Wyrok SA w Szczecinie z dnia 30 kwietnia 2009 r., sygn. II AKa 43/09

Nowela z 19 września 2007 r. do ustawy „lutowej” (Dz. U. nr 191, poz. 1372) daje uprawnienia do dochodzenia odszkodowania z mocy art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. nr 34, poz. 149 ze zm.), pomimo że represjonowany nie zrealizował w przeszłości uprawnienia do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, jakie dawały mu przepisy rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego.

Przewodniczący: sędzia SA Andrzej Mania (sprawozdawca)

Sędziowie SA: Janusz Jaromin, Stanisław Stankiewicz

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2009 r. sprawy Ryszarda L. o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne represjonowanie z powodu działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego z powodu apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w Sz. z dnia 27 stycznia 2009 r.: uchylił zaskarżony wyrok i sprawę z wniosku Ryszarda L. przekazał Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. 

Uzasadnienie:

Sąd Okręgowy - wyrokiem z dnia 27 stycznia 2009 r., na podstawie art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r.  o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - oddalił wniosek Ryszarda L. o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie. W uzasadnieniu przywołał uzasadnienie poselskiego projektu ustawy z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. nr 191, poz. 1372), po czym stwierdził, iż ratio legis ustawodawcy było uproszczenie i przyśpieszenie procedur wzruszenia orzeczeń dających określonym podmiotom prawo do występowania z wnioskiem  o zadośćuczynienie i odszkodowanie. Z ustaleń faktycznych w przypadku wnioskodawcy zaś wynika, iż został on uniewinniony wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1991 r. Odpis tego orzeczenia został mu przesłany z datą 5.02.1997 r. i jakkolwiek wnioskodawca twierdzi, iż nie pamięta kiedy jego odpis otrzymał oczywistym jest, że wiedzę o swoim uniewinnieniu otrzymał już co najmniej kilka lat temu. Mógł zatem bez przeszkód dochodzić swoich roszczeń w trybie przewidzianym w rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego. Miał na to rok od daty uprawomocnienia się wyroku. Nie uczynił tego jednak, bo jak stwierdził na rozprawie, nie przyszło mu do głowy, że po uniewinnieniu, może wystąpić o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Tłumaczenie to nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazuje bowiem na nieusprawiedliwioną nieznajomość prawa, względnie obojętność wnioskodawcy. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu swego wyroku stwierdził także, iż sytuacja prawna wnioskodawcy nie jest tożsama ze wskazaną w art. 11 ust. 1 ustawy o uznaŹniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. nr 34, poz. 149 ze zm.). Zawarty w nim zwrot „roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie nie przedawniają się” dotyczy bowiem jedynie osób, co do których obecnie zachodzą przesłanki do stwierdzenia nieważności orzeczenia. W innym bowiem przypadku oznaczałoby to ni mniej, ni więcej, przywrócenie terminu do dochodzenia słusznych co do zasady roszczeń związanych z niewątpliwie niesłusznym aresztowaniem i skazaniem wnioskodawcy. W tym stanie rzeczy wobec niedotrzymania przez Ryszarda L. rocznego terminu, o którym mowa w art. 555 k.p.k. jego wniosek o zadośćuczynienie należało oddalić.