Wyrok SN z dnia 26 lutego 2004 r. sygn. III SZ 2/03

1. Rada izby notarialnej nie ma ustawowych kompetencji do określania rodzajów deliktów dyscyplinarnych notariuszy.

2. Organy samorządu notarialnego nie są uprawnione do stanowienia wytycznych w sprawie stosowania taksy za czynności notarialne.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski

Sędziowie SN: Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Andrzej Wasilewski

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lutego 2004 r. skargi Ministra Sprawiedliwości na uchwałę Rady Izby Notarialnej w P. [...] z dnia 4 lipca 2003 r. w sprawie wszczynania przez Radę Izby Notarialnej postępowań wyjaśniających:

1. w stosunku do notariuszy praktykujących stałe i nagminne pobieranie rażąco niskich wynagrodzeń za dokonywane czynności,

2. w stosunku do notariuszy nagminnie dokonujących czynności poza lokalem kancelarii

uchylił zaskarżoną uchwałę.

Uzasadnienie

W skardze na uchwałę [...] z dnia 4 lipca 2003 r. Rady Izby Notarialnej w P., postanawiającą o wszczynaniu postępowań wyjaśniających w stosunku do notariuszy praktykujących stałe i nagminne pobieranie rażąco niskich wynagrodzeń za dokonywane czynności oraz w stosunku do notariuszy nagminnie dokonujących czynności poza lokalem kancelarii, Minister Sprawiedliwości wniósł ojej uchylenie z powodu sprzeczności z prawem. Skarżący wskazywał, iż zaskarżona uchwała została wydana bez wskazania podstawy prawnej, której można dopatrywać się w art. 35 ust. 2 i art. 58 ustawy - Prawo o notariacie. Przepisy te przyznają Radzie Izby Notarialnej jedynie prawo do nadzoru nad wykonywaniem obowiązków przez notariuszy, asesorów i aplikantów notarialnych oraz nad przestrzeganiem przez nich powagi i godności notariusza oraz prawo do zgłoszenia wniosku dyscyplinarnego po wstępnym wyjaśnieniu okoliczności koniecznych do ustalenia znamion czynu zarzucanego obwinionemu oraz złożeniu przez niego wyjaśnień. Organy samorządu notarialnego nie są natomiast uprawnione do wydawania wytycznych interpretacyjnych w sprawach wszczynania postępowań wyjaśniających lub dyscyplinarnych. Poruszane w zaskarżonej uchwale problemy wysokości pobieranych przez notariuszy zaniżonych wynagrodzeń lub nagminnego wykonywania czynności notarialnych poza lokalem kancelarii oraz ocena konkretnych notariuszy stosujących takie praktyki mogą być poddane analizie przez organ nadzoru notarialnego, jednakże podjęta uchwała narusza art. 58 Prawa o notariacie, gdyż odnosi się „do takich działań notariuszy w sposób ogólny”. Tymczasem postępowanie dyscyplinarne ma indywidualny charakter, z którego wynika obowiązek Rady podejmowania uchwał w odniesieniu „do konkretnego notariusza i konkretnej sytuacji, nie zaś nakładanie obowiązków do podejmowania działań wynikających z art. 58 Prawa o notariacie w ogólności”. Bez względu na to „jak dalece negatywnych działań notariuszy ta uchwała dotyczy”, to nie może pozostać w mocy, gdyż „godzi w podstawową zasadę odpowiedzialności dyscyplinarnej, jaką jest jej indywidualny charakter oraz uprawnienie Rady do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wyłącznie w konkretnym przypadku”. W zakończeniu skarżący zaznaczył, że skoro przepisy ustawy - Prawa o notariacie nie przewidują formy uchwały podjętej przez samorząd notarialny, to - zgodnie z jego art. 80 tego Prawa - „należy wymagać by dokumenty sporządzane przez radę były precyzyjne i przejrzyste oraz winny zawierać podstawę prawną jej wydania”. Powyższe oznacza, że Rada Izby Notarialnej w Poznaniu przekroczyła swoje kompetencje określone w art. 35 ust. 2 ustawy - Prawo o notariacie, a zaskarżona uchwała jest sprzeczna z art. 58 tego Prawa.