Wyrok NSA z dnia 22 listopada 2023 r., sygn. II OSK 504/21

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jacek Chlebny Sędziowie sędzia NSA Jerzy Siegień (spr.) sędzia del. WSA Grzegorz Rząsa Protokolant starszy asystent sędziego Adrianna Tarłowska po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2023 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej ze skargi kasacyjnej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 listopada 2020 r., sygn. akt VII SA/Wa 892/20 w sprawie ze skargi D. M. na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 7 lutego 2020 r., znak DOZ-OAiK.650.695.2019.KPA-2 w przedmiocie odmowy udzielenia pozwolenia na rozbiórkę oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 9 listopada 2020 r., sygn. akt VII SA/Wa 892/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi D. M. na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 7 lutego 2020 r. w przedmiocie odmowy udzielenia pozwolenia na rozbiórkę, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Zaskarżoną decyzją z dnia 7 lutego 2020 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1, art. 89 pkt 1 i art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r., poz. 2067, dalej : "u.o.z."), po rozpatrzeniu odwołania D. M. od decyzji [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 11 kwietnia 2019 r., odmawiającej udzielenia pozwolenia na rozbiórkę budynku mieszkalnego przy ul. P. [...] na działce nr ew. [...] w [...], o którą wnioskował D. M.(dalej: "skarżący"), utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ odwoławczy stwierdził, że budynek mieszkalny przy ul. P. [...] na działce nr ew. [...] w [...] znajduje się na terenie zabytku obszarowego pn. miasto [...], wpisanego do rejestru zabytków orzeczeniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w [...] z dnia 19 lipca 1955 r. Organ podniósł, że zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 1 u.o.z., prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego podkreślił, że z materiału dowodowego niniejszej sprawy wynika, że obiekt przewidziany do rozbiórki został wzniesiony około 1880 r. i jest przykładem tkanki miejskiej terenu przedmieść [...] i wartościowym dokumentem do badania historii kultury materialnej miasta. Pomimo rozbudowy, datowanej najprawdopodobniej na początek XX wieku, oraz montażu wtórnych lukarn, pierwotny kształt architektoniczny omawianej nieruchomości jest w dalszym ciągu czytelny i daje wyobrażenie o wyglądzie tej części [...] w II połowie XIX wieku. W ocenie organu drugiej instancji, obiekt posiada również walory artystyczne, których nośnikiem jest zrównoważona kompozycja jego bryły. Podstawowym elementem budującym wyraz architektoniczny budynku jest mansardowy dach. Nieruchomość jest istotnym elementem układu urbanistycznego również z racji swojej lokalizacji. Jednocześnie analizując przedmiotową sprawę odnotowano przekształcenia układu urbanistycznego w okolicy przedmiotowego budynku jakie nastąpiły w II połowie XX wieku i współcześnie, jednakże zdaniem organu odwoławczego, procent dawnej tkanki miejskiej jest na tym terenie w dalszym ciągu bardzo wysoki. Minister wspomniał, że w opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa Oddziału Terenowego w Z., opracowanej 14 grudnia 2015 r., stwierdzono, że omawiana nieruchomość jest typowym przykładem budynku pochodzącego z końca XIX wieku z terenu przedmieść, który uległ istotnym przekształceniom - został rozbudowany, wstawione zostały wtórne lukarny, bez nawiązania do osi parteru - nie posiada znaczących wartości historycznych, artystycznych i naukowych, ponadto jego stan techniczny grozi katastrofą budowlaną. Zdaniem organu odwoławczego, opinii tej zabrakło jednak merytorycznej argumentacji, która potwierdzałaby brak istotnych wartości zabytkowych budynku, jako komponentu układu urbanistycznego, zaś dokonane przekształcenia nie zacierają pierwotnego kształtu budynku. Równocześnie organ drugiej instancji wskazał, że z dokumentów dołączonych do sprawy wynika, że sporny obiekt prezentuje bardzo zły stan techniczny. Minister przypomniał, że Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Ś. w piśmie z dnia 31 stycznia 2019 r. stwierdził na podstawie przeprowadzonych oględzin zawilgocenie ścian parteru, uszkodzenia stropu oraz ubytki w wyniku zerwania i korozję biologiczną w obrębie więźby dachowej (stan przedkatastrofalny). Z kolei projekt budowlany rozbiórki zawiera krótki opis stanu zachowania ww. nieruchomości. Wskazano w nim na stan zagrożenia zawaleniem, wynikający m. in. z zawilgocenia obiektu. Organ odwoławczy odnotował, że w opinii mgr. inż. W. D. i dr. inż. P. U. z wykonanej w maju 2019 roku, będącej najnowszym dowodem dotyczącym kondycji substancji materialnej przedmiotowej nieruchomości, odnotowano, że określony metodą wizualną elementów składowych stopień zużycia technicznego tego obiektu wynosi 89%. Wynika z niej, że względów bezpieczeństwa niemożliwe jest praktycznie prowadzenie jakichkolwiek prac remontowych. Autorzy opracowania uznali, że stan obiektu grozi katastrofą budowlaną. Biorąc pod uwagę przedłożone przez inwestora oraz znajdujące się w aktach analizy, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego stwierdził, że zostały one sformułowane wyłącznie w oparciu o analizę makroskopową, bez wykonania obliczeń konstrukcyjnych, odkrywek, badań laboratoryjnych. Nie został w nich również określony w sposób precyzyjny stopień korozji poszczególnych elementów, jak również nie przeanalizowano możliwości zastosowania konkretnych działań naprawczych w stosunku do przedmiotowego budynku. W ocenie organu odwoławczego, w zgromadzonej dokumentacji brak jest dowodu, który wskazywałby na zniszczenie obiektu, powodujące utratę jego wartości zabytkowych, jako elementu historycznego założenia przestrzennego. Fotografie znajdujące się w aktach sprawy potwierdzają zaś, że obiekt zachował bryłę i formę architektoniczną.