Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 6 lutego 1996 r. sygn. III AZP 26/95

Przewodniczący Prezes SN: Jan Wasilewski

Sędziowie SN: Józef Iwulski (sprawozdawca), Adam Józefowicz, Andrzej Kijowski (współsprawozdawca), Walery Masewicz, Stefania Szymańska, Andrzej Wróbel

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Waldemara Grudzieckiego, w sprawie ze skargi Izby Notarialnej w G. na decyzję Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 czerwca 1993 r. [...] w przedmiocie powołania na stanowisko notariusza i wyznaczenia siedziby kancelarii notarialnej, po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez skład pięciu sędziów Sądu Najwyższego składowi siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, postanowieniem z dnia 6 lipca 1995 r., [...];

Czy właściwej izbie notarialnej przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Ministra Sprawiedliwości o powołaniu na stanowisko notariusza i wyznaczeniu siedziby jego kancelarii ?

podjął następującą uchwałę:

Izbie notarialnej przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Ministra Sprawiedliwości o powołaniu na stanowisko notariusza i wyznaczeniu siedziby jego kancelarii.

Uzasadnienie

Naczelny Sąd Administracyjny, postanowieniem z dnia 29 marca 1995 r., [...], przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozpoznania następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości:

"Czy rada izby notarialnej jest uprawniona do wniesienia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Ministra Sprawiedliwości o powołaniu na stanowisko notariusza i wyznaczeniu siedziby jego kancelarii?"

Naczelny Sąd Administracyjny podniósł w uzasadnieniu tego postanowienia, że organom samorządu notarialnego powierzono konkretne funkcje o charakterze administracyjnym polegające na opiniowaniu kandydatów na notariuszy. Stanowi to przedmiot ustawowej kompetencji samorządowego organu notarialnego, w ramach której niejako zastępuje on administracyjny organ państwa. Przez obowiązek realizacji tych zadań organy samorządu notarialnego z mocy ustawy zostały włączone w proces decyzyjny innego podmiotu, tj. Ministra Sprawiedliwości. Stały się zatem organami "współdziałającymi". Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że organ współdziałający przy wydawaniu decyzji administracyjnej nie staje się przez realizację tego obowiązku stroną ani postępowania prowadzonego przez siebie ("postępowania wpadkowego"), ani też nie jest stroną postępowania zawisłego przed organem właściwym do wydania decyzji w sprawie administracyjnej. Zdaniem tego Sądu, organ współdziałający, którego stanowisko nie zostało uwzględnione może jedynie sygnalizować nieprawidłowości rozstrzygnięcia organowi sprawującemu nadzór nad organem wydającym decyzję, ewentualnie zwrócić się do prokuratora o podjęcie w tym zakresie stosownych działań. Tylko w przypadku przyznania takiego uprawnienia wyraźnym przepisem prawa organ współdziałający może korzystać ze środków zaskarżenia i gwarancji procesowych ustanowionych w przepisach o postępowaniu administracyjnym w celu obrony stanowiska zajętego w trakcie współdziałania. Bez odrębnej podstawy ustawowej organ współdziałający nie może wnosić środków zaskarżenia od decyzji wydanej bez uwzględnienia jego stanowiska. Według Naczelnego Sądu Administracyjnego z uwagi na włączenie organów samorządu notarialnego w proces podejmowania rozstrzygnięcia i nałożenie na nie obowiązku wydawania opinii, brak jest też podstaw do uznania, że organy te mogą uczestniczyć w postępowaniu na prawach strony jako organizacje społeczne (art. 31 k.p.a.).