Wyrok NSA z dnia 13 listopada 2018 r., sygn. II OSK 2400/18

Samorząd terytorialny

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Barbara Adamiak Sędziowie Sędzia NSA Andrzej Jurkiewicz (spr.) Sędzia del. WSA Kazimierz Bandarzewski Protokolant sekretarz sądowy Aleksandra Traczuk po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Wojewody Wielkopolskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 maja 2018 r. sygn. akt II SA/Po 117/18 w sprawie ze skargi Gminy Miasta Gminy Miasta Złotów na zarządzenia zastępcze Wojewody Wielkopolskiego z dnia 13 grudnia 2017 r. nr KN-I.4102.58.2017.22 w przedmiocie zmiany nazwy ulic oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 10 maja 2018 r. sygn. akt II SA/Po 117/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, w sprawie ze skargi Gminy Miasta Złotów na zarządzenie zastępcze Wojewody Wielkopolskiego z dnia 13 grudnia 2017 r. nr KN-I.4102.58.2017.22 w przedmiocie zmiany nazw ulic, uchylił zaskarżone zarządzenie zastępcze.

Wyrok ten został wydany w następującym stanie sprawy:

Zarządzeniem zastępczym z dnia 13 grudnia 2017 r., wydanym na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz.U. z 2016 r., poz. 744; z 2017 r., poz. 1389), zwanej dalej "ustawą o zakazie propagowania komunizmu", nadał placowi "31 Stycznia" położonemu w mieście Złotów nazwę placu kardynała Stefana Wyszyńskiego. Zarządzenie to weszło w życie po upływie czternastu dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego.

W uzasadnieniu Wojewoda wyjaśnił, że skoro w ustawowym terminie Gmina nie dokonała zmian nazwy w oparciu o przepisy art. 6 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu, to obowiązek taki spoczywa na Wojewodzie. Następnie wskazał, że wydanie zarządzenia zastępczego wymaga uprzedniego zasięgnięcia opinii Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu potwierdzającej niezgodność nazwy obowiązującej w dniu wejścia w życie ustawy z art. 1. Pismem z dnia 3 listopada 2017 r. Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa poinformował, że w ocenie Instytutu Pamięci Narodowej nazwa "31 Stycznia" w miejscowości Złotów jest niezgodna z art. 1 ust. 1 ustawy o zakazie propagowania komunizmu. Z dołączonej do tego pisma noty historycznej wynika, że dnia 31 stycznia 1945 r. nastąpiło wkroczenie jednostek Armii Czerwonej do miejscowości Złotów (obecnie w woj. wielkopolskim). Zgodnie z propagandową praktyką władz komunistycznych wydarzenie to celebrowane było - niezgodnie z faktami historycznymi - jako "dzień wyzwolenia" oraz powód do wyrażania wdzięczności społeczeństwa wobec Armii Czerwonej. Tymczasem Armia Czerwona w latach 1944-1945 r. stała się narzędziem ponownej aneksji niemal połowy terytorium RP do ZSRS, zniewolenia całej reszty kraju oraz budowy w nim systemu komunistycznego w pełni zależnego od władz w Moskwie. W opinii IPN stacjonowanie Armii Czerwonej/Sowieckiej w Polsce po roku 1944 uniemożliwiło odbudowę niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej i było podstawowym czynnikiem, który zapewnił funkcjonowanie państwa komunistycznego na ziemiach polskich objętych dominacją ZSRS. Waga tych faktów sprawia, że przedmiotowa nazwa, honorująca moment wkroczenia Armii Czerwonej do wymienionej miejscowości, spełnia rolę daty symbolizującej komunizm.