Wyrok SA w Szczecinie z dnia 22 kwietnia 2009 r., sygn. I ACa 459/08

Celem instytucji zachowku jest ochrona interesów majątkowych najbliższych członków rodziny wymienionych w art. 991 § 1 k.c. poprzez zapewnienie im niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu w powołanym przepisie ułamkowi wartości udziału w spadku, który by im przypadł przy dziedziczeniu ustawowym. Jednakże zgodnie z utrwalonym już w orzecznictwie poglądem (np. uchwała SN z 19 maja 1981 r., III CZP 18/81, wyrok SN z 7.04.2004 r., IV CK 215/03) w pewnych szczególnych i wyjątkowych sytuacjach dopuszczalne jest obniżenie należności z tego tytułu na podstawie art. 5 k.c. przy uwzględnieniu zwłaszcza klauzuli zasad współżycia społecznego. Ma to w szczególności zastosowanie, gdy głównym składnikiem majątku jest prawo do lokalu, które służy zaspokajaniu niezbędnych potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego do zapłaty zachowku w razie braku innych możliwości do zaspokojenia tych potrzeb oraz gdy inne składniki spadku nie wystarczają na pokrycie zobowiązania z tytułu zachowku.

Przewodniczący: sędzia SA Agnieszka Sołtyka (sprawozdawca)

Sędziowie SA: Marta Sawicka, Wiesława Kaźmierska

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2009 r. na rozprawie sprawy z powództwa Andrzeja S. przeciwko Jerzemu S. o zapłatę na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Sz. z dnia 21 kwietnia 2008 r., zmienił zaskarżony wyrok:

1. w punkcie I i II w ten sposób, że zasądzoną kwotę podwyższa do kwoty 11 004 zł, którą to kwotę rozkłada na 36 miesięcznych rat w wysokości po 306 zł, płatnych w terminach i na zasadach określonych w punkcie II zaskarżonego wyroku, począwszy od kwietnia 2009 roku,

2. w punkcie VI w ten sposób, że przyznaną tam kwotę podwyższa do kwoty 4 392 zł, oddalił apelację w pozostałej części i orzekł o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. 

Uzasadnienie:

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2008 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego Jerzego S. na rzecz powoda kwotę 7 350,95 zł i zasądzoną kwotę rozłożył na 24 równe raty miesięczne w wysokości 306,28 zł płatne do 30-go dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat; oddalił powództwo w pozostałej części i orzekł o kosztach procesu.