Uchwała SN z dnia 21 kwietnia 1999 r. sygn. III ZP 6/99

Przewodniczący: SSN Teresa Romer

Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar, Maria Mańkowska, Zbigniew Myszka (współsprawozdawca), Stefania Szymańska, Maria Tyszel, Barbara Wagner (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 21 kwietnia 1999 r. wniosku Ministra Sprawiedliwości skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne:

Czy przepis art. 78² § 1, 1a i 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 152 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118) ma zastosowanie do osób, które uzyskały prawo do uposażenia rodzinnego przed dniem 1 stycznia 1999 roku ?

podjął następującą uchwałę:

Przepis art. 78² § 1, 1a i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 152 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118) nie ma zastosowania do osób, które uzyskały prawo do uposażenia rodzinnego przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Uzasadnienie

I. Z dniem 1 stycznia 1999 r. weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118), powoływana dalej jako „ustawa”. Jej artykułem 152 został zmieniony art. 78ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) - przepis obowiązujący od 1 stycznia 1998 r. (art. 8 pkt 1 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 124, poz. 782). Zmiana jest istotna. Kwota uposażenia rodzinnego ustalana poprzednio w procentowej relacji do uposażenia, które pobierał sędzia w stanie spoczynku, obecnie ustalana jest w procentowym stosunku do hipotetycznej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy jaką otrzymałby sędzia z ubezpieczenia rentowego. Konstrukcyjną czystość przyjętego rozwiązania normatywnego można zasadnie zakwestionować skoro prawo do pochodnego świadczenia poza ubezpieczeniowego i jego wysokości zostało uzależnione od spełnienia warunków przewidzianych dla świadczenia wprawdzie funkcjonalnie zbliżonego jednak przysługującego z ubezpieczenia społecznego -systemu opartego na filozofii solidaryzmu społecznego, ze wszystkimi stąd wynikającymi konsekwencjami dla charakteru prawnego świadczeń, ich wysokości i źródeł finansowania. Odesłanie w zakresie ustalania podstawy wymiaru uposażenia rodzinnego do przepisów o ustalaniu renty z tytułu niezdolności do pracy wywoła zapewne duże praktyczne trudności w stosowaniu art. 78 p.u.s.p. Wyłączenie sędziów z systemu ubezpieczenia emerytalnego i rentowego powoduje bowiem, że prawo do świadczeń oraz ich wysokość nie są w żaden sposób powiązane ze składkami na te ubezpieczenia. W rezultacie ustalenie faktycznej podstawy wymiaru hipotetycznej renty sędziego jako „przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia” (art. 15 ust. 1 ustawy) nie jest możliwe.