Wyrok SN z dnia 8 października 1998 r. sygn. III RN 25/98

Grunty będące własnością Skarbu Państwa lub gmin, które w dniu 11 marca 1991 r., pozostawały w zarządzie jednostki badawczo-rozwojowej, stały się z mocy ustawy przedmiotem użytkowania wieczystego tej jednostki (art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych, jednolity tekst: Dz.U. z 1991 r. Nr 44, poz. 194 ze zm.), gdy nie naruszało to praw osób trzecich (art. 64 ust. 2 tej ustawy).

Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski

Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Andrzej Wróbel

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 8 października 1998 r. sprawy ze skargi Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w R. na decyzję Wojewody P. z dnia 14 marca 1997 r. [...] w przedmiocie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Poznaniu z dnia 21 sierpnia 1997 r. [...]

oddalił rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie

Kierownik Urzędu Rejonowego w P. decyzją z dnia 7 stycznia 1997 r. wydaną na podstawie art. 104 KPA i art. 69 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.) orzekł o zwrocie na rzecz Zygmunta Ł. części nieruchomości położonej w P. przy ul. S., a objętej księgą wieczystą KW nr 10727, która w ewidencji gruntów oznaczona została jako obręb P. arkusz mapy 8 działka nr 2/1 o pow. 13529 m oraz nie zobowiązał Zygmunta Ł. do zwrotu zwaloryzowanej kwoty odszkodowania oraz kosztów nakładów poniesionych na tej nieruchomości po wywłaszczeniu. W uzasadnieniu decyzji wyjaśniono, że we wniosku o wszczęcie postępowania Zygmunt Ł. domagał się zwrotu części nieruchomości położonej w P. przy ul. S., a objętej księgą wieczystą KW nr 79487 i stanowiącej część działek nr 774/5 i 774/8 oraz księgą wieczystą KW nr 37365 i stanowiącej część działki 774/8, z tym, że w wyniku odnowienia ewidencji przedmiotowa część działek 774/5 i 774/8 stanowi aktualnie działkę nr 2/1 z arkusza mapy 8 obrębu P., a działka 774/6 oznaczona została jako działka nr 1/1/ z arkusza mapy 8 obrębu P. Kierownik Urzędu Rejonowego w P. decyzją z dnia 31 grudnia 1992 r. orzekł o zwrocie obu wymienionych części nieruchomości na rzecz Zygmunta Ł. i zobowiązał Zygmunta Ł. do zwrotu na rzecz Skarbu Państwa kwoty 48 302 000 starych złotych. Decyzja ta utrzymana została w mocy decyzją Wojewody P. z dnia 3 marca 1993 r., a Zygmunt Ł. uiścił na rzecz Skarbu Państwa oznaczoną w niej kwotę, ponieważ Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 16 września 1993 r. oddalił skargę Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w tej sprawie. Następnie na skutek rewizji nadzwyczajnej Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 12 maja 1994 r. (III ARN 22/94) uchylił powyższy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego. Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 8 grudnia 1994 r. [...] uchylił decyzję Wojewody P. z dnia 3 marca 1993 r., a Wojewoda P. decyzją z dnia 10 stycznia 1995 r. uchylił decyzję Kierownika Urzędu Rejonowego w P. z dnia 31 grudnia 1992 r. W tej sytuacji Zygmunt Ł. wniósł o wydanie dwóch odrębnych decyzji w sprawie zwrotu działek nr 1/1 i nr 2/1, w wyniku czego wydana została decyzja z dnia 9 maja 1996 r. orzekająca o zwrocie działki nr 1/1. Natomiast działki nr 2/1 dotyczyła niniejsza decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego w P. z dnia 7 stycznia 1997 r. W toku postępowania ustalono, że Sąd Wojewódzki w Poznaniu postanowieniem z dnia 29 marca 1996 r. uchylił postanowienie o wpisie w księdze wieczystej KW nr 79487 użytkowania wieczystego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Oddziału G.-P., a w tej sytuacji przyjęto, że Skarb Państwa włada nadal tą nieruchomością. Ustalono także, że orzeczeniem byłego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w P. z dnia 9 czerwca 1962 r. [...], wydanym na wniosek Polskiej Akademii Nauk - Zakładu Genetyki Roślin w P. wywłaszczono grunty o łącznej powierzchni 18 600 m, w tym między innymi przedmiotową nieruchomość stanowiącą własność Zygmunta Ł. i jego ojca Wincentego Ł., przy czym Zygmunt Ł. objął w całości spadek po swym ojcu. Nieruchomości te przeznaczone były pod budowę Instytutu Genetyki i Hodowli Roślin. Na części wywłaszczonego terenu Polska Akademia Nauk wybudowała obiekty Instytutu Genetyki Roślin, natomiast część tego terenu o powierzchni 5,5 ha, która położona jest obecnie przy ul.. S., Polska Akademia Nauk przekazała Instytutowi Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Ministerstwa Rolnictwa z przeznaczeniem na cele budowy ośrodka badawczego, zaś reszta terenu pozostała nie zagospodarowana. W związku z tym, decyzjami z dnia 14 maja 1973 r. oraz z dnia 25 sierpnia 1983 r. wygaszono prawo użytkowania przez Polską Akademię Nauk działek gruntu nr 774/5 i 774/8, a teren ten przekazano w użytkowanie na czas nieokreślony Instytutowi Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, który na części tego terenu wybudował Ośrodek Badawczo-Rozwojowy. Natomiast pozostała część terenu przewidziana została pod budowę obiektów przemysłowych, baz i składów oraz na inne cele. Biorąc powyższe pod uwagę organ orzekający stanął na stanowisku, że na przedmiotowych nieruchomościach nie zrealizowano celów, dla których zostały one wywłaszczone. Równocześnie organ orzekający przyjął, że już w chwili rezygnacji Polskiej Akademii Nauk z realizacji planowanej wcześniej inwestycji i przekazania gruntu Instytutowi Hodowli i Aklimatyzacji Roślin wywłaszczona nieruchomość okazała się zbędna. Natomiast samo przekazanie gruntów w użytkowanie Instytutowi Hodowli i Aklimatyzacji Roślin nie pozwala na przyjęcie, że Instytut ten jest następcą prawnym Polskiej Akademii Nauk. Fakt, że sporna nieruchomość pozostaje aktualnie w zarządzie Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin nie stanowi przeszkody dla zwrotu nieruchomości. Natomiast zgłoszony w toku postępowania wniosek Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin o jego zawieszenie do czasu zakończenia toczącego się postępowania o wpis do księgi wieczystej prawa użytkowania wieczystego na rzecz Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin nie został uwzględniony wobec stwierdzenia, że wniosek o zwrot nieruchomości złożony został przed wejściem w życie ustawy zmieniającej ustawę o jednostkach badawczo-rozwojowych, tj. przed dniem 11 marca 1991 roku.