Uchwała SN z dnia 25 maja 2005 r. sygn. I PZP 1/05

Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera (sprawozdawca)

Sędziowie SN: Zbigniew Hajn, Jerzy Kwaśniewski

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 maja 2005 r. sprawy z powództwa Jana M. przeciwko Kompanii Węglowej SA w K. o zapłatę, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z dnia 21 stycznia 2005 r. [...]

„Czy twórcy wzoru użytkowego przysługuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości (Dz.U. z 1984 r. Nr 33 poz. 177 ze zm.) roszczenie o zapłatę wynagrodzenia w stosunku do jednostki, która rozwiązanie stanowiące wzór użytkowy wytworzyła na własne potrzeby produkcyjne osiągając z tego korzyści eksploatacyjne ?”

podjął uchwałę:

Twórca projektu wynalazczego stanowiącego wzór użytkowy ma prawo do wynagrodzenia od jednostki stosującej ten projekt, która urzeczywistniając wzór użytkowy wytworzyła urządzenie na własne potrzeby produkcyjne, osiągając z tego korzyści (art. 98 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości, jednolity tekst: Dz.U. z 1984 r. Nr 33, poz. 177 ze zm.).

Uzasadnienie

Przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości powstało w następującym stanie sprawy. Powód Jan M. jako twórca wzoru użytkowego [...] wystąpił przeciwko pozwanej Kompani Węglowej Spółce Akcyjnej w K. z roszczeniem o zapłatę wynagrodzenia z tytułu efektów użytkowych, jakie pozwana uzyskała stosując projekt jego autorstwa od listopada 1991 r. Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia powód wskazał przepis §23 ust. 3 załącznika do Zarządzenia Ministra - Kierownika Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń z dnia 31 stycznia 1986 r. w sprawie zasad obliczania efektów stanowiących podstawę do ustalania wysokości wynagrodzeń za pracownicze projekty wynalazcze (M.P. Nr 12 poz. 87, zwanego w dalszej części Zasadami).

Pozwana Spółka wniosła o oddalenie powództwa. Nie kwestionując osiągnięcia efektów użytkowych zarzuciła, że powód nie może przypisywać projektowi swego autorstwa tych efektów, gdyż to pozwana wpadła na pomysł takiego zastosowania urządzeń górniczych, które umożliwiło zastosowanie napędu najazdowego w miejsce dotychczas stosowanego napędu równoległego. Zdaniem pozwanej, gdyby nie projekt autorstwa powoda, istniała możliwość nabycia u producenta maszyn górniczych urządzenia umożliwiającego zastosowanie układu eksploatacyjnego z napędem najazdowym. Pozwana zarzuciła ponadto, że przepis § 23 Zasad nie może być traktowany jako obowiązujący przepis prawa; powołała się przy tym na wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 1998 r, I PKN 397/97 (OSNAPiUS 1999 nr 2, poz. 57). W ocenie pozwanej prawidłowo wyliczyła ona efekty oszczędnościowe stosowania projektu w oparciu o § 18 Zasad.