Uchwała SN z dnia 5 października 1990 r., sygn. III CZP 50/90

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Skarbu Państwa – Naczelnika Miasta H. przeciwko Elżbiecie i Bogdanowi małż. W. o ustalenie nieważności umowy po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Gdańsku postanowieniem z dnia 30 maja 1990 r. II Cr 416/90 do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

„1. Czy z mocy § 4 ust. 1 w zw. z § 21 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu oddawania w użytkowanie wieczyste gruntów i sprzedaży nieruchomości państwowych, kosztów i rozliczeń z tym związanych oraz zarządzania sprzedanymi nieruchomościami (j.t. Dz.U. z 1989 r. nr 14, poz. 75), powstaje po stronie najemcy prawo podmiotowe, a więc bezwzględnie obowiązujące, pierwszeństwa nabycia domu, którego naruszenie stanowi o nieważności umowy o oddanie w użytkowanie wieczyste w rozumieniu art. 58 § 1 k.c.?, a w razie odpowiedzi przeczącej.

2. Czy okoliczność powodująca nieważność decyzji administracyjnej określającej osobę nabywcy i przedmiot nabycia w przypadku gruntu oddawanego w użytkowanie wieczyste, ale nie stanowiące naruszenia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. może być ponownie oceniana w aspekcie naruszenia zasad współżycia społecznego jako powodująca nieważność umowy o oddanie w użytkowanie wieczyste na podstawie art. 58 § 2 k.c.?”

podjął następującą uchwałę:

Przewidziane w § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu oddawania w użytkowanie wieczyste gruntów i sprzedaży nieruchomości państwowych, kosztów i rozliczeń z tym związanych oraz zarządzania sprzedanymi nieruchomościami (Dz.U. nr 14 z 1989 r., poz. 75) pierwszeństwo najemcy lub wskazanej przez najemcę stale z nim zamieszkałej osoby bliskiej do nabycia domu jednorodzinnego i lokalu w małym domu mieszkalnym ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Taki sam charakter ma przewidziane w § 21 ust. 2 cyt. wyżej rozporządzenia w związku z art. 21 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. nr 14 z 1989 r., poz. 74) pierwszeństwo najemców lokali mieszkalnych w domach przeznaczonych do sprzedaży w zakresie uzyskania wieczystego użytkowania lub udziału we współużytkowaniu wieczystym gruntu zabudowanego takimi domami. Naruszenie tego pierwszeństwa stanowi podstawę do oceny ważności umowy sprzedaży domu jednorodzinnego lub lokalu w małym domu mieszkalnym, a takie umowy o oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie, w świetle art. 58 § 1 k.c.