Uchwała Składu 7 Sędziów SN z dnia 30 maja 1990 r., sygn. III CZP 1/90

Sąd Najwyższy przy udziale Prokuratora w sprawie z powództwa Jana M. przeciwko – Skarbowi Państwa – Urzędowi Miejskiemu w S. o ustalenie po rozpoznaniu przekazanego przez Sąd Najwyższy na rozprawie w dniu 24 października 1989 r. II CR 418/89 do rozstrzygnięcia składowi sędziów Sądu Najwyższego następującego zagadnienia prawnego:

„Czy osobom repatriowanym na podstawie umowy z dnia 25 marca 1957 r. między Rządem PRL a Rządem ZSRR w sprawie terminu i trybu dalszej repatriacji z ZSRR osób narodowości polskiej (Dz.U. nr 47, poz. 222) przysługują uprawnienia z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu (Dz.U. z 1989 r. nr 14, poz. 74)?”

podjął następującą uchwałę:

Osobom repatriowanym na podstawie umowy z dnia 25 marca 1957 r. zawartej między Rządem PRL a Rządem ZSRR w sprawie terminu i trybu dalszej repatriacji z ZSRR osób narodowości polskiej (Dz.U. nr 47, poz. 222), które przed 1 września 1939 r. zamieszkiwały w Polsce na terenach nie wchodzących w skład obecnego obszaru Państwa, pozostawiły tam majątek nieruchomy i nie rozporządziły nim z przyczyn od nich niezależnych – przysługują uprawnienia z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. z 1989 r. nr 14, poz. 74 z późn. zm.).

Uzasadnienie

1. W uchwale z 26.II.1988 r. III AZP 17/87, wydanej w składzie zwykłym, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że przepis art. 88 ust. 1 ustawy z 29.IV.1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz.U. nr 22, poz. 99) nie dotyczy osób, które skorzystały z prawa do repatriacji na podstawie umowy zawartej 25.III.1957 r. między Rządem PRL a Rządem ZSRR w sprawie terminu i trybu dalszej repatriacji z ZSRR osób narodowości polskiej (Dz.U. nr 47, poz. 222). Z uzasadnienia tej uchwały (OSNCP z. 7-8/89, poz. 118) wynika, że argumentem na rzecz przytoczonego wyżej poglądu była odmienność regulacji praw majątkowych Polaków powracających z ZSRR do Polski na podstawie postanowień cyt. umowy z 25.III.1957 r. w stosunku do regulacji zawartych w postanowieniach układów podpisanych przez PKWN 9.IX.1944 r. z Rządem Ukraińskiej SRR i Białoruskiej SRR oraz 22.IX.1944 r. z Rządem Litewskiej SRR, dotyczący ewakuacji obywateli polskich z terytoriów tych republik (nie publikowanych, zwanych dalej układami z 1944 r. lub układami „republikańskimi”). Owa odmienność regulacji wyraża się w tym, że układy „republikańskie” zawierały postanowienia pozbawiające ewakuowanych obywateli polskich prawa własności pozostawionego majątku nieruchomego i przyznającego im prawo do ekwiwalentu za utracony majątek, podczas gdy postanowienia umowy z 25.III.1957 r. gwarantowały powracającym do kraju Polakom prawo rozporządzenia swoim mieniem według własnego uznania, przy ewentualnej pomocy władz radzieckich czy polskich placówek – dyplomatycznej i konsularnych – w ZSRR.