Uchwała SN z dnia 21 sierpnia 2003 r. sygn. III CZP 48/03

Sędzia SN Jacek Gudowski (przewodniczący)

Sędzia SN Maria Grzelka (sprawozdawca)

Sędzia SN Marek Sychowicz

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa syndyka masy upadłości „P.”, spółki z o.o. w O. przeciwko „E.T.” S.A. w W. o zapłatę, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 21 sierpnia 2003 r, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2003 r:

„Czy następuje umorzenie wierzytelności w następstwie oświadczenia o potrąceniu złożonego w ciągu roku przed ogłoszeniem upadłości przez dłużnika przyszłego upadłego, który w tym okresie nabył przeciwko niemu wierzytelność wiedząc o podstawach ogłoszenia upadłości - art. 35 § 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.)?”

podjął uchwałę:

Oświadczenie o potrąceniu złożone w ciągu roku przed dniem ogłoszenia upadłości przez dłużnika upadłego, który w tym okresie nabył w drodze przelewu lub indosu wierzytelność, wiedząc o podstawie upadłości, nie powoduje umorzenia wierzytelności (art. 35 § 1 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe, jedn. tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.).

Uzasadnienie

Poprzednik prawny pozwanej spółki „E.T.” S.A. był dłużnikiem spółki „P.”, spółki z o.o. w O. na kwotę 321 251,92 zł. W lutym i czerwcu 2000 r. nabył od osób trzecich w drodze cesji przysługujące im wobec spółki „P.” wierzytelności na kwoty253 738,53 zł, 22 331,70 zł i 35 441 zł, a następnie w marcu i czerwcu 2000 r. za pośrednictwem prezesa zarządu oraz głównej księgowej złożył oświadczenia o potrąceniu nabytych wierzytelności z wierzytelnościami spółki „P.”, różnicę zaś w kwocie 10 205,70 zł zapłacił. W dniu 14 września 2000 r. ogłoszona została upadłość spółki „P.”. Syndyk masy upadłości wystąpił przeciwko pozwanej o zapłatę kwoty 321 251,92 zł i uzyskał w postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty, uwzględniający powództwo w całości. W wyniku sprzeciwu pozwanej Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 22 lutego 2002 r. oddalił powództwo, uznając za zasadny zarzut pozwanej, że skutecznie potrąciła z kwotą dochodzoną pozwem swoje wierzytelności do spółki „P.”, nabyte w drodze przelewu, oraz że syndyk nie mógł podważyć skuteczności tego potrącenia z powołaniem się na art. 35 § 1 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (jedn. tekst : Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm. - dalej: „Pr.upadł.”), ponieważ niedopuszczalność potrącenia, o której mowa w tym przepisie, nie ma zastosowania do oświadczenia o potrąceniu złożonego przed ogłoszeniem upadłości. Sąd Okręgowy ustalił, że w czasie nabywania wierzytelności do spółki „P.” poprzednik prawny pozwanej wiedział o złej kondycji finansowej tej spółki, uzasadniającej ogłoszenie upadłości. Podzielił jednak pogląd zawarty w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1994 r, I CRN 149/94 (OSP 1996, nr 4, poz. 84), że szczególne przepisy o potrąceniu w postępowaniu upadłościowym przewidziane zostały tylko dla wierzytelności, które istniały w dniu ogłoszenia upadłości, tj. nie wygasły wskutek oświadczenia złożonego przed ogłoszeniem upadłości.