisk i w dniu 20 grudnia 2002 r. ponownie polecił podanie do wiadomości treści regulaminu wynagradzania z dnia 3 grudnia 2002 r., a następnie uznał, że wszedł on w życie w dniu 3 stycznia 2003 r. Wypowiedzenia powodom warunków płacy strona pozwana dokonała mimo braku zgody KZ NSZZ „Solidarność”. Powodowie nie złożyli oświadczeń o odmowie przyjęcia nowych warunków i zaczęły one obowiązywać powoda Henryka G. w dniu 1 lutego 2004 r., a pozostałych powodów w dniu 1 stycznia 2004 r. W ocenie Sądu pierw­szej instancji, regulamin wynagradzania został wprowadzony z naruszeniem art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst: Dz.U z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.). Sąd ustalił, że regulamin nie wszedł w życie w dniu 3 stycznia 2003 r. z tego powodu, iż pozwany nie przedstawił przekonujących dowo­dów, że na dwa tygodnie przed tym dniem (art. 77 § 6 k.p.) wszyscy pracownicy mieli możliwość zapoznania się z jego treścią. Dowody zebrane w sprawie wskazywały, że pracownicy strony pozwanej zatrudnieni w oddziale w S. zapoznali się z nim najwcześniej w lutym 2003 r. Regulamin nie obowiązywał zatem w dniu wskazanym przez pozwanego, a więc podana przyczyna wypowiedzeń zmieniających nie była prawdziwa, stąd wypowiedzenia nie były uzasadnione w rozumieniu art. 42 § 2 w związku art. 45 k.p. Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2004 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze oddalił apelację strony pozwanej, mimo uznania trafności zarzutu, że przy wprowadzeniu regulaminu nie doszło do narusze­nia art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych, gdyż przyjął, iż pismo z dnia 21 listopada 2002 r., w którym organizacje związkowe działające u strony pozwanej wypowiedziały się na temat regulaminu wynagradzania przedstawionego im w tym dniu, nie obejmowało wspólnego merytorycznego stanowiska, lecz brak woli negocjowa­nia. W ocenie Sądu drugiej instancji, regulamin wynagradzania, który był negocjowa­ny jeszcze w grudniu 2002 r., nie mógł stanowić uzasadnionej podstawy wypowiedzeń, gdyż nie wszedł w życie w dniu 3 stycznia 2003 r., ponieważ strona pozwana nie przedstawiła dowodu, że jego tekst został podany do wiadomości powodom przed dniem 1 stycznia 2003 r. Przyjęcie nowych warunków płacy nie zamykało po­wodom drogi do domagania się przed sądem ustalenia, że wypowiedzenie narusza prawo lub jest nieuzasadnione. W wyniku kasacji wniesionej przez stronę pozwaną, Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2005 r., II PK 5/05, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania. Sąd Najwyższy wskazał, iż wypowiedzenia powodom warunków płacy uzasadnione zostało wprowadzeniem nowego regulaminu wynagradzania, zastępującego postanowienia wypowiedzianego przez pracodawcę zakładowego układu zbiorowego, który utracił moc z dniem 30 listopada 2002 r. Skuteczność wypowiedzeń warunkowana była więc stwierdzeniem, że regulamin ten stał się zgodnie z art. 9 § 1 k.p. źródłem prawa pracy i w chwili dokonywania wypowiedzeń obowiązywał jako akt prawa pracy. W zakresie objętym sporem decydujące dla spełnienia tego warunku było zachowanie przez pracodawcę trybu wymaganego w art. 77 § 6 k.p., a jego zachowanie, polegające na podaniu regulaminu do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u strony pozwanej, powodowało wejście regula­minu w życie po upływie dwóch tygodni od tego dnia. Ponadto z art. 241 § 2 k.p., odpowiednio stosowanego do regulaminu wynagradzania, wynika, że pracodawca obowiązany był zawiadomić pracowników o wejściu regulaminu w życie, dostarczyć zakładowej organizacji związkowej niezbędną liczbę jego egzemplarzy, a na żądanie pracownika udostępnić do wglądu tekst i wyjaśnić jego treść. Udostępnienie regula­minu następuje zatem później niż jego wejście w życie, które zależy jedynie od podania regulaminu do wiadomości pracowników, przy czym Kodeks pracy nie za­strzega, że chodzi w tym wypadku o „tekst" regulaminu. Wobec tego jest jasne, że wejście w życie regulaminu wynagradzania nie zależy od tego, czy pracownikowi udostępniono (i kiedy) tekst tego regulaminu, a regulamin obowiązuje także wtedy, gdy pracodawca w ogóle nie wywiązał się z obowiązku przewidzianego w art. 241 § 2 pkt 3 k.p. w związku z art. 77 § 6 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 1999 r., I PKN 165/99, OSNAPUS 2000 nr 20, poz. 745). Nie obowiązuje jako akt prawny tylko taki regulamin wynagradzania, który nie został ustalony na piśmie i podany do wiadomości pracowników w sposób określony w art. 77 § 6 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2004 r., I PK 569/03, OSNP 2005 nr 11, poz. 154). Sąd Najwyższy uznał, że wprowadzony we właściwym trybie regulamin wynagradzania stanowił usprawiedliwioną przyczynę dokonania wypowiedzeń zmieniających treść umów o pracę powodów w zakresie, w jakim warunki wynagradzania wynikały z tego regulaminu, a przyczyna taka została powodom podana.