Postanowienie NSA z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. II OZ 610/18

Odrzucenie skargi

0POSTANOWIENIE Dnia 20 czerwca 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Barbara Adamiak po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Prokuratora Rejonowego [...] na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 lutego 2018 r. sygn. akt I SA/Wa 2065/17 o odrzuceniu skargi w sprawie ze skargi Prokuratora Rejonowego [...] na orzeczenie Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich z dnia[...] lutego 2002 r., sygn. akt [...] w przedmiocie odszkodowania za przeniesienie własności nieruchomości postanawia: oddalić zażalenie

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 14 lutego 2018 r. w sprawie I SA/Wa 2065/17 odrzucił skargę Prokuratora Prokuratury Rejonowej [...] na orzeczenie Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich z dnia [...] lutego 2002 r., sygn. akt [...] w przedmiocie odszkodowania za przeniesienie własności nieruchomości.

W uzasadnieniu wskazano, że wydawanie orzeczeń przez Komisję regulowała ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1798) oraz wydane na jej podstawie zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 października 1997 r. w sprawie szczegółowego trybu działania Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich (M.P. z 1997 r., nr 77, poz. 730). Ustawa przewidywała możliwość wszczęcia na wniosek gminy żydowskiej lub Związku Gmin postępowania w przedmiocie przeniesienia na rzecz gminy żydowskiej lub Związku Gmin własności nieruchomości lub ich części przejętych przez Państwo, a które w dniu 1 września 1939 r. były własnością gmin żydowskich lub innych wyznaniowych żydowskich osób prawnych, działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z ustawą z dnia 20 lutego 1997 r., w postępowaniach prowadzonych przez Komisję nie mogły brać udziału osoby trzecie (art. 32 ust. 2 ustawy) ich interesy reprezentował przedstawiciel Skarbu Państwa (§ 5 ust. 4 zarządzenia) a zespół orzekający w składzie 4 osób delegowanych w równej ilości przez organ państwowy i Zarząd Związku Gmin kończył prowadzone postępowanie albo ugodą albo orzeczeniem, od którego nie przysługuje odwołanie (art. 32 ust. 5 i art. 33 ust. 2 i 5 ustawy). Zespół nie musiał przy tym uzgodnić i wydać orzeczenia. W takiej sytuacji uczestnicy postępowania mogli żądać podjęcia obligatoryjnie zawieszonego postępowania sądowego lub administracyjnego dotyczącego przedmiotu sporu, lub wystąpić na drogę sądową o rozstrzygnięcie zgłoszonego roszczenia (art. 34 i 32 ust. 4 ustawy). Wydane orzeczenie mogło przenosić własność na rzecz gminy żydowskiej lub Związku Gmin zarówno dawnego mienia pożydowskiego jak i nieruchomości zamiennej (art. 30 ust. 1 i art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy). W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmowano, że orzeczenia Komisji wydane na podstawie art. 33 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. nie są decyzjami administracyjnymi wydanymi przez "inny podmiot" w rozumieniu art. 1 pkt 2 K.p.a. i nie można zaskarżyć ich do sądu administracyjnego. Przepis art. 33 ust. 5 ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. stał się przedmiotem kontroli konstytucyjnej sprawowanej przez Trybunał Konstytucyjny. Sąd konstytucyjny wyrokiem z 13 marca 2013 r., sygn. akt. K 25/10 orzekł, że art. 33 ust. 5 w związku z art. 33 ust. 2 zdanie trzecie ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 41, poz. 251, z 1998 r. Nr 59, poz. 375 i Nr 106, poz. 668, z 2004 r. Nr 68, poz. 623 oraz z 2010 r. Nr 106, poz. 673), rozumiany w ten sposób, że nie wyłącza innych niż odwołanie środków prawnych od orzeczenia Komisji Regulacyjnej, jest zgodny z: a) art. 165 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, b) art. 31 ust. 3, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny nie przesądził, czy orzeczenia wydane przez Komisję stanowią decyzję czy też rozstrzygnięcie o cechach aktu administracyjnego sensu largo (pkt 3.4.8 uzasadnienia). Uznał jednak, że sformułowanie "Od orzeczenia zespołu orzekającego nie przysługuje odwołanie" oznacza, że postępowanie jest jednoinstancyjne, co nie wyłącza wniesienia wniosku o wznowienie czy stwierdzenie nieważności orzeczenia (pkt 3.4.11 uzasadnienia). Sąd konstytucyjny wywiódł, że ustawodawca w art. 33 ust. 5 nie wykluczył dopuszczalności sądowej kontroli zgodności z prawem wydanego orzeczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym (pkt 3.4.12 uzasadnienia). Stanowisko to powtórzone zostało we wnioskach (pkt 3.5 uzasadnienia). W wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt I SA/Wa 2479/14 wskazał, że orzeczenie Komisji jest decyzją administracyjną. W zakresie trybu wnoszenia skargi uznał, że przed jej wniesieniem należy wezwać do usunięcia naruszenia prawa w trybie 52 § 4 P.p.s.a., a skuteczne wezwanie nie jest ograniczone żadnym terminem. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 28 kwietnia 2017 r., sygn. akt I OSK 2099/15 oddalił skargę kasacyjną i uznał, że sąd pierwszej instancji zasadnie przyjął, iż orzeczenie Komisji jest decyzją. Odmiennie jednak niż sąd pierwszej instancji uznał, że termin do wniesienia skargi wynosi 30 dni od doręczenia decyzji, a skarga winna być wniesiona za pośrednictwem organu, który ją wydał. Sąd kasacyjny uznał, że w sprawie nie mógł mieć zastosowania art. 52 § 4 P.p.s.a, bowiem przepis ten nie dotyczy decyzji administracyjnych.