Uchwała SN z dnia 22 lutego 2006 r. sygn. III CZP 8/06

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)

SSN Gerard Bieniek (sprawozdawca)

SSN Jan Górowski

Protokolant Bożena Nowicka

w sprawie z powództwa Małgorzaty A.

przeciwko Gminie D.

o zapłatę,

po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym

w dniu 22 lutego 2006 r.,

zagadnienia prawnego przedstawionego

przez Sąd Apelacyjny w Katowicach

postanowieniem z dnia 6 grudnia 2005 r.,

„Czy w przypadku bezprawnego uniemożliwienia dokonania zabiegu przerwania ciąży, będącej następstwem gwałtu, zakres obowiązku naprawienia szkody obejmuje koszty utrzymania dziecka ?

- w razie udzielenia odpowiedzi twierdzącej na powyższe pytanie:

Czy w przypadku niewykrycia sprawcy gwałtu zakres obowiązku naprawienia szkody obejmuje koszty utrzymania dziecka ponoszone przez matkę także w części, która obciążałaby ojca dziecka?"

podjął uchwałę:

Podmiot odpowiedzialny za bezprawne uniemożliwienie dokonania zabiegu przerwania ciąży, będącej następstwem gwałtu, którego sprawca nie został wykryty, ponosi koszty utrzymania dziecka w takim zakresie, w jakim matka dziecka sprawująca osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie nie jest w stanie zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb dziecka.

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, o treści sformułowanej w sentencji uchwały, wynikło na tle następującego stanu faktycznego: powódka w lipcu 1996 r. została zgwałcona przez nieznanego sprawcę. Prowadzone w tej sprawie postępowanie karne zostało z tego powodu umorzone. Pod koniec września 1996 r. lekarz - ginekolog Poradni Rejonowej w D. potwierdził ciążę powódki, określił wiek płodu jako 11-tygodniowy i wystawił - na żądanie powódki - skierowanie do Szpitala Miejskiego w D. z zaleceniem usunięcia ciąży będącej wynikiem przestępstwa. Do tego skierowania dołączono postanowienie o umorzeniu postępowania karnego. Powódka przebywała w szpitalu dwa dni. Wykonane tam badanie USG wykazało ciążę 14 tygodniową. Do wykonania zabiegu aborcyjnego konieczna była zgoda prokuratora, który - wobec ujawnionej rozbieżności w rozpoznaniu zaawansowanej ciąży - wydał postanowienie o powołaniu biegłego w celu ustalenia stanu ciąży powódki oraz ustalenia, czy ciąża ta mogła być skutkiem gwałtu popełnionego na powódce. Na wyznaczone dwa terminy badań powódka nie stawiła się i w konsekwencji nie wydano zgody na dokonanie zabiegu przerwania ciąży. Powódka w dniu 30.04.1997 roku urodziła syna i następnie w październiku 2000 r. wytoczyła powództwo przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie Śląskiemu, Szpitalowi Miejskiemu w D. i Gminie D. o zapłatę kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jej dóbr osobistych (art. 448 k.c.), odszkodowania z racji uniemożliwienia wykonywania pracy zarobkowej w okresie od października 1996 do października 2000 r., a nadto zasądzenia renty na rzecz małoletniego syna stanowiącej równowartość kosztów jego utrzymania. Swoje roszczenie uzasadniła tym, że bezprawnie uniemożliwiono jej wykonanie zabiegu przerwania ciąży, skoro przyczyną odmowy dokonania tego zabiegu było niewłaściwe określenie zaawansowania ciąży, jako 14-tygodniowej, zamiast 11-tygodniowej. Sąd Okręgowy uznał, iż legitymowaną biernie w sprawie może być wyłącznie pozwana Gmina, bowiem Szpital Miejski w D. był w 1996 r. jednostką budżetową tej Gminy. Oddalił jednak powództwo także w stosunku do Gminy uznając, iż zasięg aborcyjny nie mógł być przeprowadzony bez prokuratorskiego potwierdzenia uzasadnionego podejrzenia, iż ciąża jest wynikiem czynu zabronionego. Tę okoliczność prokurator ustala samodzielnie i nie był związany rozpoznaniem dokonanym w Szpitalu Miejskim.