Wyrok NSA z dnia 28 maja 2019 r., sygn. II FSK 1754/17

Nie powstaje z mocy prawa na rzecz współmałżonka współwłasność domu wzniesionego przez oboje małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej na gruncie, do którego prawo własności przysługiwało wyłącznie drugiemu z małżonków. Małżonek, który wspólnie ze swym współmałżonkiem dokonał budowy na gruncie stanowiącym odrębny majątek tego współmałżonka, nie może na podstawie art. 231 § 1 Kodeksu cywilnego żądać przeniesienia własności takiego gruntu na rzecz obojga małżonków jako ich wspólności ustawowej.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz (sprawozdawca), Sędzia NSA Antoni Hanusz, Sędzia WSA del. Cezary Koziński, Protokolant Anna Dziewiż-Przychodzeń, po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2019 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Szefa Krajowej Administracji Skarbowej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2017 r. sygn. akt I SA/Po 1346/16 w sprawie ze skargi A. B. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 9 czerwca 2016 r. nr ILPB2/4511-1-661/16-2/NK w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości, 2) oddala skargę, 3) zasądza od A. B. na rzecz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej kwotę 580 (pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1.1. Wyrokiem z dnia 5 kwietnia 2017 r., sygn. akt I SA/Po 1346/16, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w sprawie ze skargi A. B. uchylił interpretację indywidualną Ministra Finansów działającego z upoważnienia Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 9 czerwca 2016 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych.

1.2. W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że we wniosku o wydanie interpretacji przedstawiono opis stanu faktycznego, z którego wynikało, że skarżąca w dniu 13 września 2011 r., dokonała wraz z mężem odpłatnego zbycia lokalu mieszkalnego wraz z udziałem w częściach wspólnych. Opisaną nieruchomość skarżąca nabyła wraz z mężem w dniu 9 lutego 2011 r. na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego. Wskazała, że nigdy nie mieszkała w tym mieszkaniu i nie była w nim zameldowana, a więc było ono własnością odrębną jej męża. Notariusz który dokonywał wpisu poinformował skarżącą, że musi ona również zostać dopisana w akcie notarialnym, ponieważ wykup mieszkania nastąpił w trakcie trwania małżeństwa w związku z czym będzie on stanowiło majątek wspólny. W dniu 7 lutego 2011 r. mąż wnioskodawczyni złożył w urzędzie skarbowym PIT-39, w którym zadeklarował wydatkowanie całej kwoty przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości, tj. 50.000 zł na własne cele mieszkaniowe. Mąż skarżącej jest w posiadaniu nieruchomości położonej w Jarocinie, która stanowi jego majątek odrębny, nabyty przed ślubem, tj. 3 czerwca 1989 r., na podstawie umowy o oddanie w użytkowanie wieczyste działki gruntu z późniejszym przekształceniem na własność na mocy tzw. uwłaszczenia. Dnia 2 listopada 1989 r., mąż skarżącej uzyskał pozwolenie na budowę budynku mieszkalnego jednorodzinnego. Dnia 9 listopada 2015 r., Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego stwierdził zakończenie budowy. Skarżąca w związku małżeńskim jest od 2006 r. Mąż wnioskodawczyni rozpoczął budowę domu w 1990 r., w dużej części za gotówkę ze sprzedaży mieszkania. W styczniu 2016 r., mąż skarżącej został wezwany do urzędu skarbowego w celu przedłożenia niezbędnych dokumentów do sprawdzenia i wtedy dowiedział się, że dochód z odpłatnej sprzedaży nieruchomości należało podzielić proporcjonalnie do przypadającego każdemu z małżonków udziału i rozliczyć odrębnie. W takiej sytuacji uznano, że mąż wnioskodawczyni wydatkował swoją część prawidłowo, natomiast skarżąca swojej części nie wydatkowała na cele mieszkaniowe, ponieważ nie jest współwłaścicielem nieruchomości, którą wspólnie z mężem zamieszkuje. Do zeznania PIT-39 złożonego w 2012 r. mąż skarżącej oprócz niezbędnych dokumentów dołączył faktury VAT na zakup materiałów i usług budowlanych w kwocie 48.286,35 zł, wystawione na swoje nazwisko. Wydatkowana została prawie cała kwota dochodu wspólnego i dlatego zdaniem wnioskodawczyni nie można stwierdzić, że część jej dochodu nie została wydatkowana, ponieważ część swoją i część skarżącej wydatkował jej mąż i nie można zapłacić podatku od kwoty, której fizycznie się nie posiada. Na tle tak przedstawionego opisu stanu faktycznego skarżąca zwróciła się do organu z następującymi pytaniami: 1) Czy podatnik, który nie posiada własnej nieruchomości, ale jest w związku małżeńskim z posiadaczem takiego majątku ma prawo do ulgi podatkowej od dochodu ze sprzedaży nieruchomości wspólnej? 2) Czy w ww. sytuacji można powiedzieć, czy ów podatnik wydatkował swoją część dochodu ze sprzedaży nieruchomości wspólnej na cel mieszkaniowy? 3) Czy art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.; dalej zwana: "u.p.d.o.f.") wskazuje kto i na kogo ma wydatkować przychody uzyskane ze sprzedaży wskazanych w tym przepisie nieruchomości? W przedmiocie pierwszego z zadanych pytań skarżąca wskazała, że sytuacja gdy nie ma rozdzielności majątkowej małżonków i gdy tylko jeden z nich jest właścicielem nieruchomości nie powinna wykluczać wspólnego ponoszenia wydatków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych obojga małżonków. Odnośnie do drugiego z postawionych pytań wnioskodawczyni stwierdziła, że nie można pozbawić podatnika prawa do skorzystania z ulgi podatkowej w sytuacji, gdy dokonywał on nakładów na budowę budynku mieszkalnego, który z całą pewnością wchodzi w skład wspólnego z małżonkiem majątku. W przedmiocie ostatniego z zdanych pytań skarżąca stwierdziła, że z art. 21 ust. 1 pkt 131 u.p.d.o.f. nie wynika kto i na kogo ma wydatkować przychody uzyskane z tytułu sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych. Istotny jest sam fakt wydatkowania uzyskanej kwoty, a nie okoliczność czy wydatkowania dokonał podatnik, czy małżonek.